Mẫu tên lửa Iran xuyên thủng hệ thống phòng thủ “Vòm Sắt” của Israel

Iran, trong chiến dịch đáp trả Israel mang tên “Lời hứa chân thật III” (True Promise III), đã phóng hơn 150 tên lửa đạn đạo, trong đó tên lửa siêu thanh Fattah-2 trở thành tâm điểm chú ý.

Với tốc độ Mach 5-20 và khả năng cơ động vượt trội, Fattah-2 đã khiến hệ thống phòng không “Vòm Sắt” (Iron Dome) của Israel, từng được ca ngợi là “lá chắn bất khả chiến bại” - bị quá tải, để lại những vết thương sâu sắc trên cơ sở hạ tầng quân sự và dân sự của Israel.

Các mục tiêu chiến lược như căn cứ không quân Nevatim, cảng Haifa và khu phức hợp Kiryat tại Tel Aviv đã hứng chịu thiệt hại chưa từng có, làm dấy lên câu hỏi về tính hiệu quả của hệ thống phòng thủ tiên tiến nhất thế giới.

Fattah-2: Bước tiến vượt bậc của Tehran

Theo Topwar, tên lửa đạn đạo siêu thanh Fattah-2, được Iran công bố lần đầu vào tháng 11/2023, là đỉnh cao của chương trình phát triển vũ khí nội địa của nước này. Với tầm bắn từ 500 đến 2.500km, Fattah-2 có khả năng tấn công các mục tiêu trong toàn khu vực Trung Đông, từ Israel đến các căn cứ Mỹ tại Vịnh Ba Tư. Theo Hãng thông tấn Iran (IRNA), Fattah-2 đạt tốc độ tối đa Mach 12 (khoảng 14.700km/h) trong giai đoạn tái nhập khí quyển và duy trì tốc độ Mach 5-7 khi tiếp cận mục tiêu, khiến nó gần như “vô hình” trước các hệ thống radar thông thường.

Điểm nổi bật của Fattah-2 là đầu đạn lượn siêu thanh (HGV), cho phép thay đổi quỹ đạo liên tục để né tránh các hệ thống đánh chặn như Iron Dome, David’s Sling hay Arrow. Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), Fattah-2 sử dụng động cơ nhiên liệu rắn ở giai đoạn phóng và động cơ nhiên liệu lỏng ở giai đoạn cuối, kết hợp với hệ thống dẫn đường quán tính và GPS, đạt độ chính xác cao với sai số vòng tròn (CEP) chỉ 10-30m.

Chuyên gia Fabian Hinz từ IISS nhận định: “Fattah-2 không chỉ nhanh mà còn thông minh. Khả năng cơ động của nó khiến các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại phải vật lộn để theo kịp”.

Fattah-2 được thiết kế với hình dạng khí động học đặc biệt, tạo ra lớp plasma trung hòa điện tích khi bay ở tốc độ siêu thanh, làm giảm khả năng bị phát hiện bởi radar. Theo TASS, tên lửa mang đầu đạn nặng 450-500 kg, có thể là đầu đạn phân mảnh hoặc nổ mạnh, đủ sức gây thiệt hại nghiêm trọng các mục tiêu quân sự như hầm chỉ huy, radar, căn cứ không quân. Trong chiến dịch 13/6, Fattah-2 được sử dụng để tấn công các mục tiêu chiến lược tại Tel Aviv và Haifa, với một số quả đạn được cho là đã phá hủy một phần khu phức hợp Kiryat - nơi đặt trụ sở Bộ Quốc phòng Israel.

Chuyên gia Malcolm Davis từ Viện Chính sách Chiến lược Úc (ASPI) đánh giá: “Fattah-2 đại diện cho một bước nhảy vọt của Iran trong công nghệ tên lửa. Với tốc độ và khả năng cơ động, nó có thể áp đảo ngay cả những hệ thống phòng thủ tiên tiến nhất như Vòm Sắt, vốn không được thiết kế để đối phó với tên lửa siêu thanh”.

Chiến dịch “Lời hứa chân thật III”: Fattah-2 trong thực chiến

Trong chiến dịch “Lời hứa chân thật III” từ 13-15/6, Iran đã triển khai một chiến thuật tấn công đa tầng, kết hợp Fattah-2 với các tên lửa đạn đạo khác như Kheibar Shekan, Haj Qassem, Emad, Ghadr và hơn 100 UAV cảm tử Shahed-136. Theo báo cáo của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ngày 15/6, Iran phóng 280 tên lửa, trong đó 15-20% vượt qua được hệ thống phòng không Israel. Fattah-2 đóng vai trò mũi nhọn, nhắm vào các mục tiêu có giá trị cao như căn cứ không quân Nevatim và cảng Haifa, nơi tập trung lực lượng không quân và hải quân Israel.

Chiến thuật “tấn công bầy đàn” của Iran, sử dụng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa mồi nhử, đã làm quá tải Vòm Sắt. Các UAV cảm tử Shahed-136 bay thấp, mang thiết bị gây nhiễu điện tử, làm gián đoạn radar của Israel, trong khi Fattah-2 tận dụng tốc độ và quỹ đạo phức tạp để xuyên thủng lá chắn phòng không. Theo Reuters, các vụ nổ tại Tel Aviv và Haifa làm ít nhất 14 người thiệt mạng, hàng trăm người bị thương và phá hủy 12 tòa nhà, bao gồm một phần khu phức hợp Kiryat.

Hệ thống Vòm Sắt, do Rafael Advanced Defense Systems phát triển, được thiết kế để đánh chặn tên lửa tầm ngắn và pháo phản lực với tỷ lệ thành công 90% trong các cuộc xung đột trước đó. Tuy nhiên, trước Fattah-2, Vòm Sắt chỉ đạt tỷ lệ đánh chặn 80-85%, theo IDF. Với thời gian phản ứng chỉ 11 phút để nạp lại đạn, Vòm Sắt không thể xử lý đồng thời hàng trăm tên lửa và UAV trong vòng 7 phút - thời gian Fattah-2 cần để bay từ Iran đến Israel.

Chuyên gia Jeffrey Lewis từ Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân James Martin nhận xét: “Vòm Sắt là một kỳ quan công nghệ, nhưng nó không được thiết kế để đối phó với tên lửa siêu thanh như Fattah-2. Tốc độ và quỹ đạo thay đổi liên tục của Fattah-2 khiến việc phân bổ tên lửa đánh chặn trở nên gần như bất khả thi”. Một số bản tin từ trang Times of Israel cho thấy các tên lửa đánh chặn của Vòm Sắt thậm chí đã bắn trúng nhau do nhầm lẫn, làm giảm hiệu quả phòng thủ.

Các cuộc tấn công của Fattah-2 đã gây thiệt hại nghiêm trọng tại Israel. Theo Channel 12, một phần khu phức hợp Kiryat tại Tel Aviv - nơi đặt trụ sở Bộ Quốc phòng và Bộ Tổng tham mưu IDF - bị phá hủy, làm gián đoạn hoạt động chỉ huy. Tại Haifa, cảng chiến lược và căn cứ không quân bị hư hại, với ít nhất 3 máy bay F-16 bị phá hủy, theo tuyên bố của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC). Hãng thông tấn Nour News của Iran cho biết 90% tên lửa Fattah-2 đã đánh trúng mục tiêu, dù con số này chưa được xác minh độc lập.

Tâm lý hoảng loạn lan rộng tại Israel khi còi báo động vang lên liên tục từ 13-17/6. Bộ Chỉ huy Mặt trận Nội địa IDF yêu cầu người dân Tel Aviv và Haifa trú ẩn trong các hầm an toàn, trong khi giá dầu toàn cầu tăng 10% lên 73 USD/thùng do lo ngại gián đoạn tại eo biển Hormuz, theo Bloomberg. Chuyên gia Ali Vaez từ Nhóm Khủng hoảng quốc tế nhận định: “Thiệt hại tại Tel Aviv và Haifa không chỉ là vật chất mà còn là cú đánh vào niềm tin của Israel vào hệ thống phòng thủ”.

Fattah-2 và tương lai chiến tranh

Sự xuất hiện của Fattah-2 trong chiến dịch “Lời hứa chân thật III” đã khiến phương Tây bất ngờ. Steven Cook từ Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) nhận xét: “Iran chứng minh rằng họ không chỉ là cường quốc khu vực về số lượng mà còn về chất lượng. Fattah-2 đặt Tehran vào nhóm các quốc gia hiếm hoi sở hữu công nghệ siêu thanh, cùng với Nga, Trung Quốc và Mỹ”. Việc Iran phát triển thành công Fattah-2 bất chấp các lệnh cấm vận cho thấy khả năng tự lực đáng kinh ngạc của nước này.

Sự thành công của Fattah-2 làm dấy lên lo ngại về hiệu quả của các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại. Chuyên gia Ankit Panda từ Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế cho rằng: “Nếu Vòm Sắt không thể ngăn chặn Fattah-2, các hệ thống như Patriot hay THAAD cũng sẽ gặp khó khăn. Điều này thúc đẩy một cuộc chạy đua vũ trang mới, với các quốc gia phải phát triển công nghệ đánh chặn siêu thanh”. Theo SIPRI, Mỹ đã tăng ngân sách phát triển hệ thống phòng thủ tên lửa lên 24 tỷ USD trong năm 2025 để đối phó với các mối đe dọa như Fattah-2.

Dù mạnh mẽ, Fattah-2 vẫn có hạn chế. Chuyên gia Behnam Ben Taleblu từ Quỹ Bảo vệ Dân chủ nhận định: “Fattah-2 là bước tiến lớn nhưng kho tên lửa của Iran đã giảm đáng kể sau các đợt tấn công và không kích của Israel. Việc sản xuất Fattah-2 đòi hỏi nguồn lực lớn, có thể hạn chế số lượng triển khai”. Israel, với sự hỗ trợ của Mỹ, đã triển khai các tổ hợp Patriot và THAAD để tăng cường phòng thủ, đồng thời đẩy mạnh không kích vào các cơ sở sản xuất tên lửa của Iran tại Natanz và Isfahan.

Fattah-2 góp phần định hình cục diện Trung Đông

Fattah-2 không chỉ là vũ khí quân sự mà còn là công cụ chiến tranh tâm lý. Các hình ảnh vệt sáng của Fattah-2 trên bầu trời Tel Aviv, được truyền thông Iran như IRNA khuếch đại, đã làm lung lay hình ảnh bất khả chiến bại của Israel. Theo Guardian, sự hoảng loạn tại Tel Aviv và Haifa đã khiến hàng nghìn người dân sơ tán, trong khi các chuyến bay quốc tế đến sân bay Ben Gurion bị hủy bỏ từ ngày 13/6 đến 17/6.

Kinh tế toàn cầu cũng chịu ảnh hưởng. Giá dầu tăng vọt do lo ngại Iran phong tỏa eo biển Hormuz, nơi vận chuyển 20% dầu mỏ thế giới. Theo CNN, các thị trường chứng khoán tại London và New York giảm 3-5% trong ngày 14/6, phản ánh sự bất ổn do xung đột Iran - Israel.

Sự thành công của Fattah-2 đang đẩy Trung Đông đến bờ vực chiến tranh toàn diện. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ đáp trả mạnh mẽ, trong khi IRGC cảnh báo bất kỳ hành động nào của Israel sẽ dẫn đến “sự tàn phá lớn”. Mỹ đã triển khai tàu sân bay USS Nimitz và USS Carl Vinson đến Vịnh Ba Tư, làm gia tăng nguy cơ can thiệp quân sự trực tiếp. Nga và Trung Quốc, các đồng minh của Iran, cũng lên tiếng phản đối Israel, làm phức tạp thêm tình hình địa chính trị.

Fattah-2 đã đặt ra câu hỏi lớn cho an ninh toàn cầu: Làm thế nào để đối phó với tên lửa siêu thanh? Chuyên gia Dan Sabbagh từ Guardian nhận định: “Sự xuất hiện của Fattah-2 buộc các quốc gia phải tái định hình chiến lược phòng thủ. Các hệ thống như Vòm Sắt cần được nâng cấp, trong khi các giải pháp ngoại giao phải được ưu tiên để ngăn chặn xung đột leo thang”. Liên hợp quốc và G7 đang kêu gọi các bên kiềm chế, nhưng triển vọng hòa bình vẫn mong manh.