Lo cảnh "thành phố ma", nhiều người trẻ Trung Quốc không dám mua nhà

Trong nhiều tuần qua, cuộc khủng hoảng của công ty bất động sản Trung Quốc Evergrande đã thu hút sự chú ý của dư luận toàn cầu. Sau khi liên tục tăng trưởng nhanh chóng trong nhiều năm và dồn dập mua tài sản vào thời điểm kinh tế Trung Quốc bùng nổ, Evergrande hiện ngập trong "núi" nợ 300 tỷ USD và chưa có dấu hiệu có thể thanh toán.

Trong khi mối lo ngại của các nhà đầu tư đang gia tăng xoay quanh công ty này, các nhà phân tích đã chỉ ra một vấn đề sâu xa hơn: Thị trường bất động sản Trung Quốc đã giảm nhiệt sau nhiều năm cung vượt cầu.

Theo các chuyên gia, những dấu hiệu cảnh báo cho tình trạng trên đã xuất hiện trong nhiều năm. Trước khi Evergrande ngập trong "núi nợ", trên khắp Trung Quốc, hàng chục triệu căn hộ đã bị bỏ hoang. Trong thời gian gần đây, vấn đề chỉ trở nên tệ hơn.

Mark Williams, chuyên gia kinh tế tại tổ chức Capital Economics (Anh), ước tính rằng, Trung Quốc hiện vẫn còn 30 triệu bất động sản chưa thể bán, đủ sức chứa cho 80 triệu người - gần bằng dân số Đức.

Thêm vào đó, theo ông Williams, 100 triệu bất động sản được mua nhưng vẫn chưa có người ở, và chúng đủ sức chứa cho 260 triệu người. Những dự án như vậy đã xuất hiện trong nhiều năm và chúng được gọi với cái tên "thành phố ma".

Bất động sản và các dự án liên quan đóng góp một phần lớn trong kinh tế Trung Quốc, chiếm khoảng 30% GDP. Theo ông Williams, tỷ trọng sản lượng kinh tế liên quan đến xây dựng và các hoạt động liên quan ở Trung Quốc "cao hơn nhiều so với các nền kinh tế lớn khác". Trong nhiều năm, nó đã giúp Trung Quốc duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng.

Tuy nhiên, những ý kiến chỉ trích cho rằng động lực phát triển đó có thể đang tạo ra "bom hẹn giờ" cho nền kinh tế thứ 2 thế giới, vì các doanh nghiệp bất động sản đã vay những khoản tiền khổng lồ để cấp vốn cho dự án của họ.

Evergrande đã trở thành công ty bất động sản mắc nợ lớn nhất Trung Quốc, và là một ví dụ của tăng trưởng không bền vững. Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Christina Zhu từ Moody's Analytics (Mỹ), Evergrande có thể không phải là công ty bất động sản duy nhất đang gặp khó khăn về vấn đề tài chính tại Trung Quốc.

Giới trẻ lo sợ, không dám mua nhà

Hu Haoqi, một nhà thiết kế nội thất, từng mơ ước về việc có một căn nhà riêng và đã phác thảo căn hộ trong mơ của mình. Tuy nhiên, sau khi "bom nợ" Evergrande vỡ lở, Hu đã không còn mặn mà với điều này.

Trong một tháng qua, Hu, 32 tuổi, hiện làm việc ở Quảng Châu, dành nhiều thời gian rảnh rỗi để đọc về các bài viết về vấn đề nhà ở trên mạng xã hội Weibo.

"Thật sự sợ hãi khi đọc những câu chuyện về những người bằng tuổi tôi, đã bỏ cả khoản tiền lớn để đặt cọc cho các căn hộ của Evergrande với suy nghĩ rằng họ có thể chuyển vào các dự án này trong 5-6 năm nữa. Tôi thấy rất nhiều người bỏ tiền tiết kiệm của cả 15 năm qua cho những khoản cọc như vậy và giờ đây họ không biết được rằng bao giờ căn hộ trong mơ của họ mới xây xong. Tôi không muốn điều đó xảy ra với mình. Tôi quyết định sẽ tiếp tục thuê nhà và tiết kiệm", Hu nói.

Điều cảm thấy Hu sợ nhất chính là các video trên mạng xã hội Trung Quốc, cho thấy hàng loạt các "thành phố ma" và những tòa nhà dang dở chưa xây xong.

Hu không phải là người duy nhất có suy nghĩ như vậy. Có hơn 400 triệu người Trung Quốc thuộc Thế hệ Y (chỉ những người sinh từ đầu những năm 1980 tới giữa những năm 1990). Nhiều người trong số họ phải vay nợ để mua nhà. Một căn hộ cơ bản ở các thành phố lớn như Bắc Kinh có giá khoảng 1 triệu USD, vượt xa mức mà người trẻ Trung Quốc có thể chi trả được mà không vay bố mẹ hoặc các tổ chức tài chính. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng của Evergrande đã khiến nhiều người thay đổi mục tiêu.

Evergrande hiện có 800 dự án bất động sản khắp Trung Quốc và nhiều dự án trong số đó buộc phải dừng thi công vào mùa hè năm nay do khủng hoảng nợ. Trường hợp của Evergrande làm dấy lên nỗi lo lắng trên khắp thị trường bất động sản Trung Quốc trước những kịch bản tương tự có thể xảy ra.

Điều này đã khiến chuyên viên ngân hàng Taniia Dai và người chồng làm công nghệ thông tin Dai Yiheng, khoảng gần 30 tuổi, quyết định dừng việc mua nhà. Họ mới cưới hồi tháng Một và vẫn đang thuê nhà tại Chiết Giang. Họ ban đầu định đặt cọc tiền cho một dự án, nhưng sau đó đã nghĩ lại.

"Tôi không muốn viễn cảnh lo lắng xem liệu dự án xây căn hộ của mình có bị đình trệ hay không. Chúng tôi tính phương án thay thế là mua một căn hộ cũ, hoặc mua một căn đã xây hoàn chỉnh, nhưng điều đó có nghĩa là sẽ cần nhiều tiền hơn. Chúng tôi sẽ tính toán, nhưng giờ đây, kế hoạch mua nhà riêng đã bị hoãn lại", cô Dai cho biết.

Tiền lương trung bình của thế hệ Y ở Trung Quốc là 21.804 USD mỗi năm, theo một báo cáo năm 2017 của công ty KPMG. Theo Business Insider, nhiều người trẻ ở nước này đã lâm vào cảnh nợ nần để mua được nhà, vì vậy, việc mua căn hộ trở thành một trong những quyết định lớn, có tính bước ngoặt trong cuộc đời họ.

Đó là lý do vì sao Yang Kai, 26 tuổi, ở Bắc Kinh không muốn bị vướng vào viễn cảnh vừa nợ nần, vừa không có nhà.

Yang, người định cưới vợ vào cuối năm nay, nói rằng, sự "bất ổn" gây ra sau khủng hoảng của Evergrande đã khiến họ cân nhắc việc mua nhà.

Một nghiên cứu gần đây của Ngân hàng Mỹ (BOA) chỉ ra rằng, Evergrande đã bán 200.000 căn hộ, nhưng chúng chưa được bàn giao tới tay của người mua. Đây là điều khiến cho rất nhiều người lo sợ rằng họ sẽ có thể trắng tay dù đổ gia sản lớn vào mua nhà.

Maggie Hu, một nhà nghiên cứu về bất động sản và tài chính tại Đại học Đại học trung văn Hương Cảng (Hong Kong), cho rằng, viễn cảnh bỏ tiền đặt cọc trước và nhưng không nhận được nhà có thể khiến nhà đầu tư và người mua lo sợ, và làm giảm niềm tin của họ không chỉ đối với Evergrande mà cả những công ty bất động sản khác.