Đột biến khác thường có khiến Omicron "vượt mặt" Delta?

Một ngày sau khi các nhà khoa học Nam Phi công bố sự xuất hiện của biến chủng B.1.1.529, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 26/11 đã gọi biến chủng này là Omicron và xếp nó vào nhóm "đáng lo ngại". Như vậy, đây là biến chủng mới nhất và cũng là biến chủng SARS-CoV-2 xếp vào nhóm đáng lo ngại nhanh chóng nhất mặc dù theo giới chuyên gia, Omicron sẽ chưa thể thay thế Delta trở thành biến chủng trội toàn cầu.

Omicron cũng biệt so với các biến chủng trước kia của SARS-CoV-2 là bởi đặc điểm về đột biến. Theo giải trình tự gen, Omicron là biến chủng nhiều đột biến chưa từng có của SARS-CoV-2 với khoảng 50 đột biến, trong đó có 32 đột biến trên protein gai, gấp đôi ở Delta.

Kết quả giải trình tự gen cũng cho thấy,  biến chủng Omicron có chứa một lượng lớn đột biến đáng lo ngại. Một số đột biến trong đó có mặt ở các biến chủng khác như đột biến E484K có thể khiến một số kháng thể khó nhận biết virus hơn. Omicron cũng chứa đột biến N501Y có ở cả biến chủng Alpha và Gamma, làm tăng khả năng lây lan của virus. Giống với Delta, Omicron cũng chứa đột biến D614G, làm cho virus có thể bám dính và xâm nhập tế bào cơ thể người tốt hơn.

Trong khi đó, Omicron có đến 26 đột biến không giống ở bất cứ biến chủng nào trước đó. Điều khiến các nhà khoa học lo ngại nhất là số lượng đột biến ở Omicron tác động đến protein gai.

David Ho, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Columbia ở New York, cho rằng Omicron sẽ có mức độ kháng vaccine đáng kể dựa vào vị trí các đột biến trên protein gai của virus. "Các kháng thể vaccine nhắm vào 3 vùng trên đột biến của virus và Omicron có đột biến ở cả ba vùng đó. Các chuyên gia kỹ thuật sẽ lo lắng hơn nhiều các chuyên gia sức khỏe cộng đồng vì những gì họ biết từ phân tích cấu trúc của biến thể Omicron", ông nói.

Một số chuyên gia cũng lo ngại, các đột biến ở Omicron có thể làm giảm hiệu quả của các phương pháp điều trị Covid-19 bằng kháng thể đơn dòng. Tuy nhiên, WHO nhận định, các đột biến này khó ảnh hưởng đến các phương pháp điều trị khác như thuốc kháng virus hay điều trị bằng steroid dexamethasone.

Để trả lời câu hỏi liệu Omicron có dễ lây lan hơn, dễ kháng vaccine hơn các biến chủng khác hay không, các nhà khoa học có thể mất vài tuần nữa.

John Moore, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Y Weill Cornell ở New York, cũng cho biết: "Có rất nhiều phòng thí nghiệm đang tích cực nghiên cứu kiểm tra mức độ kháng thể của Omicron. Quá trình này sẽ mất vài tuần".

Tiến sĩ Peter Hotez, chuyên gia về vaccine tại Đại học Y khoa Baylor cho biết: "Trong vòng 2 tuần, chúng tôi sẽ xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh do Omicron gây ra. Chúng tôi đang tham khảo nhiều báo cáo khác nhau, trong đó, một số báo cáo nói rằng Omicron chỉ gây triệu chứng nhẹ, nhưng thực tế một số bệnh viện ở Nam Phi đã ghi nhận các ca mắc nặng".

Omicron hiện đã xuất hiện ở gần 20 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới tuy nhiên số lượng ca xác định nhiễm biến chủng này vẫn tương đối nhỏ.

Mặc dù có nhiều lo ngại về biến chủng mới này, nhưng các nhà khoa học cho biết, kể cả khi biến chủng mới làm giảm hiệu quả của các kháng thể do vaccine tạo ra, thì các bộ phận khác của hệ miễn dịch được gọi là tế bào T và tế bào B, sẽ kích hoạt hệ miễn dịch chiến đấu để bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của virus. Các chuyên gia cũng khuyến nghị, tiêm chủng vaccine là biện pháp hữu hiệu nhất hiện nay để hạn chế nguy cơ bệnh nặng và tử vong do Covid-19.