Đông Bắc Á dậy sóng vì ADIZ của Trung Quốc

Quyết định này đã gây bất ngờ với nhiều nước đang có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc và với cả Mỹ, vốn đang muốn khẳng định sự hiện diện ở châu Á - Thái Bình Dương.

Bản đồ khu vực ADIZ của Trung Quốc trên biển Hoa Đông.

Cùng ngày, Ngoại trưởng Hàn Quốc Yun Byung - Se cảnh báo tranh chấp chủ quyền ngày một gia tăng có nguy cơ làm tình hình an ninh tại Đông Bắc Á xấu đi nhanh chóng. Ông Yun Byung - Se cho rằng việc Trung Quốc áp đặt ADIZ "đang khiến tình hình thêm phức tạp, khó giải quyết" và làm gia tăng căng thẳng. Ông nhấn mạnh hợp tác khu vực và giải quyết xung đột là hoàn toàn khả thi, song “nếu tranh chấp lãnh thổ và các vấn đề lịch sử có liên quan tới chủ nghĩa dân tộc, tình hình trong khu vực có thể xấu đi nhanh chóng".

Xung đột quân sự?

Theo một số chuyên gia, khả năng xảy ra xung đột quân sự liên quan đến ADIZ mà Trung Quốc đưa ra là rất ít, vì ý định của Trung Quốc không phải là muốn phô trương sức mạnh quân sự hoặc kích thích xung đột, mà là nhằm làm nổi bật yếu tố chủ quyền đối với quần đảo Điếu Ngư/Senkaku đang có tranh chấp với Nhật Bản.

Chuyên gia phân tích Denny Roy tại Trung tâm Đông - Tây ở Hawaii (Mỹ) nhận định: Việc lập ADIZ trên biển Hoa Đông là cách thức Trung Quốc muốn nhắc nhở Nhật Bản rằng Bắc Kinh thực sự nghiêm túc và sẽ giữ vững thái độ cứng rắn đối với vấn đề chủ quyền, cho đến khi nhận được sự nhượng bộ. Cụ thể hơn, Trung Quốc “muốn Nhật Bản thừa nhận là có tranh chấp lãnh thổ để tiến đến các bước cùng quản lý Điếu Ngư/Senkaku trên thực tế”. Tuy nhiên, Chính phủ Nhật Bản hiện chưa tỏ dấu hiệu nào cho thấy sẵn sàng chấp nhận có tồn tại tranh chấp. Giới chức tại Tokyo nhận định áp lực của Trung Quốc là thuốc thử cho quyết tâm của Nhật Bản. Nếu Tokyo nhân nhượng về Điếu Ngư/Senkaku, Bắc Kinh sẽ lại lấn tới trong nhiều vấn đề khác.

Tranh cãi giữa hai nước liên quan đến ADIZ trên biển Hoa Đông chắc chắn sẽ còn tiếp tục, nhưng dường như “đây không phải là thời điểm để quân đội Trung Quốc, Nhật Bản tranh đấu về sức mạnh, thay vào đó là cuộc chiến giữa các nhà lãnh đạo hai nước để xem ai thông thái hơn” - một chuyên gia khác nhận định.

Tuy nhiên, chuyên gia Valery Kistanov (Nga) cho rằng: “Như vậy là ở đó có các khu vực nhận dạng quốc phòng chồng lên nhau của Nhật Bản - Trung Quốc và Hàn Quốc - Trung Quốc. Điều này là rất nguy hiểm và tình hình rất đáng quan ngại bởi bất cứ lúc nào cũng có khả năng một bên mất bình tĩnh, trường hợp như vậy có thể dẫn đến sự cố quân sự. Hậu quả sẽ khôn lường, nếu xét rằng đứng đằng sau Tokyo là Washington”.
 
Trong một động thái được cho là nhằm phát đi tín hiệu chống lại “lập trường cứng rắn” của Bắc Kinh tại khu vực, đồng thời thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ với đồng minh Nhật Bản, ngày 27/11 Mỹ đã điều 2 máy bay ném bom B - 52 bay vào vùng ADIZ mà Trung Quốc vừa thiết lập trên biển Hoa Đông. Đáp lại, Bộ Quốc phòng Trung Quốc lập tức thông báo “đã giám sát toàn bộ diễn biến, tiến hành nhận dạng kịp thời, xác định chủng loại máy bay của Mỹ và Trung Quốc có năng lực kiểm soát không phận một cách hiệu quả".