Chính sách ngoại giao của Mỹ thay đổi ra sao dưới thời Mike Pompeo?

Những ngày gần đây, dư luận đang hướng sự tập trung vào việc Tổng thống Mỹ bất ngờ sa thải Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và thay thế bằng Giám đốc Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) Mike Pompeo. Như vậy, sau nhiều tháng “cơm chẳng lành canh chẳng ngọt” với ông Tillerson, Tổng thống Donald Trump đã tìm kiếm được nhân vật cùng chiến tuyến với ông trước thềm một loạt sự kiện đối ngoại quan trọng.

Chiếm được thiện cảm của Donald Trump

Ông Mike Pompeo được cho là người có phong cách tương đồng với Donald Trump từ quan điểm cho đến phát ngôn gây tranh cãi, nhờ vậy ông rất được lòng Tổng thống Mỹ.

Hãng tin Tân Hoa Xã (Trung Quốc) dẫn nhận định của chuyên gia Darrell West, thuộc Viện nghiên cứu Brookings cho biết: “Nhà Trắng chắc chắn sẽ “rắn tay” hơn trong chính sách đối ngoại bởi giờ đây sẽ có ít rào cản hơn và có nhiều tiếng nói ủng hộ hơn đối với Tổng thống Donald Trump.”

Theo giới phân tích Mỹ, ông Tillerson chịu trách nhiệm điều hành bộ máy ngoại giao của Mỹ, tuy nhiên trong thời gian qua, ông đã thất bại trong việc bảo vệ cơ quan này trước sự cắt giảm ngân sách, cũng như để trống nhiều chức vụ cao cấp trong Bộ Ngoại giao. Trái lại, ông Mike Pompeo lại được sự tín nhiệm cao của CIA và được đánh giá là một người quản lý tốt. Tiếng nói của ông rất có trọng lượng và luôn được Tổng thống Donald Trump lắng nghe. Đây sẽ là một lợi thế đối với ông cũng như với các nhân viên ngoại giao dưới quyền. Họ có lý do hợp lý để tin tưởng rằng khi Pompeo lên tiếng thì ít nhiều sẽ thể hiện quan điểm của Tổng thống Donald Trump, điều mà ông Rex Tillerson hiếm khi thực hiện.

Trong khi Tillerson nhiều lần đưa ra những phát ngôn kiềm chế hoặc phản đối những quyết định của Tổng thống Donald Trump đối với vấn đề Iran, Nga, Triều Tiên, thương mại và khí hậu, thì Pompeo đã chứng minh được ông là người trung thành với mọi quyết sách của nhà lãnh đạo Mỹ.

Nhà phân tích Darrell West nhận định, với việc trao cho Mike Pompeo vị trí chủ chốt này, Tổng thống Donald Trump sẽ có nhiều tự do hơn để thực thi các quyết sách về đối ngoại và ông sẽ ít kiềm chế hơn trong hành động.

Bảo đảm chính sách “Nước Mỹ trên hết”

Nhiều chuyên gia nhận định, sự thay đổi trong đội ngũ nhân sự của chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ không gây ảnh hưởng nhiều đến việc thúc đẩy chính sách ngoại giao “nước Mỹ trên hết”. Ông Dan Mahaffee, Phó Chủ tịch cấp cao, kiêm Giám đốc Chính sách của Trung tâm nghiên cứu Quốc hội và Tổng thống (Mỹ) cho rằng, việc sa thải Ngoại trưởng Rex Tillerson và thay thế bằng ông Mike Pompeo sẽ giúp tổng thống gạt bỏ được “chướng ngại” và đưa học thuyết “Nước Mỹ trên hết” tiến gần hơn với thực tiễn, bởi ông Mike Pompeo luôn có quan điểm ủng hộ xu thế này.

Ông Pompeo đồng quan điểm với Tổng thống Trump về biến đổi khí hậu khi cho rằng hiệp định về biến đổi Paris sẽ là "gánh nặng tốn kém" đối với Mỹ. Bên cạnh đó, ông cũng ủng hộ nhà lãnh đạo Mỹ rút hoặc chỉnh sửa một số thỏa thuận thương mại mà Tổng thống Donald Trump cho là gây tổn hại đến lợi ích của Mỹ như thỏa thuận NAFTA hay Hiệp định thương mại song phương (FTA) giữa Mỹ và Hàn Quốc.

Cứng rắn hơn người tiền nhiệm về các vấn đề ngoại giao

Ông Mike Pompeo được đánh giá là cứng rắn hơn so với Rex Tillerson về các vấn đề chủ chốt trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Điều này có thể khiến chính quyền Tổng thống Donald Trump hành xử nghiêm khắc hơn, đặc biệt là về vấn đề Iran và căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.

Việc chỉ định ông Mike Pompeo diễn ra trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Mỹ và Triều Tiên bất chấp những tín hiệu nồng ấm hơn trong quan hệ liên Triều sau sự kiện Thế vận hội Mùa Đông Pyeongchang 2018. Nếu được Quốc hội Mỹ phê chuẩn, ông Pompeo sẽ đóng vai trò then chốt trong cuộc đàm phán sắp tới giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un dự kiến diễn ra vào tháng 5/2018. Khác với người tiền nhiệm Rex Tillerson luôn có quan điểm dung hòa, ủng hộ tiếp xúc và đối thoại với Triều Tiên, tân Ngoại trưởng Mỹ được các chuyên gia cho là sẽ tiếp tục gây sức ép đối với Triều Tiên, thậm chí “chọc giận” nhà lãnh đạo Kim Jong-un.

Trước đó, ông Mike Pompeo đã đưa ra một loạt phát ngôn chỉ trích và lên án Triều Tiên. Tháng 10/2017, ông từng cảnh báo Bình Nhưỡng sẽ có thể tấn công hạt nhân một thành phố của Mỹ, đồng thời đổ lỗi cho các chính phủ tiền nhiệm về những thất bại trong ngăn chặn mối đe dọa tiềm ẩn này. Tiếp đến hôm 11/3, trả lời phỏng vấn hàng tin Fox News, Pompeo nhấn mạnh, Mỹ sẽ không nhượng bộ với Triều Tiên: "Đừng ảo tưởng, khi vẫn đang đàm phán, chúng tôi sẽ không có chút nhượng bộ nào".

Troy Stangarone, giám đốc Viện Kinh tế Hàn Quốc tại Washington cho rằng, sự ra đi của ông Tillerson sẽ khiến nước Mỹ mất đi nhân vật ủng hộ chính sách đối thoại và tiếng nói ôn hòa.

“Mặc dù Tillerson không được Tổng thống Donald Trump đánh giá cao nhưng những chính sách đối ngoại của ông luôn nhận được sự ủng hộ rộng rãi. Còn ông Mike Pompeo sẽ làm gia tăng sự hoài nghi từ Triều Tiên và có thể khiến đối thoại Mỹ-Triều thành cuộc tranh cãi gay cấn.”

Liên quan đến hồ sơ Iran, trong khi ông Rex Tillerson luôn nhiệt thành bảo vệ thỏa thuận hạt nhân Iran và thuyết phục Tổng thống không nên rút khỏi thỏa thuận này, thì ông Mike Pompeo là quan chức cấp cao Nhà Trắng nổi bật nhất khuyến khích ông Trump hủy bỏ thỏa thuận và từng ủng hộ thay đổi thể chế Iran.

Theo Viện Trung Đông, ông Pompeo rất sẵn lòng tạo nền xung đột quân sự giữa Mỹ và Iran. Còn tờ Politico cho rằng, việc ông Pompeo thay thế ông Tillerson sẽ mở đường cho ông Trump hủy bỏ thỏa thuận. Một ngày trước khi Tổng thống Trump thông báo sẽ đề cử ông Pompeo viết trên Twitter rằng: "Tôi mong mỏi được quay ngược thỏa thuận tai hại với nhà nước tài trợ khủng bố lớn nhất thế giới".

Về quan hệ với Nga, giới phân tích nhận định, những thay đổi nhân sự trong chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ khó có thể dẫn đến những biến chuyển tốt đẹp hơn trong quan hệ Nga-Mỹ. Phó giám đốc Trung tâm Phân tích Tình hình Chính trị Nga ông Oleg Ignatov cho biết: “Chúng ta không nên kỳ vọng có bất cứ tiến triển nào. Hiện tại, mối quan hệ giữa hai quốc gia đang rất xấu và có nhiều dấu hiệu cho thấy sẽ sụt giảm nghiêm trọng hơn. Tôi lo ngại rằng sự xung đột về ngoại giao có thể gia tăng.”

Chuyên gia Vladimir Batjuk lãnh đạo Trung tâm nghiên cứu quân sự-chính trị của Viện Mỹ và Canada: “Nếu nói không phải là về phong cách mà về nội dung chính sách đối ngoại của Mỹ thì ở đây rất ít thay đổi. Giống như Tillerson, Pompeo sẽ cố gắng theo đuổi chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump". Chuyên gia này cũng nói thêm, quyết định của Quốc hội Mỹ áp đặt trừng phạt chống Nga đang tạo ra rào cản lớn cho việc bình thường hóa quan hệ Nga-Mỹ, bất kể dưới thời chính quyền, Tổng thống, hay Ngoại trưởng nào chăng nữa.

Theo Hồng Anh

VOV