Australia hỗ trợ phụ nữ dân tộc thiểu số Việt Nam cải thiện sinh kế

Tại một cửa hàng trưng bày thổ cẩm tại Tả Van, Sa Pa, Lào Cai, một phụ nữ H'mông, nâng niu trên tay một tấm vải được thêu tinh xảo, tận tình giải thích cho du khách về kỹ thuật làm ra một tác phẩm đầy kỳ công.

"Chúng tôi phải thêu hoàn toàn bằng tay, 4 lớp, chồng lên nhau để có họa tiết như vậy", chị Sùng Thị Lan, Giám đốc Hợp tác xã Mường Hoa (HTX), giải thích, đồng thời tự tin rằng chất lượng sản phẩm của các chị hoàn toàn vượt qua được những tấm vải làm bằng máy.

Với nhiều người phụ nữ dân tộc thiểu số, họ đã được học thêu và dệt từ khi còn nhỏ. Giờ đây, kỹ thuật mà họ lưu truyền qua nhiều thế hệ trong những nếp nhà giản dị dọc thung lũng Mường Hoa cũng đang giúp họ có thêm đồng ra, đồng vào để cải thiện sinh kế.

Với mong muốn lưu giữ nét đẹp truyền thông trong văn hóa bản địa cũng như giúp các chị em đồng bào khác có thêm thu nhập, chị Lan vào năm 2018 đã lập ra HTX Mường Hoa với 9 thành viên.

Vào thời điểm đó, mô hình hoạt động của các chị hoàn toàn dựa vào bán tập trung sản phẩm trực tiếp trên cung ruộng bậc thang từ Sa Pa tới Tả Van cho du khách, không biết tới bán hàng trực tuyến là gì.

Bước ngoặt xảy đến khi dịch Covid-19 xuất hiện. Hoạt động du lịch đình trệ, kéo theo việc buôn bán của các chị trong HTX trở nên thách thức, với nhiều tháng trời các chị không thể tìm được đầu ra.

Cơ duyên đã đến khi chị Lan đã tiếp cận được với "Thúc đẩy Bình đẳng Giới thông qua Nâng cao Hiệu quả Kinh tế trong Sản xuất Nông nghiệp và Phát triển Du lịch" (GREAT). Chị thừa nhận đây là một bước ngoặt lớn với chị trong việc thay đổi tư duy về kinh doanh và đã giúp HTX của chị vượt qua khó khăn.

Chương trình GREAT (ngân sách 67,4 triệu AUD) là quan hệ đối tác giữa UBND tỉnh Lào Cai và Sơn La với Chính phủ Australia, nhằm hỗ trợ nâng cao quyền năng kinh tế và vai trò lãnh đạo của phụ nữ dân tộc thiểu số tại 2 tỉnh này. 

Bà Vũ Quỳnh Anh, Phó Cố vấn trưởng dự án GREAT, cho biết mục tiêu của dự án là hỗ trợ cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp do phụ nữ quản lý và điều hành, vượt qua khó khăn.

Trong bối cảnh dịch bệnh và các doanh nghiệp mất cơ hội thị trường, ban đầu, dự án tập trung cung cấp công cụ số cho các doanh nghiệp quảng bá trực tuyến, tiếp cận thêm thị trường, đa dạng hóa sản phẩm

Tới tháng 10/2024, khi dự án ở HTX Mường Hoa đã bước sang giai đoạn 2, với đối tác công ty cổ phần KisStartup (doanh nghiệp tư vấn, đào tạo khởi nghiệp), mục tiêu được đặt ra là không chỉ giúp doanh nghiệp tăng cường chuyển đổi số, mà còn xây dựng hệ sinh thái số để các doanh nghiệp có thêm các kỹ năng cần thiết, cũng như tiếp cận các hoạt động tư vấn với chi phí hợp lý.

Với chị Lan, việc tiếp cận với dự án "Tăng cường Hệ sinh thái Chuyển đổi số (IDAP)" thuộc GREAT đã mang lại cho chị một lối tư duy hoàn toàn mới. Thông qua sự giới thiệu của Hội Phụ nữ địa phương, chị đã tham gia các buổi tập huấn do GREAT và KisStartup tổ chức. Từ đó, chị đã nhận ra được hiệu quả và tiềm năng của việc tham gia chuyển đổi số, khi chị có thể bán hàng được cả trên nền tảng trực tuyến.

Với sự đào tạo và hỗ trợ từ dự án, các thành viên trong HTX bắt đầu nghĩ ra những mô hình kinh doanh mới, mang lại nguồn thu nhập cho bản thân, nhưng vẫn duy trì nét văn hóa truyền thống của dân tộc. Ngoài tổ dệt và thêu, các chị lập ra các nhóm văn nghệ, nhóm tắm lá thuốc, nhóm phụ trách hoạt động du lịch homestay, nhóm ẩm thực địa phương…

Các hoạt động duy trì văn hóa địa phương cũng được đưa vào chương trình du lịch trải nghiệm như nhuộm chàm, vẽ sáp ong…

Các nhóm nói trên, bao gồm hơn 300 chị em từ các cộng đồng dân tộc thiểu số khác nhau như Giáy, Dao, Thái, Lào cùng làm du lịch, duy trì nghề thủ công một cách bài bản.

Sau quá trình chuyển đổi số, HTX Mường Hoa tới nay đã duy trì được công việc ổn định cho các chị em, với những hợp đồng cung ứng thổ cẩm cho ngành thời trang, các hoạt động du lịch trải nghiệm ngày càng được du khách yêu thích.

Lợi ích về kinh tế không phải là mục tiêu duy nhất của dự án. GREAT hướng tới việc nâng cao sự tự tin và vị thế xã hội cho các nhóm phụ nữ dân tộc thiểu số. Khi họ có thể kiếm thêm thu nhập, vai trò và tiếng nói của họ trong gia đình và xã hội dần được cải thiện.

Đây chỉ là 1 trong 28 tiểu dự án mà GREAT thực hiện. Các tiểu dự án này hợp tác với nhiều đối tác thuộc chính phủ, khu vực tư nhân và tổ chức xã hội, trong các ngành có tiềm năng lớn cho phụ nữ hưởng lợi, ví dụ như chuỗi giá trị nông nghiệp, du lịch, khởi nghiệp cho phụ nữ, và số hóa và tiếp cận tài chính.

Với IDAP, dự án đã mang lại những kết quả rõ rệt, khi giúp hơn 200 doanh nghiệp và tổ chức tại Lào Cai và Sơn La đã được nâng cao kỹ năng số và tham gia các hệ sinh thái kỹ thuật số bao trùm và phát triển bền vững.

Các chương trình mới (Chương trình du lịch thông minh, Chương trình thúc đẩy bán hàng) đã được triển khai với các đối tác. Mặt khác, IDAP cũng đóng góp vào chương trình cải cách của Việt Nam nhằm mục tiêu đưa đất nước thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, liên quan tới lĩnh vực đổi mới sáng tạo và số hóa, cũng như giúp phát triển khu vực kinh tế tư nhân.  

Bình luận về dự án GREAT, Đại sứ Australia tại Việt Nam Gillian Bird khẳng định Canberra "đặt ưu tiên bình đẳng giới và hòa nhập trong toàn bộ quan hệ hợp tác phát triển với Việt Nam".

Bà Bird mô tả câu chuyện của chị Sùng Thị Lan là "truyền cảm hứng" khi HTX của chị đã thành công giúp hỗ trợ 300 hộ gia đình khác trong cộng đồng của mình và các cộng đồng lân cận.

"GREAT không chỉ hỗ trợ phụ nữ xây dựng doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch, mà còn thúc đẩy thay đổi môi trường kinh doanh và chính sách để việc trao quyền kinh tế cho phụ nữ có thể được duy trì bền vững trong tương lai", bà khẳng định.