5 khoáng sản quý hiếm có thể xuất hiện trong thỏa thuận Mỹ - Ukraine

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, nhà lãnh đạo Ukraine Volodymyr Zelensky đã sẵn sàng ký thỏa thuận cung cấp các khoáng sản có giá trị với Mỹ để đổi lấy viện trợ quân sự bổ sung nhằm giúp Kiev đối phó với Nga khi cuộc xung đột giữa hai nước bước sang năm thứ 4.

Ông Zelensky gọi đây là bước đi đầu tiên hướng tới một thỏa thuận rộng lớn hơn. 

"Ưu tiên của chúng tôi là không để mất Mỹ, với tư cách là nước bảo đảm an ninh chính cho Ukraine", ông Zelensky tuyên bố.

Theo dự thảo thỏa thuận, Ukraine sẽ đóng góp một nửa tổng doanh thu từ khoáng sản, hydrocarbon, dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và các vật liệu khai thác khác vào Quỹ đầu tư tái thiết do Mỹ và Ukraine cùng sở hữu và quản lý, phục vụ cho mục đích xây dựng lại đất nước sau này. 

Số liệu từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy, Ukraine là nước có tiềm năng lớn về kim loại đất hiếm, nắm giữ khoảng 5% trữ lượng toàn cầu.

Theo một báo cáo của Trung tâm Quan hệ Quốc tế và Phát triển Bền vững (CIRSD), phần lớn tài nguyên khoáng sản của Kiev nằm ở khu vực gọi là "Lá chắn Ukraine", địa bàn trải dài trên các vùng lãnh thổ như Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhya và Dnipropetrovsk, phần lớn nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Dưới đây là thống kê về 5 loại khoáng sản chính có thể được đưa vào thỏa thuận Mỹ - Ukraine.

Titan

Trung Quốc là nước sản xuất titan lớn nhất thế giới, nhưng Ukraine được xếp trong số 10 nước có trữ lượng đã được chứng minh và chiếm 7% sản lượng toàn cầu. 

Các nhà cung cấp lớn khác gồm có Nga, Mozambique, Úc và Canada. Mỹ khai thác một lượng titan tương đối nhỏ ở Nevada, Utah và Virginia.

Tỷ lệ sức bền trên trọng lượng và khả năng chịu nhiệt của kim loại này khiến nó có tầm quan trọng đặc biệt đối với ngành hàng không vũ trụ. Ví dụ, titan được sử dụng trong các vách ngăn và bộ phận động cơ của máy bay chiến đấu F-35 do chịu được nhiệt độ cao phát sinh trong quá trình bay siêu thanh. 

Trong những năm 1960, Mỹ đã phải bí mật lấy titan từ Liên Xô để chế tạo loại máy bay do thám SR-71.

Trước khi Nga phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt", Ukraine là nước cung cấp titan chính cho lĩnh vực quân sự.

Theo Kyiv Post, năm 2023 Ukraine đã bán nhà sản xuất titan lớn nhất của mình cho một công ty tư nhân đang vận hành 2 mỏ ở Dnipropetrovsk và Zhytomyr.

Lithium

Chile, Úc và Trung Quốc là những nước sản xuất lithium hàng đầu thế giới. Đây là kim loại thiết yếu dùng sản xuất pin lithium-ion công nghệ cao được sử dụng trong rất nhiều thiết bị, từ điện thoại thông minh cho đến xe điện. 

Lithium cũng được sử dụng để sản xuất gốm sứ, thủy tinh và hợp kim. Riêng pin chiếm 80% tổng nhu cầu.

Ukraine nắm giữ một trong những trữ lượng lithium lớn nhất châu Âu, ước tính khoảng 500.000 tấn, tương đương 3% tổng trữ lượng toàn cầu. Tuy nhiên, hiện tại không có mỏ lithium nào của Ukraine được khai thác vì hoạt động này đòi hỏi hàng trăm triệu USD đầu tư.

Khoảng 25% số mỏ lithium của Ukraine nằm ở các khu vực do Nga kiểm soát nên đã cản trở việc đầu tư vào khai thác. 

Trữ lượng lithium của Ukraine được tìm thấy trong quặng petalite, một loại vật liệu phức tạp và có chi phí khai thác tốn kém hơn so với spodumene, loại quặng chính được các nhà sản xuất lithium sử dụng. 

Theo Trung tâm hành động chống tham nhũng của Ukraine, việc khai thác lithium từ petalite là một quá trình đòi hỏi nhiều công nghệ và vốn đầu tư lớn.

Than chì

Trung Quốc là nước thống trị ngành sản xuất than chì, chiếm hơn 75% nguồn cung toàn cầu và cũng nắm giữ trữ lượng lớn nhất. Tuy nhiên, Ukraine được cho là có một trong những mỏ than chì lớn nhất thế giới, mặc dù sản lượng của nước này rất nhỏ, chỉ đóng góp 0,5% sản lượng toàn cầu năm 2020.

Than chì là vật liệu chính trong sản xuất thép và được sử dụng cho những thiết bị như má phanh, gioăng và bộ ly hợp trong ngành công nghiệp ô tô.

Nickel và Coban

Niken, một kim loại màu trắng bạc được sử dụng trong các hợp kim như thép không gỉ, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất pin và động cơ phản lực. Cộng hòa Dân chủ Congo là quốc gia sản xuất coban lớn nhất. 

Niken và coban thường được cùng tìm thấy khi khai thác. Indonesia, Nga và Úc là một trong những quốc gia sản xuất niken hàng đầu. Năm 2022, Ukraine xếp thứ 69 về sản lượng coban nhưng chỉ xuất khẩu khoảng 41.400 USD. Cả coban và lithium đều cần thiết cho sản xuất xe điện.

Trữ lượng khoáng sản của Ukraine là một nguồn tài nguyên đáng kể nhưng phần lớn chưa được khai thác. Trong bối cảnh xung đột đang diễn ra và tác động của nó đến cơ sở hạ tầng thì đảm bảo được việc đầu tư dài hạn vẫn là một thách thức. 

Tuy nhiên, với tiềm năng cung cấp khoáng sản thiết yếu cho Mỹ và châu Âu, các nguồn tài nguyên của Ukraine có thể đóng vai trò quan trọng trên thị trường toàn cầu trong nhiều năm tới.