22 bang kiện ông Trump vì bỏ quy định "sinh ra ở Mỹ mang quốc tịch Mỹ"

Theo quy định lâu nay của Mỹ, bất kỳ trẻ em nào sinh ra tại Mỹ đều được công nhận là công dân nước này, bất kể tình trạng pháp lý của cha mẹ chúng. Quyền công dân này được bảo vệ bởi Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ.

Tuy nhiên, ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 20/1 đã ký sắc lệnh nhằm chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh tại Mỹ. Sắc lệnh của ông Trump yêu cầu các cơ quan liên bang từ chối công nhận quyền công dân Mỹ đối với trẻ em sinh ra tại Mỹ, nếu mẹ của đứa trẻ ở lại bất hợp pháp hoặc không có visa hợp pháp, và cha không phải là công dân Mỹ hay thường trú nhân hợp pháp.

Sắc lệnh này sẽ từ chối cấp quyền công dân Mỹ, bao gồm cả hộ chiếu, cho những trẻ em sinh ra tại Mỹ, nếu ít nhất một trong 2 phụ huynh không phải là công dân Mỹ hoặc sở hữu thẻ xanh. Sắc lệnh, nếu được thực thi, sẽ có hiệu lực sau 30 ngày kể từ ngày ký.

Chỉ chưa đầy 2 giờ sau, Tổng thống Donald Trump đã bị kiện vì sắc lệnh trên.

Tối 20/1, những người bảo vệ quyền của người nhập cư đã đệ đơn kiện tại tòa án liên bang ở bang New Hampshire, đại diện cho một nhóm người Indonesia nhập cư tại bang này, cùng với các tổ chức khác đại diện cho người Mỹ gốc Latinh, và những người được gọi là "Dreamers" - những cá nhân được đưa đến Mỹ khi còn nhỏ bởi cha mẹ nhập cư hoặc ở lại bất hợp pháp.

Đây là vụ kiện đầu tiên trong làn sóng đơn kiện dự kiến sẽ được đệ trình nhằm phản đối các sắc lệnh của ông Trump. 

Vụ kiện được đệ trình tại New Hampshire cho rằng sắc lệnh của ông Trump vi phạm Tu chính án 14 của Hiến pháp Mỹ cũng như luật liên bang đã có hiệu lực hơn 80 năm qua.

"Hiến pháp cũng như bất kỳ đạo luật liên bang nào đều không trao cho Tổng thống quyền định nghĩa lại quyền công dân Mỹ… Bằng cách cố gắng giới hạn quyền công dân theo nơi sinh, sắc lệnh này vượt quá quyền hạn của Tổng thống và vi phạm Hiến pháp cũng như các đạo luật liên bang", đơn kiện nêu rõ.

Đơn kiện cũng cho rằng, nếu sắc lệnh của ông Trump được thi hành có thể khiến một số trẻ em trở thành người vô quốc tịch.

Ngày 21/1, một vụ kiện, do 18 tổng chưởng lý thuộc đảng Dân chủ đệ trình, cáo buộc ông Trump tìm cách loại bỏ một "nguyên tắc Hiến pháp đã được xác lập lâu dài và vững chắc" thông qua sắc lệnh hành pháp.

"Tổng thống không có quyền thay đổi hoặc hủy bỏ một tu chính án hiến pháp hoặc đạo luật đã được thông qua hợp pháp. Ông cũng không được trao quyền bởi bất kỳ nguồn luật nào khác để hạn chế những ai nhận quyền công dân Mỹ khi sinh", đơn kiện viết.

Đến cuối ngày, 4 bang khác do đảng Dân chủ lãnh đạo cũng đệ đơn kiện tương tự, yêu cầu tòa án liên bang ngừng thi hành hoặc áp dụng sắc lệnh hành pháp, nâng tổng số tiểu bang phản đối lệnh này lên 22. 

Các bang tham gia bao gồm California, Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaii, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, Minnesota, Nevada, New Jersey, New Mexico, New York, North Carolina, Rhode Island, Vermont, và Wisconsin, cùng với quận Columbia và thành phố San Francisco.

Theo đơn kiện, khoảng 150.000 trẻ em sinh ra mỗi năm ở Mỹ với cha mẹ không phải là công dân và không có tình trạng pháp lý hợp pháp có thể bị mất quyền tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản, chăm sóc nuôi dưỡng, và các can thiệp sớm cho trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi và học sinh khuyết tật.

Các bang cảnh báo rằng sắc lệnh hành pháp cũng sẽ khiến họ mất nguồn ngân sách liên bang cho các chương trình cung cấp dịch vụ cho trẻ em mà không phân biệt tình trạng nhập cư.

Mặc dù sắc lệnh của ông Trump nhằm mục đích đơn phương chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh, chỉ có Tòa án Tối cao Mỹ mới có thể xác định cách áp dụng Tu chính án thứ 14.

Các bang đang tìm cách vô hiệu hóa lệnh hành pháp và ngừng mọi hành động nhằm thực hiện nó. Vụ kiện của họ yêu cầu một lệnh cấm tạm thời để ngăn chặn ngay lập tức việc áp dụng sắc lệnh mà Tổng thống Trump ban hành.