Sữa đậu nành đường phố: Thấy mà... kinh!

Sữa đậu nành thành phẩm là đây!

Sữa không an toàn

Khoảng 3 giờ sáng, lò sữa đậu nành chừng độ 10m² của bà Sáu Già tại phường 9, Bến Phú Lâm, quận 6 đã rất tất bật. Do diện tích quá nhỏ nên nồi niêu, chai lọ, được bà để tràn ra cả vỉa hè. Vừa "xoay như chong chóng" cùng với 4 người làm, bà Sáu Già vừa nói: sáng nào cũng ở trong tình trạng trở tay không kịp cả vì khách hàng tới lấy sữa sớm để kịp cung cấp cho các quán cơm, quán nước giải khát và các nhà trẻ khu vực lân cận.

Đến khoảng 10 giờ, các bà ve chai đi qua lò của bà Sáu để cung ứng vỏ chai. Những vỏ chai trông rất dơ này được bà Sáu Già mua với giá 1.500đồng/chai. Ngay sau khi trả tiền, bà ra hiệu cho môt người làm chạy từ lề sang nhặt cái chai súc rửa sơ sài. Sau chừng vài phút, những chiếc chai này được dùng để trút sữa đậu nành nóng đựng trong các thùng (vốn là thùng đựng sơn xây nhà). Những chai sữa để la liệt trên nền đất ướt lần lượt được xếp vào những chiếc túi trông rất bẩn, chất lên xe máy chở đi bỏ mối. Khủng khiếp hơn những chai sữa này lại không hề có nút đậy trên miệng dẫu cho bụi đường bay mù mịt.

Khi chúng tôi có ý muốn mua sữa với giá rẻ hơn, bà Sáu nói: "Giá nào cũng có, 3.000 hay 4.000 đồng tôi đều bán. Nhưng nói thật, sữa này sẽ loãng vì phải pha thêm nước". Trực tiếp chứng kiến cảnh sản xuất sữa đến cảnh những chai sữa không nắp đậy được chở khắp thành phố, chúng tôi không khỏi rùng mình.

Khu bán sữa đậu nành tại chợ Bà Chiểu (quận Bình Thạnh) cũng mất vệ sinh không kém. Ngay sát bên khu bán sữa là chỗ bán cá, mắm sống và rau. Phía dưới chân thì bùn lầy lội... thế nhưng những hàng sữa đậu nành ở đây vẫn cứ được bán hết đều đều.

Cách chợ Bà Chiểu không xa, ngay phía trước cổng Trường Hà Huy Tập nằm trên đường Phan Đăng Lưu, những xe sữa đậu nành lưu động với các chai nhựa PET tróc lở, móp méo vẫn rất đông khách. Mỗi ly sữa ở đây có giá 2.000đồng (một nửa là sữa, một nửa là đá). Qua tìm hiểu của chúng tôi, các lò sữa đậu nành nằm nhiều ở các khu vực quận 5, 6, 11, 8, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú... Mỗi ngày có khoảng hàng vạn lít sữa không bảo đảm ATVSTP được cung cấp rộng rãi trên thị trường.

Chứa vi khuẩn tụ cầu vàng và các loại vi sinh gây bệnh

Theo Sở Y tế TPHCM, sữa đậu nành nằm trong 10 nhóm có nguy cơ cao cần được cấp giấy chứng nhận ATVSTP. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều cơ sở sản xuất sữa đậu nành đường phố, các xe hàng bán rong sữa đậu nành chưa hề được cấp loại giấy phép quan trọng này. Một thống kê gần đây cho thấy tại Hà Nội chỉ có 554 cơ sở được cấp giấy chứng nhận ATVSTP trên tổng số hơn 33.000 cơ sở, còn tại TPHCM chỉ có 1.655 cơ sở được cấp giấy chứng nhận trên tổng số 30.000 cơ sở.

Trong vòng 10 năm trở lại đây, vấn đề của sữa đậu nành không nhãn hiệu bán rong trên đường phố đã được các ban ngành chức năng quan tâm. Điều tra của cơ quan ATVSTP cho thấy, 85,7% các loại nước giải khát lề đường không đạt tiêu chuẩn. Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM đã từng công bố 90% mẫu sữa đậu nành không nhãn hiệu được khảo sát có chứa vi khuẩn trong một cuộc khảo sát rộng rãi về các sản phẩm sữa, trong đó có sữa đậu nành.

Tại Hà Nội, Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội cũng đã từng công bố trên 70% số sữa đậu nành đang tiêu thụ tại Hà Nội có xuất xứ từ các cơ sở tư nhân, không bảo đảm ATVSTP. Trung tâm Y tế dự phòng TPHCM đã từng nhiều lần khuyến cáo, với các loại sữa đậu nành đường phố các loại vi khuẩn gây bệnh đường ruột như E Coli, Coliformes rất dễ xâm nhập và luôn có tỷ lệ nhiễm khuẩn cao.

Theo Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai, phần lớn các trường hợp ngộ độc vì sữa đậu nành kém chất lượng điều trị tại trung tâm đều do tụ cầu vàng gây nên. Tình trạng vệ sinh chung không bảo đảm tại các nơi sản xuất và cung cấp sữa đậu nành đường phố cũng sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tụ cầu vàng từ nguyên liệu, dụng cụ và tay người chế biến.

Thức ăn chế biến ở những nơi này có lượng khuẩn tụ cầu vàng nhiều gấp 4 lần so với nơi vệ sinh tốt. TS.BS. Bùi Mạnh Hà cho biết, ngộ độc thực phẩm dễ xảy ra nếu sữa đậu nành được nấu từ các loại đậu bị nấm mốc. Aflatoxin là độc tố do nấm Aspergillus Flavus và Aspergillus Parasiticus sản sinh ra trong đậu ẩm mốc rất độc và có thể gây ung thư gan. Sữa đậu nành đường phố đang góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm độc đối với người dân.

Các bác sĩ cũng khuyến cáo người tiêu dùng khi mua thực phẩm nên lựa chọn các sản phẩm đã qua các xét nghiệm vi sinh, ghi rõ nơi sản xuất, có giấy phép kinh doanh. Sữa đậu nành đóng túi nilon chỉ nên dùng trong ngày, chỉ dùng nếu còn màu trắng đục và thơm mùi đậu tương, nếu có mùi chua và xuất hiện váng thì phải bỏ. Chỉ có các sản phẩm sữa đậu nành sản xuất công nghiệp trong quy trình hiện đại khép kín, sàn và tường nhà sản xuất đều được khử khuẩn thường xuyên, công nhân lao động biết giữ ATVSTP thì mới nên cho lưu hành trên thị trường để bảo đảm sức khỏe của người dân.

Theo Nguyễn Huyền

Sức khỏe & Đời sống