Loạt vi khuẩn “quen mặt” có thể gây ngộ độc, nhập viện hàng loạt

Chỉ trong chưa đầy 7 ngày, tại TPHCM, hai vụ nghi ngộ độc đã xảy ra khiến hàng trăm người phải nhập viện cấp cứu.

Vụ việc liên quan đến tiệm bánh mì trên đường Nguyễn Thái Sơn, phường Hạnh Thông đã khiến hơn 200 người phải đi khám và điều trị tại 13 bệnh viện trên khắp thành phố.

Trong khi đó, sự việc 50 công nhân có biểu hiện buồn nôn, đau bụng sau bữa trưa tại bếp ăn ở một nhà máy ở phường Đông Hưng Thuận cũng khiến dư luận chú ý. 

Hiện tại, cơ quan chức năng đều xác minh, điều tra lấy mẫu phân tích gửi kiểm nghiệm và chưa có kết luận chính thức. Dù vậy, cả hai cũng gióng lên những hồi chuông cảnh báo về nguy cơ an toàn thực phẩm, đặc biệt là trong thời điểm cuối năm.

Ngộ độc thực phẩm là hội chứng cấp tính xảy ra do ăn, uống phải thức ăn có chất độc, biểu hiện bằng những triệu chứng dạ dày - ruột, thần kinh hoặc triệu chứng khác tùy theo tác nhân gây ngộ độc.

Ngộ độc thực phẩm là một vấn đề sức khỏe toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 600 triệu người trên toàn cầu gặp các vấn đề sức khỏe do ăn phải thực phẩm ô nhiễm, có tới 420.000 ca không qua khỏi, trong đó 125.000 ca là trẻ em dưới 5 tuổi.

Tác nhân gây ngộ độc có thể là vi sinh vật (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng), độc tố của vi khuẩn, chất độc hóa học, chất độc tự nhiên sẵn có trong thực phẩm hoặc do thức ăn bị biến chất.

Chúng có thể ẩn mình trong môi trường, tấn công vào bữa ăn, gây ra những cơn sốt, tiêu chảy, thậm chí biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời.

Vi khuẩn thương hàn (Salmonella)

Salmonella là một trong những loại vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm phổ biến và nguy hiểm nhất trên toàn thế giới, thường gây ra bệnh cảnh nặng và dễ khiến người bệnh phải nhập viện, thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Thời gian ủ bệnh của Salmonella có thể dao động khá lớn, với các triệu chứng thường biểu hiện trong khoảng 4 giờ đến 6 ngày sau khi tiếp xúc (thường 6-48 giờ đối với ngộ độc thông thường).

Bệnh nhân thường có các biểu hiện rối loạn tiêu hóa như sốt cao, đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn và tiêu chảy nhiều lần trong ngày. Trong nhiều trường hợp nghiêm trọng, phân có thể có máu hoặc chất nhầy.

Nếu không được điều trị đủ liều và đúng cách, bệnh có thể trở nên nghiêm trọng và dẫn đến tử vong. Ngoài ra, người bệnh có thể chuyển sang dạng người lành mang vi khuẩn gây bệnh.

Những người này thường xuyên thải vi khuẩn Salmonella ra môi trường theo phân, trở thành nguồn ô nhiễm tiềm tàng cho thực phẩm và cộng đồng xung quanh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Hầu hết người khỏe mạnh nhiễm Salmonella thể nhẹ có thể hồi phục chỉ bằng cách bù nước và điện giải đầy đủ. Tuy nhiên, trong các trường hợp nặng hoặc khi vi khuẩn có nguy cơ lan từ ruột vào máu (nhiễm trùng huyết), người bệnh cần được sử dụng kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ.

Vi khuẩn tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus)

Tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ngộ độc thực phẩm, đặc biệt là khi ăn các loại thực phẩm giàu đạm bị nhiễm khuẩn. Khác với nhiều loại vi khuẩn khác, ngộ độc do tụ cầu vàng thường là do ăn phải độc tố mà vi khuẩn tiết ra.

Vi khuẩn Staphylococcus aureus có mặt rộng rãi trong môi trường. Chúng thường được tìm thấy trên da và trong họng của con người khi bị viêm nhiễm, cũng như trong không khí và nước.

Do đó, quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm không hợp vệ sinh rất dễ khiến vi khuẩn này lây nhiễm vào thức ăn. Các loại thực phẩm nguy cơ cao thường là những món ăn giàu đạm, cần được chế biến bằng tay và không được giữ lạnh đúng cách, bao gồm thịt, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa, các loại súp kem và các loại bánh ngọt có nhân kem.

Đặc trưng của ngộ độc do tụ cầu vàng là thời gian ủ bệnh rất ngắn và triệu chứng xuất hiện sớm, thường chỉ trong khoảng 30 phút đến 4 giờ sau khi ăn.

Người bệnh thường biểu hiện nôn mửa dữ dội ngay sau khi ăn, tiêu chảy nhiều lần với phân toàn nước, mệt mỏi. Trong các trường hợp nhiễm phải lượng độc tố lớn, bệnh nhân có thể bị đau đầu và thậm chí hôn mê.

Nguy cơ tử vong chủ yếu là do mất nước và điện giải nghiêm trọng nếu không được bù đắp kịp thời. Tuy nhiên, nếu được điều trị tích cực, bệnh thường khỏi nhanh chóng và phục hồi tốt.

Vi khuẩn Escherichia coli (E.coli)

E. coli (Escherichia coli) là một nhóm vi khuẩn phức tạp, bao gồm cả những chủng vô hại và những chủng gây bệnh nguy hiểm. Phần lớn các chủng E. coli cư trú trong ruột chúng ta là có lợi, đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn, sản xuất vitamin và chống lại các vi khuẩn có hại khác.

Tuy nhiên, khi một chủng E. coli xâm lấn đi vào cơ thể qua đường tiêu hóa, nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Vi khuẩn E. coli có nhiều trong phân người và gia súc. Các ca nhiễm trùng thường xảy ra do quá trình chế biến thực phẩm thiếu vệ sinh, đặc biệt là thói quen không rửa tay trước khi ăn hay trước khi chế biến.

Việc bảo quản thực phẩm không tốt, tạo điều kiện cho các loại côn trùng xâm nhập mang theo vi khuẩn từ phân, rác vào thức ăn cũng là một con đường lây truyền. Ngoài ra, vi khuẩn còn lây lan qua tiếp xúc với động vật/gia súc bị nhiễm bệnh, cây trồng hoặc nguồn nước bị ô nhiễm.

Thời gian ủ bệnh của E. coli thường dao động 4-48 giờ sau khi ăn, mặc dù một số chủng có thể mất khoảng 3-4 ngày để ủ bệnh hoàn toàn. Nhiễm E. coli được phân biệt bởi đau bụng và tiêu chảy nghiêm trọng, với biểu hiện phân có thể có máu hay nhiều nước tùy theo chủng vi khuẩn.

Mối lo ngại lớn nhất là một số chủng E. coli tiết độc tố, điển hình là E. coli O157:H7. Những chủng này có thể gây ra hội chứng urê huyết tán huyết (HUS), một biến chứng nghiêm trọng dẫn đến tổn thương thận và suy thận và có thể gây tử vong.

Các loại E. coli khác cũng có thể gây ra bệnh cảnh lâm sàng như vi khuẩn tả, gây tử vong do nhiễm độc hay mất nước nghiêm trọng. Ngoài ra, vi khuẩn này còn có thể dẫn đến các bệnh lý khác như viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu và nhiễm trùng huyết.

Nếu được điều trị sớm và xử trí đúng cách, bệnh nhân thường phục hồi nhanh chóng.

Vi khuẩn Clostridium botulinum

Ngộ độc do vi khuẩn Clostridium botulinum là một dạng ngộ độc thực phẩm đặc biệt nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong rất lớn nếu không được điều trị và xử lý kịp thời. Nguy hiểm của vi khuẩn này nằm ở loại độc tố thần kinh mạnh mẽ mà nó tiết ra.

Clostridium botulinum là loại vi khuẩn kỵ khí (phát triển trong môi trường thiếu oxy) và có khả năng tạo ra nha bào kháng nhiệt. Mầm bệnh này thường được tìm thấy trong các loại thực phẩm đóng hộp, thực phẩm hun khói hoặc thực phẩm ủ lên men đã được chế biến hoặc bảo quản không đúng quy cách, đặc biệt là những thực phẩm để lâu ngày.

Môi trường thiếu oxy của hộp kín hay bảo quản chân không là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn sinh sôi và tiết ra độc tố.

Biểu hiện ngộ độc thường xuất hiện trong khoảng 2-48 giờ sau khi ăn phải độc tố. Các dấu hiệu ban đầu có thể bao gồm buồn nôn, nôn, chóng mặt, nhức đầu và mệt mỏi.

Tuy nhiên, độc tố thần kinh của vi khuẩn nhanh chóng tấn công hệ thần kinh, dẫn đến các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng như khó thở và hôn mê. Đây là nguyên nhân khiến tỷ lệ tử vong rất cao nếu bệnh nhân không được hỗ trợ hô hấp và tiêm huyết thanh kháng độc tố kịp thời.