Giải mã ưu nhược điểm của vắc xin Covid-19 "made in Vietnam"

"Bài toán khó" ngay khi bắt đầu nghiên cứu vắc xin Covid-19

Chia sẻ về quá trình nghiên cứu và sản xuất vắc xin, ông Hồ Nhân, Tổng giám đốc công ty Nanogen nhấn mạnh: "Đây là một chặng đường đầy thách thức. Hàng trăm con người đã cùng nhau làm suốt ngày đêm trong 6 tháng vừa qua để đạt được kết quả như hiện tại".

Theo ông Nhân, ngay từ thời điểm bắt đầu, việc quyết định lựa chọn phương pháp để nghiên cứu và sản xuất vắc xin đã là một "bài toán khó" mà các chuyên gia của Nanogen cần phải giải quyết.

Theo đó, có 4 phương pháp phổ biến được các nhà sản xuất trên thế giới lựa chọn bao gồm:

- Công nghệ bất hoạt

- Công nghệ ARN/ADN

- Công nghệ virus

- Công nghệ protein tái tổ hợp   

Các tập đoàn đa quốc gia trên thế giới đang dẫn đầu cuộc đua vắc xin Covid-19 như Moderna hay liên danh Pfizer/BioNTech hiện đang sử dụng công nghệ mARN.

Tuy nhiên, theo ông Nhân, Nanogen đã cân nhắc các ưu nhược điểm của công nghệ này và nhận định chưa thực sự phù hợp, để áp dụng cho vắc xin Covid-19 tại Việt Nam.

"Công nghệ mARN hiểu đơn giản là tạo ra một đoạn gen từ gai của virus SARS-CoV-2 sau đó tiêm vào người để tạo ra miễn dịch. Đây là công nghệ vắc xin gián tiếp. Tuy nhiên chúng tôi nhận ra phương pháp này có một số vấn đề, nhất là việc nếu tiêm một đoạn gen quá lớn vào cơ thể con người. Sau này đoạn gen đó phân rã ra và xâm nhập vào tế bào gốc thì sẽ có thể di truyền cho các thế hệ sau", Tổng giám đốc Nanogen phân tích.

Do đó, phía Nanogen quyết định lựa chọn công nghệ protein tái tổ hợp để sản xuất vắc xin Covid-19. Với công nghệ này, Nanogen sẽ tạo ra các gai protein y hệt như của virus SARS-CoV-2. Trong một liều vắc xin sẽ có rất nhiều gai protein và khi tiêm vào cơ thể sẽ tạo miễn dịch trực tiếp.

"Có một lợi thế lớn là Nanogen đã sử dụng công nghệ sản xuất vắc xin bằng protein tái tổ hợp trong khoảng 10 năm qua. Do đó, chúng tôi làm chủ hoàn toàn công nghệ, từ đó đẩy nhanh tốc độ nghiên cứu", ông Nhân nhấn mạnh.

Tính an toàn và hiệu quả bảo vệ là ưu điểm lớn nhất

Trao đổi với PV Dân trí, TS Đỗ Minh Sĩ, Giám đốc nghiên cứu phát triển, Công ty Nanogen cho biết, trên virus SARS-CoV-2 có rất nhiều kháng nguyên. Trong đó, loại kháng nguyên được các đơn vị trên thế giới tập trung nhiều nhất để phát triển các biện pháp ngăn chặn, cũng như phòng ngừa là gai protein (S-protein).

"Trong S-protein gồm có 3 phần là phần trong tế bào, phần xuyên màng và phần ngoài màng tế bào, thì Nanogen tập trung vào tiểu phần ngoài màng tế bào", TS Sĩ phân tích.  

Để sản xuất ra kháng nguyên S cần qua 2 giai đoạn, đầu tiên là nuôi cấy sau đó là tinh chế để tạo ra kháng nguyên tinh sạch.

TS Sĩ chia sẻ: "Vắc xin Nanocovax sử dụng toàn bộ kháng nguyên S tinh sạch và không lẫn bất kỳ protein nào khác. Chúng tôi sử dụng tá dược nhôm cho loại vắc xin này. Đây là một loại tá dược đã được sử dụng rất nhiều cho các loại vắc xin tái tổ hợp".

Cũng theo chuyên gia này, để tạo ra gai virus giả cho vắc xin đòi hỏi rất nhiều công nghệ và chất xám cũng như sự tỉ mỉ, chi tiết. Do đó, nhược điểm lớn nhất của công nghệ này chính là vấn đề thời gian.

Đổi lại, ưu điểm lớn nhất của vắc xin protein tái tổ hợp là tạo được đáp ứng miễn dịch tốt, độ an toàn cao, ít tác dụng phụ và có điều kiện bảo quản thuận lợi hơn so với các loại vắc xin khác (bảo quản 2-8 độ C).

Để chạy đua với đại dịch, hiện tại Nanogen đang dành ½ cơ sở vật chất để phục vụ cho việc sản xuất vắc xin Nanocovax.

"Hiện tại, mỗi lô chúng tôi có thể sản xuất 600.000 liều vắc xin, tương đương với 10-12 triệu liều vắc xin mỗi năm. Nanogen sẽ tiếp tục tăng quy mô để có thể sản xuất 50-70 triệu liều/năm", TS Sĩ nhấn mạnh.

Cũng theo chuyên gia này, với các kết quả thử nghiệm tiền lâm sàng rất khả quan, Nanocovax được kì vọng mang lại hiệu quả bảo vệ sẽ tương đương các sản phẩm khác trên thế giới: Trên 90% người được tiêm có khả năng sinh đáp ứng miễn dịch.

Sẽ có vắc xin Covid-19 dạng nhỏ mắt và xịt mũi

Để đảm bảo 100% người dân có thể được chủng ngừa vắc xin Covid-19, ông Hồ Nhân cho biết, bên cạnh vắc xin dạng tiêm bắp tay truyền thống, Nanogen cũng lên kế hoạch sản xuất vắc xin dạng xịt mũi và nhỏ mắt.
"Vắc xin Covid-19 dạng xịt mũi và nhỏ mắt sẽ hướng đến nhóm đối tượng không thể sử dụng vắc xin dạng tiêm như có bệnh nền hoặc trẻ em", ông Nhân cho hay.

Chuyên gia này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sớm chủng ngừa vắc xin Covid-19 trên diện rộng: "Dịch Covid-19 đã gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của tất cả chúng ta. Rõ nhất là việc các em học sinh đã bị gián đoạn đáng kể việc đến trường. Nếu không có vắc xin sớm, chúng ta có thể mất thêm nửa năm 2021, thậm chí là năm 2022 vì dịch bệnh".