Mua bán xe bằng hợp đồng uỷ quyền: Rủi ro gặp rắc rối nếu xe gây tai nạn

Theo Điều 430 và Điều 562 Bộ luật Dân sự năm 2015, hợp đồng mua bán tài sản và hợp đồng ủy quyền có giá trị pháp lý hoàn toàn khác nhau. Nếu các bên thực hiện giao dịch mua bán nhưng không làm hợp đồng mua bán để thực hiện thủ tục sang tên đổi chủ mà chỉ lập hợp đồng ủy quyền là trái pháp luật và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Rủi ro đầu tiên là nếu chỉ có hợp đồng ủy quyền, bên mua không thể thực hiện thủ tục đăng ký sang tên, theo Điều 11 Thông tư 24/2023 của Bộ Công an. Hợp đồng mua bán mới được xem là chứng từ chuyển quyền sở hữu xe theo quy định pháp luật để thực hiện đăng ký sang tên.

Rủi ro thứ hai là bên bán có thể ký hợp đồng ủy quyền cùng lúc với nhiều người. Việc này sẽ càng trở nên rắc rối nếu để lâu, bên bán chuyển cơ sở kinh doanh, phá sản, mất liên lạc... Bên cạnh đó, trong một số trường hợp nhất định, hợp đồng có thể bị chấm dứt hoặc vô hiệu bất kỳ lúc nào, theo quy định tại Điều 569 Bộ luật Dân sự năm 2015.

Ví dụ, hai bên ký hợp đồng ủy quyền khi mua bán xe và đã hoàn tất việc thanh toán, nhưng nếu lúc cần làm hợp đồng mua bán để sang tên lại phát sinh tình huống chủ xe đã qua đời hoặc đang hôn mê, bất tỉnh, thì hợp đồng ủy quyền không còn hiệu lực. Khi đó, bên mua có nguy cơ mất tiền, còn bên bán, nếu không phải là chủ sở hữu xe, mà chỉ là người được ủy quyền làm hợp đồng bán xe, cũng sẽ gặp rắc rối.

Ngoài ra, người mua ô tô không làm thủ tục cấp chứng nhận đăng ký xe, biển số xe trong trường hợp thay đổi chủ xe theo quy định có nguy cơ bị phạt 4-6 triệu đồng đối với cá nhân, 8-12 triệu đồng đối với tổ chức.

Đối với người mua xe máy, mức phạt là 800.000-1 triệu đồng đối với cá nhân, và 1,6-2 triệu đồng đối với tổ chức.

Cuối cùng, rủi ro lớn nhất khi không làm hợp đồng mua bán xe mà chỉ lập hợp đồng ủy quyền là khi xảy ra sự việc liên quan đến vụ tai nạn giao thông hoặc các vấn đề vi phạm pháp luật, cơ quan chức năng sẽ tìm chủ sở hữu (trên giấy tờ) của xe lên làm việc để làm rõ trách nhiệm.

Nếu việc chuyển nhượng được xác minh là hợp pháp nhưng chưa tiến hành thủ tục sang tên đổi chủ phương tiện, thì chủ phương tiện sẽ không bị xem xét trách nhiệm hình sự, nhưng có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP. 

Trong trường hợp giao dịch mua bán phương tiện được xác định là không hợp pháp, hợp đồng có thể bị vô hiệu. Khi đó, cả chủ cũ (trên giấy tờ) và người điều khiển phương tiện đều sẽ gặp rắc rối về pháp luật. 

Anh H. Đăng, chủ một cơ sở kinh doanh xe cũ trên đường Lê Văn Lương (Hà Nội) cho biết, việc mua bán ô tô bằng hợp đồng ủy quyền hiện nay vẫn khá phổ biến với các trường hợp xe đẹp biển đẹp hoặc bên mua và bên bán quen biết, tin tưởng nhau, cộng thêm xe có giá trị không quá cao, họ ngại làm thủ tục sang tên mất nhiều thời gian. 

"Nhiều người chỉ có nhu cầu "chơi" biển đẹp một thời gian thì sẽ mua xe kèm biển số, rồi làm hợp đồng ủy quyền phương tiện và thuê biển số, hoặc họ mua xe mới nhưng cũng làm hợp đồng ủy quyền như trường hợp mua xe của chủ biển đẹp mà họ thuê. Tuy nhiên, chúng tôi cũng không khuyến khích việc này, vì bên cho thuê biển hoặc bên bán xe có thể gặp rủi ro khi chiếc xe liên quan vụ án, tai nạn", anh Đăng giải thích.