(Dân trí) - LUNA - từng được coi là một câu chuyện thành công về tiền điện tử - sụp đổ trong vòng 72 giờ, thổi bay hy vọng làm giàu của hàng loạt nhà đầu tư nhỏ lẻ.
LUNA và những giấc mộng làm giàu nhanh chóng lụi tàn
LUNA - từng được coi là một câu chuyện thành công về tiền điện tử - sụp đổ trong vòng 72 giờ, thổi bay hy vọng làm giàu của hàng loạt nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Chỉ vài ngày trước đó, D.S. nghĩ đầu tư vào tiền điện tử là một trong những quyết định tuyệt vời nhất trong cuộc đời. Anh có lượng LUNA trị giá 84.300 USD - gấp đôi so với giá trị đầu tư ban đầu 42.200 USD một năm trước. Ngày 18/5, anh mở ứng dụng để xem mình còn bao nhiêu và thật ảm đạm, chỉ 4,22 USD.
"Đó dường như là một trong những ván cược an toàn nhất. Ngay cả khi bitcoin mất dần giá trị, LUNA vẫn liên tục lập đỉnh mới. Họ chuẩn bị triển khai hàng loạt dự án và họ được hỗ trợ bởi các quỹ đầu tư", D.S., 32 tuổi, người Tây Ban Nha, chia sẻ và chua chát cho biết giờ đây, gần như toàn bộ số tiền tiết kiệm của anh đã bốc hơi chỉ trong 3 ngày LUNA sụp đổ.
Nhưng D.S. không phải là trường hợp duy nhất tan mộng làm giàu với LUNA.
LUNA được tạo ra bởi Terraform Labs, do Do Kwon, Hàn Quốc, sáng lập. Vài tuần trước, LUNA vẫn được coi là một trong những câu chuyện thành công nhất lĩnh vực tiền điện tử. Ngay trước khi LUNA sụp đổ, một nhà đầu tư trẻ tuổi còn mô tả Do Kwon là "người có tầm nhìn, Elon Musk của tương lai". Hàng loạt nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thế giới rót tiền vào LUNA - có thời điểm vốn hóa thị trường lên 18 tỷ USD.
Tuy nhiên, quan điểm về Do Kwon giờ đây đã thay đổi, khi nhà đầu tư phải chứng kiến tài sản của họ gần như bị xóa sạch. Trên các diễn đàn như Reddit, những người từng ủng hộ LUNA cùng nhau chia sẻ thiệt hại, một số còn có ý nghĩ tiêu cực.
Do Kwon (Ảnh: Bloomberg).
Và giờ đây Do Kwon cũng phải lo cho sự an toàn của chính ông. Sau khi LUNA sụp đổ, một người lạ mặt đã tìm đến căn hộ của Do Kwon, bấm chuông và hỏi vợ Do Kwon "chồng chị có ở nhà không?" rồi bỏ đi. Sau đó, vợ của Do Kwon đã phải nhờ cảnh sát bảo vệ khẩn cấp cho Kwon.
Đây là cái kết đáng lo ngại với một giai đoạn hưng phấn nhưng không kéo dài của LUNA. Khi giá LUNA tăng từ 4 USD hồi tháng 2/2021 lên 60 USD vào tháng 2 năm nay - lên gấp 15 lần chỉ trong 1 năm, hàng loạt câu hỏi được đặt ra nhưng không phải là về đợt tăng giá bất ngờ mà là đồng tiền điện tử này có thể tăng nữa hay không. Tháng 4, giá LUNA lên gần 120 USD. Rất ít người cho rằng mọi thứ chuẩn bị sụp đổ.
"Tôi đầu tư vì LUNA là một trong những đồng tiền điện tử hàng đầu. LUNA trong nhóm 10 đồng tiền điện tử có vốn hóa thị trường lớn nhất. Tôi tin vào dự án (của Do Kwon) và khả năng sinh lời từ stablecoin của họ thật kinh ngạc", một thanh niên 30 tuổi đến từ Madrid, thiệt hại 5.300 USD, chia sẻ.
Stablecoin (tiền điện tử có giá trị được gắn với các tài sản khác nhau như hàng hóa hoặc các đồng tiền thật) người này nhắc đến là TerraUSD (UST) trong mạng lưới Terra của Do Kwon. 1 UST được đảm bảo có giá trị 1 USD. UST sẽ giữ được tỷ giá so với USD thông qua LUNA. Về nguyên tắc, UST là nguyên liệu tạo ra LUNA và ngược lại.
Nhà đầu tư được khuyến khích chuyển tiền pháp định sang UST và gửi vào Anchor Protocol - quy trình được Terraform Labs tạo ra với lời hứa trả lãi suất ổn định 19,5%. Trong bối cảnh nhiều ngân hàng chỉ trả lãi suất gần 0% do môi trường lãi suất thấp, gửi tiền vào đâu không phải là câu hỏi khó trả lời với những nhà đầu tư đang có lãi - tin vào sức mạnh công nghệ mới mang lại giàu có cho họ.
Sự thất vọng
Nhưng UST mất đi tỷ giá thiết lập trước đó (depeg) với USD. Đây cũng là nguyên nhân khiến LUNA rơi vào "vòng xoáy chết chóc". LUNA mất hơn 90% giá trị trong vòng 3 ngày, tạo ra một trong những cú sốc lớn nhất lịch sử tiền điện tử. Nhưng thua lỗ lớn không phải luôn luôn là sự răn đe lớn.
LUNA mất giá xóa đi giấc mơ làm giàu của nhiều nhà đầu tư (Ảnh: Reuters).
"Tôi nghĩ giá LUNA có thể đảo chiều và không bán ra chút nào. Ngược lại, tôi còn mua thêm. Khi một người tiệc tùng và chi 50 euro (53 USD) cho những thứ đồ uống có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, không ai hỏi xem liệu anh ta có thấy sai khi ném tiền đi như vậy không. Ít nhất thì điều này không ảnh hưởng đến cơ thể tôi", theo thanh niên 30 tuổi đến từ Madrid.
Nhà đầu tư LUNA dần mất hoàn toàn hy vọng về một sự trở lại - kịch bản đã bị giới chuyên gia loại trừ.
Một bác sĩ giấu tên 41 tuổi, cũng bị ảnh hưởng bởi sự sụp đổ của LUNA, nói từ giờ trở đi, ông sẽ giới hạn đầu tư lĩnh vực tiền điện tử vào hai đồng tiền có vốn hóa thị trường lớn nhất là bitcoin và ethereum.
"Tôi đã mất hai tháng lương, khoảng 8.500 USD, nên cũng không bị ảnh hưởng quá lớn. Các khoản đầu tư của tôi được đa dạng hóa và tỷ lệ đầu tư vào tiền điện tử rất thấp. Nhưng tôi nghĩ đó sẽ là đòn giáng lớn với sự chấp nhận tiền điện tử trong tương lai còn đang gây tranh cãi. Và tôi chỉ tái đầu tư khoản lợi nhuận", ông cho biết trong tin nhắn trên Telegram - ứng dụng được nhiều nhóm nhà đầu tư LUNA sử dụng.
Yuvraj Sharma mất 200 USD, không phải con số quá lớn, nhưng với sinh viên 19 tuổi đến từ Ấn Độ này, đó không đơn giản chỉ là tiền.
"Chúng có nhiều ý nghĩa bởi tôi phải rất vất vả mới kiếm được. Đó là hai tháng lương. Tôi vẫn hy vọng đống hỗn loạn sớm được giải quyết và mình có thể thoát ra với ít nhất là hòa vốn", Sharma chia sẻ. Cơ hội khả năng này xảy ra gần như là con số 0.
Trường hợp của Sharma càng cho thấy rõ hơn một xu hướng đang gia tăng. Ngày càng có nhiều người trẻ tuổi đầu tư vào tiền điện tử mà không có mạng lưới an toàn nào. Không có nhiều tiền đầu tư chính là yếu tố duy nhất giúp không bị thiệt hại lớn trong một lĩnh vực mà họ chưa hoàn toàn hiểu rõ. Câu hỏi là liệu những nhà đầu tư trẻ tuổi này có kiên trì, và đầu tư nhiều hơn khi họ bắt đầu kiếm được nhiều hơn hay đây chỉ là một xu hướng thoáng qua, dần phai nhạt theo thời gian.
Những giấc mơ tan vỡ
Sự sụp đổ của LUNA là đòn giáng mạnh vào nhiều nhà đầu tư trẻ am hiểu công nghệ - nhóm cược lớn vào các đồng tiền điện tử thuật toán còn đang được coi là thử nghiệm giữa đợt bùng nổ các tài sản kỹ thuật số gần đây.
Doanh nhân họ Kim, 28 tuổi, nói giấc mơ mua nhà riêng đã tan biến sau khi anh mất gần 40 triệu won (31.510 USD) trong "kèo LUNA".
"Tôi dự định chuyển tiền jeonse để ra riêng mà không cần sự hỗ trợ từ cha mẹ. Giờ đây tôi chỉ đủ tiền thuê một tháng", Kim nói với hãng tin Yonhap.
"Jeonse" là hình thức cho thuê nhà trong đó người thuê đặt cọc số tiền khá lớn, thông thường vào khoảng 90% giá trị căn nhà.
LUNA sụp đổ đẩy Yang, 30 tuổi, chìm trong nợ nần vì mất gần nửa số tiền 50 triệu won anh vay để đầu tư.
"Tôi bị cám dỗ sau khi nhìn những người xung quanh mình biến vài triệu won thành hàng trăm triệu won và bắt đầu đầu tư", Yang kể lại. "Ngay khi tôi bắt đầu, khoản đầu tư đã thua lỗ. Giờ đây, tôi đau khổ với quyết định của mình".
Hàng loạt trường hợp đầu tư lớn rồi thua lỗ tại Hàn Quốc được chia sẻ trên mạng, một số còn để lại thông điệp ám chỉ họ muốn tự vẫn.
Do Kwon đã đưa ra một số kế hoạch để hồi sinh hệ sinh thái Terra, cùng với đó là UST và LUNA. Tuy nhiên, các nhà đầu tư lại hoài nghi về tính hiệu quả của các kế hoạch, vài người đang cân nhắc có hành động pháp lý với Terraform Labs.
"Chúng tôi không chắc sẽ thắng nhưng ít nhất cũng phải thử", một nhà đầu tư chia sẻ trên mạng, kêu gọi những người khác chung tay.
Theo các nguồn tin pháp lý, LKB & Parners, công ty luật đại diện cho nhà đầu tư UST và LUNA, sẽ kiện Do Kwon và đệ đơn xin tịch thu tài sản của ông. Một cộng đồng mạng muốn kiện các giám đốc điều hành Terraform Labs đã có hơn 1.600 thành viên tính đến ngày 18/5.
Số khác coi sự sụp đổ của LUNA là cơ hội để mua thêm nhưng giới chuyên gia cảnh báo động thái như vậy sẽ vô cớ tạo ra "chỗ để thở" cho những đồng tiền điện tử đã sụp đổ khác
"Vụ việc dạy chúng ta một bài học rằng tiền điện tử cũng cần có những đạo luật để quản lý mạnh như trên thị trường vốn hiện tại", giáo sư quản trị kinh doanh Hong Ki-hoon tại Đại học Hongik, Seoul, Hàn Quốc, nhận định.
Diễn biến giá LUNA gần đây (Biểu đồ: Bloomberg).
Chuyện gì xảy ra nếu LUNA "chết"?
LUNA và UST là hai yếu tố quan trọng trong hệ sinh thái Terra, nơi có hơn 100 ứng dụng đã được xây dựng, bao gồm các bộ sưu tập NFT (non-fungible token - tài sản không thể thay thế), các nền tảng tài chính phi tập trung (DeFi) và các ứng dụng Web 3.0. Tuy nhiên, với LUNA sụp đổ, nhiều bên hậu thuẫn rời đi, hệ sinh thái này bắt đầu lộn xộn. Nhiều chức năng bị vô hiệu.
"Terra đang ở trạng thái "chết" đối với mọi mục đích thực tiễn", Kyle Samani, đồng sáng lập Multicoin Capital, trả lời Bloomberg.
Trước LUNA, hàng chục blockchain nhỏ khác cũng đã biến thành "xác sống di động", với đồng tiền điện tử tương ứng có giá thấp hơn 1 USD rất nhiều và chỉ còn số ít người dùng - những nạn nhân của sự thiết kế kém, của xung đột giữa các bên phát triển và tin tặc. Những blockchain này vẫn còn những người ủng hộ trung thành - với niềm tin một ngày nào đó mọi thứ sẽ phục hồi, giá trị ví của họ sẽ lên như tên lửa và trở nên giàu có.
Terra cũng đang đối mặt khó khăn tương tự, nhưng trên quy mô lớn hơn nhiều.
"Tôi nghĩ khối lượng giao dịch LUNA sẽ cạn dần, giao dịch không thường xuyên và chết", theo John Griffin, giáo sư tài chính tại Đại học Texas, Austin, bang Texas, Mỹ. "Khi không còn lợi ích kinh tế để duy trì blockchain, ai đó chỉ cần tắt nguồn".
Nội dung: Tường Phong
