Đa cấp biến tướng lừa đảo: Trách nhiệm Bộ Công Thương đến đâu?

Trong phiên trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) hôm qua (15/11), liên quan đến vấn đề đang được đông đảo dư luận quan tâm là bán hàng đa cấp, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho hay, thực tế bán hàng đa cấp đã được cấp phép khi Việt Nam tham gia làm thành viên của Tổ chức thương mại Thế giới (WTO).

Trong thời gian vừa qua, bán hàng đa cấp được quản lý thông qua các khuôn khổ pháp lý từ năm 2014 và đã được sửa theo hướng thắt chặt hơn. Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Công Thương cũng thừa nhận, qua quá trình thực hiện, các nội dung pháp lý quy định từ năm 2014 đến năm 2016 đã bộc lộ một số các vấn đề trong quản lý Nhà nước điều chỉnh chế tài các hoạt động của bán hàng đa cấp.

Theo đó, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng, tồn tại của loại hình kinh doanh này đó là các khuôn khổ pháp lý chưa đầy đủ và chưa hoàn thiện.

Bên cạnh đó, công tác quản lý hoạt động bán hàng đa cấp chưa thực sự bài bản và chưa có sự phân công rạch ròi và đảm bảo hiệu quả của các cấp. Hiện tại, quản lý bán hàng đa cấp theo quy định của các nghị định và thông tư hướng dẫn được phân cấp cho chính quyền của địa phương và Sở Công Thương tại các địa phương để quản lý trực tiếp các hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp.

"Một vấn đề rất lớn chúng ta sẽ phải nhìn nhận, đó là bán hàng đa cấp có một sức hút rất lớn đối với đại bộ phận người dân", Bộ trưởng nói. Ông cho biết, thực tế có những hành vi cố tình tuyên truyền làm sai lạc về bản chất của bán hàng đa cấp, hướng vào những lợi nhuận siêu khủng để thu hút một bộ phận rất lớn người dân tham gia bán hàng đa cấp và biến tướng của đa cấp trở thành những hình thức kinh doanh tài chính trái phép cũng như kinh doanh ảo để gây ra những nguy cơ thất thoát và mất mát lớn tài sản của xã hội.

Chính vì vậy, Bộ Công Thương ngay cuối năm 2015, sau khi thực hiện, bắt đầu nhận thấy có những vấn đề bộc lộ trong bất cập của hệ thống khuôn khổ pháp lý đã tiến hành tổ chức, kiểm tra, đánh giá. Và với sự phát hiện của dư luận xã hội, của báo chí, từ cuối năm 2015 đã tăng cường kiểm tra việc chấp hành pháp luật với bán hàng đa cấp tại các địa phương và phát hiện hàng loạt các doanh nghiệp ngoài việc không chấp hành pháp luật còn có hiện tượng gian dối, lợi dụng, trục lợi bán hàng đa cấp để phục vụ hoạt động thu lợi bất chính.

Đầu năm 2016, Bộ Công thương chính thức xây dựng 2 chỉ thị và ban hành những biện pháp cụ thể, tăng cường kiểm tra và phối hợp cùng chính quyền địa phương, chỉ đạo Sở Công Thương tại các địa phương làm đầu mối kiểm tra bán hàng đa cấp tại địa phương.

Tính đến nay, từ 67 doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã rút giấy phép 25 doanh nghiệp bán hàng đa cấp có dấu hiệu vi phạm pháp luật, thu lợi bất chính và có hành vi lừa đảo, trục lợi. Bên cạnh đó, đã xử phạt hơn 14 doanh nghiệp bán hàng đa cấp có mức độ vi phạm theo quy định pháp luật.

Đồng thời, "Bộ Công Thương đã nhìn nhận trách nhiệm của mình trong việc tiếp tục nghiên cứu và báo cáo với Chính phủ, đề nghị sửa đổi Nghị định 42 về quản lý bán hàng đa cấp cũng như các thông tư hướng dẫn để khắc phục những tồn tại, bất cập mà các cơ quan quản lý của chúng ta chưa làm được, đặc biệt trong phân cấp ở địa phương", ông Trần Tuấn Anh phát biểu.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành chỉ thị mới về hoạt động bán hàng đa cấp, quản lý bán hàng đa cấp cũng nêu rõ những nhiệm vụ các bộ, ngành, trong đó có Bộ Công Thương.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng thừa nhận trách nhiệm của Bộ Công Thương trong việc chậm phản ứng chính sách và chưa ban hành kịp thời những nội dung sửa đổi, điều chỉnh của khuôn khổ pháp lý cũng như thực hiện các chức năng.

"Chúng tôi đang tiếp tục xem xét và sẽ có hướng làm rõ trong thời gian tới. Trước mắt, cần tiếp tục tập trung vào những giải pháp để đảm bảo hiệu quả quản lý bán hàng đa cấp, nhất là bán hàng đa cấp có những dấu hiệu vi phạm pháp luật hoặc lừa đảo, sẽ làm nghiêm vấn đề này", vị Bộ trưởng quả quyết.

Trước đó, đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) nêu câu hỏi, việc bán hàng đa cấp xảy ra trong một thời gian dài, trách nhiệm của Bộ Công Thương đến đâu mà đến bây giờ mới xử lý khi thất thoát đã rất lớn.

Bích Diệp