Bí ẩn hàng trăm nghìn tấn thịt trâu “biến mất” khi nhập vào Việt Nam

Thịt trâu “vô hình” trên thị trường

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), trong 10 tháng đầu năm, Việt Nam nhập khẩu 811.300 tấn thịt và các sản phẩm từ thịt, trị giá 1,62 tỷ USD, tăng 15,3% về lượng và tăng 14,4% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái. Trong các chủng loại thịt nhập, thịt trâu đông lạnh chiếm tỷ trọng khá lớn, chiếm gần 17% về lượng và hơn 30,6% về trị giá.

Ấn Độ vẫn là thị trường lớn nhất cung cấp thịt và các sản phẩm từ thịt cho Việt Nam, chiếm 18,52% trong tổng lượng nhập khẩu của cả nước. Cụ thể, Việt Nam nhập từ Ấn Độ 150.200 tấn, trị giá 535,52 triệu USD, giảm 5,8% về lượng, tăng 0,8% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.

Theo các doanh nghiệp, nguồn thịt nhập khẩu từ Ấn Độ về chủ yếu là thịt trâu và thịt bò, trong đó nguồn thịt trâu gia tăng mạnh. Năm 2023, Việt Nam nhập khẩu khoảng 130.800 tấn thịt trâu từ Ấn Độ, con số này của năm 2024 là 194.060 tấn.

Trong báo cáo từ Cục Hải Quan 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam nhập khẩu hơn 103.000 tấn thịt trâu từ Ấn Độ, trị giá hơn 287 triệu USD, tăng 14,2% về lượng so với cùng kỳ năm trước. 

Dù nhập khẩu một lượng thịt trâu lớn như vậy, nhưng trên thị trường như siêu thị, cửa hàng bán lẻ thịt, trong quán ăn, thậm chí trong nhiều loại thực phẩm chế biến hầu như không thấy thịt trâu hay thành phần làm từ thịt trâu. Việc “biến mất” khó hiểu của thịt trâu nhập khẩu tại Việt Nam dấy lên nhiều nghi ngờ về việc có sự gian lận trong nguồn gốc và tên gọi. 

Mới đây, các lực lượng chức năng đã bắt quả tang một cơ sở sản xuất thực phẩm tại TP Hà Nội đã “phù phép” hàng chục tấn thịt trâu nhập khẩu thành thịt bò cao cấp, đưa đi tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Sau đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can, lệnh tạm giam đối với 4 đối tượng về tội danh "Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm".

Ngoài ra, thịt trâu đông lạnh nhập khẩu còn được “hô biến” thành thịt trâu gác bếp bản địa Tây Bắc, thịt bò khô hay các sản phẩm chế biến khác... 

Theo nhiều chuyên gia, số thịt trâu nhập khẩu có thể đã được làm giả thành thịt bò để tiêu thụ tại thị trường nội địa cao nhiều hơn số mà các cơ quan chức năng phát hiện. Bởi vì chỉ bằng mắt thường, người tiêu dùng khó mà nhận biết đâu là thịt trâu, thịt bò. Đặc biệt, khi chế biến và thêm gia vị thì phân biệt càng khó hơn. 

Ông Nguyễn Kim Đoán, Phó chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi Đồng Nai - cho biết để phân biệt được thịt trâu - thịt bò thì với người tiêu dùng là rất khó nếu bằng cảm quan, chỉ có những nhà chuyên môn trong lĩnh vực này mới nhận biết được. 

“Giới chuyên môn họ phân biệt thịt trâu - thịt bò thông qua lớp mỡ. Mỡ của con trâu nó có màu trắng, còn mỡ con bò thì nó vàng vàng. Bây giờ người tiêu dùng mua sản phẩm bằng niềm tin, ra chợ người bán bảo đó là thịt bò thì tin thịt bò chứ làm sao mà biết được nó có đúng là thịt bò không”, ông Đoán chia sẻ thêm. 

Thực tế, giá bán giữa thịt trâu và thịt bò đang có sự chênh lệch khá lớn, khi thịt bò luôn được bán với giá đắt gần gấp đôi thịt trâu. Nên các chuyên gia cho rằng, không loại trừ khả năng cá nhân, tổ chức dùng thịt trâu để làm giả thịt bò, nhằm kiếm lời cao hơn.

Thịt ngoại “ lấn át” thịt nội

Theo các chuyên gia, Việt Nam nhập khẩu thịt trâu chủ yếu từ Ấn Độ do giá cả cạnh tranh, nguồn cung cấp dồi dào và thời gian vận chuyển ngắn. Ấn Độ nổi tiếng với giống trâu Murrah để lấy sữa, được nuôi ở nhiều vùng khác nhau của đất nước này. Ân Độ là nước có sản lượng sữa trâu lớn nhất thế giới, mỗi năm đạt 30 triệu tấn.

Ông Nguyễn Xuân Dương, nguyên Quyền Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú Y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết trâu Murrah sau khi cạn sữa sẽ bị bán để làm thịt. Lúc này chất lượng thịt đã kém, nên khi xuất khẩu giá bán của nó cũng thấp hơn rất nhiều so với giá trong nước. 

Một tính toán cho thấy, 1 kg thịt trâu đông lạnh nhập khẩu có giá dao động từ 70.000-140.000 đồng/kg, rẻ hơn giá thịt trâu trong nước khoảng 50%. 

Các chuyên gia cho rằng, giá rẻ, nhu cầu trong nước cao, thì việc các doanh nghiệp nhập về để bán là chuyện thương mại rất bình thường nếu tuân thủ quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm và thủ tục nhập khẩu. Vấn đề nằm ở khâu tiêu thụ sản phẩm, khi thịt trâu “biến mất” sau khi vào Việt Nam tiềm ẩn nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh, lừa dối khách hàng.  

Cục Chăn nuôi và Thú Y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, bên cạnh nguyên nhân thịt trâu nhập khẩu có giá rẻ, còn do số lượng trâu tại Việt Nam liên tục giảm trong nhiều năm trở lại đây. Báo cáo cho thấy, số lượng đàn trâu từ mức 2,333 triệu con năm 2020 giảm xuống còn 2,023 triệu con vào năm 2024. 10 tháng đầu năm 2025, tổng số trâu cả nước đạt hơn 2 triệu con, giảm 3,4%.

Nguyên nhân giảm là do diện tích chăn thả thu hẹp, nguồn thức ăn khan hiếm, không mang lại hiệu quả kinh tế cho gia đình so với các mô hình vật nuôi khác.