Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: Cần xóa bỏ “chủ quản” đối với trường đại học

Phát biểu tại lễ kỷ niệm 50 năm thành lập ĐH Cần Thơ, sáng 31/3, Phó Thủ tướng đã nhấn mạnh đến những bất cập trong chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, công tác quản lý, quản trị ĐH đặt ra đòi hỏi phải đổi mới giáo dục ĐH mạnh mẽ, căn bản, toàn diện như Nghị quyết Trung ương 29 đã xác định.

Không tiếp tục đầu tư theo kiểu cào bằng, không căn cứ hiệu quả

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, trong những năm qua, giáo dục đại học ở Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh về qui mô, đa dạng các loại hình, cơ sở vật chất được cải thiện. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học vẫn còn rất nhiều bất cập, công tác quản lý, quản trị đại học cũng đặt ra đòi hỏi phải đổi mới mạnh mẽ, căn bản, toàn diện như Nghị quyết Trung ương 29 đã xác định.

“Do đó, cần xóa bỏ “chủ quản” đối với trường đại học để các trường đại học thực sự tự chủ cả về chuyên môn, tổ chức nhân sự và tài chính. Tiến trình này cần được thực hiện với quyết tâm cao, vượt qua những rào cản ngay từ trong trường đại học tương tự như xóa bỏ chủ quản đối với DNNN những năm đầu đổi mới” – Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo Phó thủ tướng, tự chủ phải gắn với trách nhiệm giải trình nhằm nâng cao chất lượng đầu ra cùng cơ chế đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục đại học chất lượng cao của các đối tượng chính sách, người nghèo. Tự chủ không có nghĩa là nhà nước không tiếp tục tăng cường đầu tư cho giáo dục nói chung và cho đại học nói riêng, nhưng chắc chắn không tiếp tục đầu tư theo kiểu cào bằng, không căn cứ hiệu quả.

Kỹ sư, cử nhân không đủ chất lượng ảnh hưởng tới toàn xã hội

Nêu thực tế lâu nay giáo dục ĐH chỉ chú trọng “siết chặt” đầu vào, không chú ý đúng mức tới đầu ra, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng đây là nguyên nhân tạo ra tâm lý tất cả để “vượt vũ môn”, vào được ĐH là chắc chắn sẽ tốt nghiệp nên nhiều sinh viên không nỗ lực học tập. Đây cũng là một yếu tố góp phần làm giảm động lực nghiên cứu và giảng dạy của chính các thầy cô giáo.

Để khắc phục tình trạng này cần tăng cường quản lý chất lượng đầu ra gắn với đánh giá, thừa nhận của xã hội, của người sử dụng lao động, của đối tác quốc tế.

“Có ý kiến cho rằng để các em vào ĐH rồi lại phải lưu ban hay không tốt nghiệp sẽ là sự lãng phí lớn với nhiều gia đình, nhất là gia đình nghèo. Nhưng nếu các kỹ sư, cử nhân không đủ chất lượng, không có việc làm thì sự lãng phí đó không chỉ ở một số gia đình mà toàn xã hội”, Phó Thủ tướng phân tích.

Không thể “vin” vào đặc thù để đi ngược xu thế quốc tế

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, đổi mới và phát triển giáo dục đại học phải cần theo đúng xu thế phát triển giáo dục đại học quốc tế. Mỗi quốc gia, mỗi một vùng đều có đặc thù nên không thể sao chép máy móc từ nước ngoài, nhưng càng không thể “vin” vào đặc thù để đi ngược xu thế, để làm khác những gì đã có tính phổ quát trên toàn thế giới. Từ hệ thống, khung trình độ, mô hình quản trị, phương thức đào tạo, kiểm định, xếp hạng, học liệu mở... cần được nghiên cứu, điều chỉnh một cách cầu thị, khoa học.

Để giải quyết thách thức lớn đối với tuyệt đại đa số các trường đại học ở Việt Nam hiện nay, theo Phó Thủ tướng, các trường đại học cần phải có các tiêu chí rất cụ thể về nghiên cứu khoa học như số công trình được công bố trên các tạp chí khoa học uy tín, số sáng chế... phục vụ đánh giá giảng viên, đánh giá sinh viên.

“Một nguyên nhân lớn thường được đề cập là do hạn chế về đầu tư, điều đó đúng nhưng nguyên nhân không kém phần quan trọng là do các trường và các cơ quan quản lý giáo dục còn thiếu định hướng phát triển lâu dài cho các trường đại học nghiên cứu” – Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Tấm bằng đại học, thậm chí là thạc sỹ, tiến sỹ sẽ là không đủ, không ý nghĩa nếu…

Trò chuyện với các sinh viên ĐH Cần Thơ, Phó Thủ tướng bày tỏ: “Đất nước của chúng ta không thể mãi nghèo, mãi tụt hậu. Nghèo không có nghĩa là không giữ được độc lập, không giữ được chủ quyền nhưng chắc chắn nếu kinh tế phát triển, dân giàu, nước mạnh thì gìn giữ độc lập chủ quyền thuận lợi hơn. Để vượt lên, nhất định phải có đội ngũ cán bộ có khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp và thực sự giỏi. Giỏi chuyên môn và giỏi các kỹ năng mềm, nhất là công nghệ thông tin, ngoại ngữ, kỹ năng làm việc nhóm.

Tấm bằng đại học, thậm chí là thạc sỹ, tiến sỹ sẽ là không đủ, không ý nghĩa nếu các bạn không thực sự giỏi và không có kỹ năng tốt.

Đừng lấy lý do nhà trường, thầy cô, gia đình, kinh tế hay vì bất cứ lý do nào khác... bởi trong điều kiện tương tự, những bạn khác vẫn nỗ lực vượt lên được. Và dù còn nhiều khó khăn nhưng điều kiện ngày nay thuận lợi hơn rất nhiều so với trước đây, nhất là khi Internet trở thành phổ cập. Vấn đề là chính các bạn”.

“Các bạn có thể và hãy sống hết mình, tham gia nhiều các hoạt động tập thể, cộng đồng. Hãy luôn tự nhủ rằng mình là sinh viên đại học. Phải làm người tốt, phải làm người tử tế là đương nhiên, nhưng quan trọng hơn hãy tự nhủ mình học đại học, mình phải là người có học nữa. Đừng quên điều đó trong mọi hành vi, suy nghĩ ở nhà, ở trường, ngoài xã hội” – Phó Thủ tướng nhắn nhủ.

Hồng Hạnh (ghi)