Vụ Shark Bình: Nhà đầu tư có được trả lại tài sản nếu góp vốn bằng tiền ảo?

Công an TP Hà Nội đang tạm giam Nguyễn Hoà Bình (tức Shark Bình, Chủ tịch Công ty Cổ phần Tập đoàn NextTech) cùng 9 bị can khác để điều tra hành vi Lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan dự án phát triển đồng tiền số AntEx. 

Liên quan tới Vụ án, công an xác định có khoảng 30.000 nhà đầu tư đã góp vốn đầu tư với số tiền trên sàn giao dịch là 4,5 triệu USDT (khoảng 117 tỷ đồng). Trong đó, nhiều người đặt ra câu hỏi về việc nếu có những nhà đầu tư góp vốn bằng tiền ảo, họ có được trả lại tài sản bị chiếm đoạt trong vụ án hay không? 

Luật sư Trần Minh Hùng (Trưởng Văn phòng luật sư Gia Đình, Đoàn Luật sư TPHCM) nhìn nhận theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, tài sản được định nghĩa gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.

Trong đó, "tiền" là phương tiện thanh toán do Nhà nước phát hành, được Nhà nước bảo hộ để định giá, trao đổi, thanh toán, bao gồm nội tệ và ngoại tệ; “giấy tờ có giá” là bằng chứng xác nhận nghĩa vụ trả nợ giữa tổ chức với người sở hữu giấy tờ có giá trong một thời hạn nhất định còn “quyền tài sản” là quyền trị giá được bằng tiền.

Văn bản số 5747/NHNN-PC ngày 21/7/2017 của Ngân hàng Nhà nước cũng khẳng định tiền ảo nói chung và Bitcoin, Litecoin nói riêng không phải là tiền tệ và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam. Việc phát hành, cung ứng và sử dụng các loại sản phẩm này (phương tiện thanh toán không hợp pháp) làm tiền tệ hoặc phương tiện thanh toán là hành vi bị cấm.

Như vậy, pháp luật chưa có quy định phân loại cụ thể đối với khái niệm "tiền ảo", bởi vậy tiền ảo chưa được coi là tài sản hợp pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên, thực tế cho thấy có nhiều trường hợp, những vụ việc chiếm đoạt tài sản là tiền ảo đã được cơ quan tiến hành tố tụng đưa ra xử lý. 

"Nếu coi tiền ảo là một loại tài sản, cơ quan chức năng sẽ tiến hành định giá để xác định chính xác giá trị tài sản chiếm đoạt. Do pháp luật chưa có quy định công nhận chính thức về việc tiền ảo là tài sản, việc định giá tài sản theo con đường chính tắc sẽ gặp khó khăn bởi không có các quy chuẩn, tiêu chí cụ thể để định giá loại tài sản này.

Khi đó, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ định giá thông qua các biện pháp gián tiếp như khảo sát giá trị đồng tiền trên các sàn giao dịch, truy xuất lịch sử giao dịch, sao kê tài khoản, giá mua vào, bán ra... để xác định giá trị tài sản bị chiếm đoạt, từ đó làm căn cứ yêu cầu người phạm tội bồi thường thiệt hại. Do đây là tội danh mang tính định lượng, việc chứng minh giá trị tài sản là yếu tố bắt buộc để định khung, định tội nghi phạm", luật sư Hùng bình luận. 

Về phía các nhà đầu tư, ông Hùng khuyến cáo các bị hại cần tới trình báo tại cơ quan công an, đồng thời cung cấp các tài liệu, chứng cứ hợp pháp và phù hợp nhằm chứng minh tài sản thiệt hại liên quan tới vụ án để cơ quan tiến hành tố tụng có căn cứ xem xét, đưa họ vào vụ án với tư cách bị hại để yêu cầu Shark Bình cùng các bị can bồi thường thiệt hại, hoàn trả lại tài sản chiếm đoạt.