(Dân trí) - Lời thổ lộ của người dân nước bạn Lào sau hàng chục năm giấu kín đã giúp Đội quy tập hài cốt liệt sỹ tìm và đưa 5 liệt sỹ trở về đất mẹ. Nơi hang đá, bộ đội cũng tìm thấy nhiều kỷ vật của các anh.
Tháng 10 hằng năm, nước bạn Lào thường nắng khô khốc, đêm xuống lạnh thấu xương. Đây cũng là lúc Đội quy tập hài cốt liệt sỹ - Bộ Chỉ huy Quân sự Hà Tĩnh thực hiện nhiệm vụ cao cả - tìm hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào.
"Anh em chuẩn bị gạo, cá khô đủ ăn, chăn màn mang theo đủ ấm. Mong chuyến đi thuận lợi, trở về cùng các anh", lệnh đội trưởng phát đi sau mỗi lần có thông tin, Đội quy tập hài cốt liệt sỹ hành quân.
Qua hàng trăm cuộc tìm kiếm, những dãy núi, hang đá in đậm dấu chân người lính. Ở đó có máu, mồ hôi và cả nước mắt của họ.
Đã 4 mùa khô qua Lào thực hiện nhiệm vụ, Thiếu tá Lê Tiến Thiện - thành viên Đội quy tập hài cốt liệt sỹ - Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Tĩnh không nhớ mình đã vượt bao nhiêu ngọn đồi, lội qua bao con suối, lật bao nhiêu tấc đất để đưa đồng đội trở về Đất mẹ.
Song, ký ức những lần đưa các anh về từ chiến trường xưa vẫn nguyên vẹn trong từng khoảnh khắc của Thiếu tá Thiện. Mỗi chuyến hành quân qua mảnh đất Triệu Voi với nhiệm vụ cao cả trên vai, có vất vả, có hiểm nguy, nhưng Thiếu tá Thiện nói: "Đây có là gì so với những khó khăn mà cha anh ta đã trải qua, chiến đấu, hy sinh nơi chiến trường".
Lật lại hồi ức với ánh mắt đỏ hoe, Thiếu tá Thiện chia sẻ cuộc hành quân vào hang núi tìm và đưa 5 hài cốt liệt sỹ trở về vào mùa khô năm 2022-2023.
Đó là những ngày đầu tháng 10/2022, đội quy tập có 30 người đến Lào, sau đó chia thành nhiều mũi vào tận thôn bản, nhà dân để tuyên truyền, tìm kiếm thông tin về liệt sỹ bằng những hành động thiết thực.
Họ chọn huyện Viêng Thoong - nơi có đông đồng bào người Mông sinh sống. Do đời sống bà con tại vùng đất này còn khó khăn, bộ đội ta đã tổ chức khám, phát thuốc miễn phí. Hay tin, Chôông Vàng - người đàn ông dân tộc Mông cùng dân bản đến khám sức khỏe.
Qua nhiều lần trò chuyện, được bộ đội Việt Nam chăm sóc ân cần, ông Chôông Vàng đã tiết lộ thông tin mà hàng chục năm nay bà con nhân dân chôn chặt trong lòng, không muốn gợi đến.
"Có hang núi đá ở bản Phôn Hôm cũ, ngày trước bộ đội Việt Nam đến đóng quân nhưng bị ném bom. Lâu nay, dân bản chuyển đi để nhường đất cho thủy điện, vùng đó giờ ít ai lui tới. Chú bộ đội đến tìm xem", ông Chôông Vàng mách bảo.
Qua thông tin đắt giá này, Đội quy tập hài cốt liệt sỹ bắt đầu tìm cách liên lạc đến nhiều đầu mối để xác minh. Họ hỏi thông tin từ cựu chiến binh Việt Nam đã từng tham gia chiến đấu tại chiến trường Lào đến Hội Cựu chiến binh của huyện Viêng Thoong.
Qua đó, đội quy tập nhận định vào năm 1969 có đơn vị bộ đội Việt Nam hành quân từ bản Sầm Xọc đến bản Phôn Hôm, huyện Viêng Thoong chiến đấu và bị máy bay Mỹ nhiều lần thả pháo sáng, ném bom.
"Chúng tôi đã rất nhiều lần đến đây khám, phát thuốc và vận động, tuyên truyền người dân cung cấp thông tin nhưng không ai cung cấp gì. Bởi, một số người dân ở bản này trước đây theo giặc. Họ vẫn còn có chút e ngại khi nói ra sợ ảnh hưởng đến bản thân, dân bản. Chỉ đến khi biết bộ đội tới giúp, làm việc tốt, họ mới mở lòng", Thượng tá Trần Văn Sơn - Đội trưởng đội quy tập hài cốt liệt sỹ, chia sẻ.
Có thông tin chính xác, đội quy tập bắt đầu cử người, chọn ra 12 thành viên tinh nhuệ lên đường. Thực hiện "mệnh lệnh trái tim", họ mang theo hành trang chăn màn, lương thực, xẻng và lá cờ Tổ quốc trên vai, tiến về núi đá Phôn Hôm với hy vọng sẽ tìm, đưa các anh trở về nơi quê cha, Đất mẹ.
Vòng qua những con đường trải nhựa phẳng lỳ, hai bên núi đá cao nhấp nhô, chiếc xe chở các chiến sỹ trong đội quy tập cùng bộ đội Lào dừng bánh khi đến bản Phôn Hôm.
"Hang đá nằm trong kia, nơi đó ngày xưa bị ném bom, thả pháo sáng, giờ được ngăn dòng làm thủy điện, dân đã di dời hết, muốn vào phải đi bằng thuyền", người dân Lào dẫn đường nói.
Phôn Hôm hiện ra trước mắt, đây từng là nơi cư ngụ của người dân tộc Mông. Bản cách xa với trung tâm thành phố, thuộc vùng hẻo lánh miền Trung của nước Lào.
Mặt trời nhô lên cao, con thuyền nhỏ bắt đầu rẽ sóng. Phải mất hơn 4 giờ đồng hồ, chiếc thuyền mới chạm mũi đến thượng nguồn.
Rừng lâu chẳng ai đi, không còn lối mòn, cây cối chằng chịt, bò rạp hẳn xuống mặt đất. Bên núi là vách đổ, dưới là vực thẳm, dốc cao thẳng đứng. Những chướng ngại đó không cản nổi bước chân của người chiến sỹ.
Mất hơn 2 giờ đồng hồ lội bộ, đến chân núi đá khi trời xẩm tối, dường như ai cũng thấm mệt sau một ngày hành quân. Không kịp nghỉ ngơi, người chặt lá cây làm lán, người lội suối ngăn nước, nhóm lửa, nấu cơm. Đêm xuống nhanh, tiếng thú rừng bắt đầu gầm rú, tiếng trở mình trên võng bên ánh lửa bập bùng giữa cánh rừng heo hút kết thúc cho một ngày hành quân.
"Chúng tôi ở lại rừng một đêm, chặt cây làm lán, mắc chiếc võng làm nơi nghỉ ngơi. Đêm xuống lạnh thấu xương, anh em nhóm bếp vừa sưởi ấm, lại có thể xua đuổi thú rừng. Có những đêm không chợp mắt nổi vì chưa tìm được các anh", Thượng tá Sơn nhớ lại.
Trước mắt là hang núi đá cao chót vót, một phần hang bị oanh tạc bởi bom, mìn, hàng cây cổ thụ gãy ngang thân chưa thể hồi sinh. "Đây khả năng là nơi bộ đội ta ẩn náu", người chiến sỹ trong đoàn nhận định.
"Hang có hai lối vào, phía ngoài này đã chìm trong nước của thủy điện, muốn vào trong phải đi từ hướng bên kia. Anh em đi cẩn thận, vì nơi này đã bị bom tàn phá, di chuyển vào cũng khá nguy hiểm", Thượng tá Sơn căn dặn thành viên trong đoàn.
Từ dưới chân núi, bước chân của các chiến sỹ trong đội cũng trở nên chắc nịch, bám từng gốc cây, nắm lấy từng mỏm đá để vào bên trong.
Chút hy vọng sớm gặp đồng đội mình cũng dần được nhen nhóm. Lần lượt, ánh đèn pin sáng lên trong heo hắt, từng chiến sỹ khom người, nhẹ nhàng di chuyển lần theo ánh sáng yếu ớt ấy.
"Có thấy gì không… tìm thấy xoong, nồi. Thấy rồi!… Thấy rồi!", từng tiếng nói vọng từ hang đá vang lên trong niềm vui khôn xiết.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, thi hài các anh vẫn nằm lại chiến trường xưa, khi tìm thấy chỉ còn nắm đất, mẩu xương.
"Khi nghe đồng đội nói tìm được hài cốt của liệt sỹ rồi, nhiều anh em mắt ngấn lệ, hạnh phúc trào dâng. Ngoài 5 hài cốt liệt sỹ được tìm thấy từ nhiều vị trí trong khu vực hang, chúng tôi tìm được nhiều kỷ vật như xoong nồi, vỏ đạn... Chúng tôi mất gần một tuần mới tìm thấy và đưa được 5 hài cốt liệt sỹ trở về", Thượng tá Sơn kể tiếp.
Với Thượng tá Sơn và đồng đội, chuyến hành quân này mang lại nhiều cảm xúc khó tả. Rời hang núi đá, cõng trên vai là lá cờ Tổ quốc đỏ thắm đang ôm trọn những liệt sỹ, họ vỡ òa hạnh phúc.
Song, sau khi trở về nước, họ đau đáu nỗi lo khi chưa tìm được tên cho các liệt sỹ. Cùng với đó, mỗi mùa lũ đi qua, thời gian sẽ xóa đi những dấu vết, hài cốt các anh sẽ dần hòa quyện vào đất.
"Chúng tôi biết, thời gian sẽ không còn nhiều nữa để đưa các anh trở về. Nhiều năm về trước, công tác tìm kiếm dễ dàng hơn. Giờ đây dù khó khăn, anh em vẫn đặt ra mục tiêu mỗi năm đưa hơn 10 hài cốt liệt sỹ về Đất mẹ. Mục tiêu là vậy nhưng ai cũng cố gắng tranh thủ từng giây từng phút với hy vọng làm được nhiều hơn", Thượng tá Sơn chia sẻ.
Ảnh: Dương Nguyên và Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ Hà Tĩnh cung cấp
