Rà soát thực hiện kết luận thanh tra tại Công ty phân đạm Hà Bắc

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Bùi Ngọc Lam vừa chủ trì buổi công bố quyết định của Tổng Thanh tra Chính phủ kiểm tra, rà soát việc thực hiện Kết luận thanh tra số 539/KL-TTCP ngày 10/04/2020 của Thanh tra Chính phủ về thanh tra toàn diện Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (Công ty phân đạm Hà Bắc) theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Tham dự buổi công bố diễn ra ngày 27/6 tại Hà Nội có đại diện lãnh đạo Bộ Công Thương, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Công ty phân đạm Hà Bắc.

Tổ kiểm tra của Thanh tra Chính phủ có 3 thành viên do ông Dương Văn Phấn - Thanh tra viên cao cấp, Phó Vụ trưởng Vụ Giám sát, Thẩm định và Xử lý sau thanh tra làm tổ trưởng; thời gian kiểm tra là 10 ngày làm việc thực tế.    

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ được công bố vào tháng 6/2020, Công ty phân đạm Hà Bắc liên tục thua lỗ nhiều năm liền, tính đến 30/6/2019, số lỗ lũy kế là trên 2.887 tỷ đồng.

Kết luận thanh tra cho biết, trong đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án, mặc dù đã mở thầu nhưng Công ty phân đạm Hà Bắc vẫn chấp nhận cho liên danh nhà thầu WEC-CECO bổ sung Giấy ủy quyền tham dự thầu và bổ sung giấy đăng ký kinh doanh (có công chứng) là vi phạm quy định của Chính phủ về hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu.

Khi nghiệm thu hồ sơ, tài liệu dự án do nhà thầu WEC-CECO lập, nhà thầu cung cấp thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định tổng mức đầu tư của dự án, vi phạm hợp đồng nhưng Công ty đạm Hà Bắc vẫn nghiệm thu và thanh toán cho nhà thầu đủ số tiền theo hợp đồng đã ký.

Do vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu trong lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án, tổng mức đầu tư của dự án được xác định không có căn cứ, cơ sở, không sát thực tế. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến việc Công ty phân đạm Hà Bắc không chọn được nhà thầu EPC, phát sinh chi phí gần 3,6 tỷ đồng; phải điều chỉnh dự án, đấu thầu lại làm tăng chi phí đầu tư, mất cơ hội khi giá đạm tăng cao; bổ sung 10% thuế giá trị gia tăng thiết bị nhập khẩu, chịu ảnh hưởng giá than tăng cao, chênh lệch tỷ giá tăng là một trong những nguyên nhân dẫn đến dự án thua lỗ.

"Những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự trong đấu thầu theo quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự năm 2015"- Thanh tra Chính phủ khẳng định.

Hơn nữa, trong quá trình thẩm định, phê duyệt dự án năm 2008 (lần 1) có những vi phạm như: Tổng công ty Hóa chất Việt Nam chỉ thẩm định tổng mức đầu tư dự án, không thẩm định các nội dung khác của dự án. Mặc dù tổng mức đầu tư của dự án thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng để xác định nhưng vẫn được Tổng công ty Hóa chất thẩm định phê duyệt (tại Quyết định số 212/2008 là 392,375 triệu USD) thiếu căn cứ, cơ sở.

Dự án đầu tư bằng ngoại tệ nhưng thẩm định, phê duyệt dự án không phân tích ảnh hưởng của yếu tố tỷ giá; quyết định phê duyệt dự án đầu tư khi chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường là không đúng quy định của pháp luật về môi trường.

Trong lập dự án điều chỉnh, thẩm định, phê duyệt dự án điều chỉnh năm 2009, Công ty đạm Hà Bắc không đủ điều kiện, không đủ năng lực nhưng vẫn lập dự án điều chỉnh và được Tổng công ty Hóa chất thẩm định, phê duyệt là không đúng quy định về quản lý xây dựng.

Mặc dù dự án không thay đổi về quy mô, công suất, khi thẩm định điều chỉnh dự án, tổng mức đầu tư dự án, trong đó có một số nội dung về chi phí thiết bị chưa được làm rõ nhưng vẫn được Tổng công ty Hóa chất thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án tại Quyết định số 427/2009, với tổng mức đầu tư là 568,646 triệu USD- tăng 176,271 triệu USD, thiếu căn cứ, cơ sở, không đúng quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng.

Tổng mức đầu tư dự án tăng làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí lãi vay, tăng chi phí sản xuất, kinh doanh là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến dự án thua lỗ. Cơ quan thanh tra cho rằng những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự.

Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý theo quy định của pháp luật đối với những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại Dự án đầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc, gồm: Vi phạm trong tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án; Thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đã đồng ý với kiến nghị của Thanh tra Chính phủ.