Theo sử sách, bà Nguyễn Thị Bích Châu quê xã Bảo Lộc, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, là con gái đại thần Nguyễn Tướng Công, một ông quan rất mực thanh liêm. Vì 40 tuổi mới sinh con nên gia đình Nguyễn Tướng Công rất vui mừng, coi như bắt được ngọc, ngày đêm nâng niu cho đặt tên là Bích Châu.
Từ nhỏ bà đã được cha mẹ chăm sóc dạy dỗ chu đáo về văn chương đạo lý cung kiếm võ thuật toàn tài. Đến năm Long Khánh thứ nhất (1373) nàng được vua Trần Duệ Tông tuyển làm cung phi.
Khách thập phương đến cầu tài , cầu lộc, cầu phúc
Bấy giờ chế độ phong kiến cuối thời Trần suy vong, chính sự đổ nát, nhân tài không được trọng dụng, cung phi Nguyễn Thị Bích Châu bèn thảo bản sớ “Kê minh thập sách” dâng lên vua nhằm chỉnh đốn chính sự. Sớ được dâng lên, vua mừng quá đập tay vào phách mà nói: Không ngờ một người đàn bà thông tuệ đến thế! Thật là một Từ Phi (vợ vua Đường Thái Tông ở Trung Quốc thế kỷ VII).
Năm 1377, nhà vua đem quân đi đánh Chiêm Thành. Bích Châu làm tờ biểu can ngăn nhưng vua không nghe nên nàng xin đi theo hộ giá. Khi quân nhà Trần đến cửa biển Thị Nại (Bình Định) đóng quân thì được vua Chiêm là Chế Bồng Nga cho sứ giả đem ngà ngọc, vàng bạc tới trực tiếp cho quan quân ta để trá hàng, sau đó lại lập mưu tiến đánh vào lúc nửa đêm.
Quân của Trần Duệ Tông bị tấn công bất ngờ, long thể nhà vua bất an. Bích Châu cưỡi ngựa tả xung hữu đột cầm quân xung trận bị trúng tên độc. Khi hồi quân về hội điểm an toàn vào rạng sáng ngày 11/2, bà ngã xuống bất tỉnh, đến nửa đêm cùng ngày bà từ trần. Ba ngày sau vì bệnh tình quá nặng, nhà vua cũng băng hà.
Quân ta rút về kinh đô. Khi tới địa điểm đầu Châu Hoan (Hà Tĩnh ngày nay) vì sóng to, gió lớn, tàu thuyền phải ghé vào vũng Ô Tôn (nay là Vũng Áng thuộc xã Kỳ Lợi, huyện Kỳ Anh). Quan quân làm lán trại ở chân núi bên bờ biển rước linh cữu lên tế lễ. Sau đó linh cữu nhà vua được rước về bằng đường bộ còn linh cữu của quý phi được chở về bằng đường biển. Tàu thuyền tiến được 50 dặm trên biển thì bị gió Đông Bắc tràn xuống phải ấn náu tại cửa biển Kỳ Hoa. Sau mấy ngày thời tiết vẫn không thuận Triều đình xuống chiếu cho an táng quý phi Bích Châu tại cửa khẩu bến Kỳ La, huyện Kỳ Hoa (nay là Kỳ Anh).
Năm 1470, vua Lê Thánh Tông lại thân chinh ngự giá đi đánh Chiêm thành. Khi đến đây đồn trú thấy đền thờ bèn hỏi các bô lão địa phương được các cụ cho xem bản thần tích của đền. Nhà vua biết công trạng của Bích Châu liền cho bày đồ tế lễ và đề lên bài vị 4 chữ “Nữ Trung Hào Kiệt” đồng thời xin Ngài phù trợ “Kỳ khai đắc thắng, mã đáo thành công” . Khi thắng trận trở về, nhà vua cho quân dừng lại nơi đây và sai người chặt gỗ, gọt đá xây dựng 3 toà điện thờ và sắc phong cho bà là “Chế Thắng Phu Nhân”.
Đền Bích Châu được xây dựng trên bãi đất pha cát biển rộng khoảng 4.500m2, quay về hướng Đông Nam, phía trước đền từ trái sang phải là núi Ô Tôn có đền Eo Bạch được xây dựng cuối đời Trần còn gọi là cửa cá nổi tiếng nhiều hải sản quý.
Toàn bộ công trình được bao bọc bằng cát bồi lấp giống như một bức tường, ba toà là thượng điện, trung điện và hạ điện. Năm 1991 ngôi đền đã được Bộ Văn hoá công nhận di tích lịch sử văn hoá danh lam thắng cảnh. Năm 2010 ban quản lý khu di tích đã cho xây thêm một số hạng mục như nhà văn bia, nhà dịch vụ, nhà ban quản lý….
Trải qua 634 năm được người dân địa phương tu bổ và ngôi đền nổi tiếng với sự linh thiêng nên hàng năm có rất nhiều khách thập phương trong cả nước đến thăm viếng, cầu may.
Cũng như mọi năm, năm nay ngay từ đầu xuân du khách các nơi đổ về nước nô nức trẩy hội Đền Bà Hải để được thắp nén hương thơm thỉnh cầu đắc tài, đắc lộc.
Theo ông Lê Bá Khang, Trưởng ban quản lý Khu di tích, năm 2010 lượng khách đến đền là hơn 20 vạn lượt. Còn những ngày đầu xuân 2011 này mỗi ngày ước tính hơn 5.000 người vào thăm viếng. Anh Nguyễn Văn Hùng, một người từ Vũng Tàu ra chia sẻ: “Đây là một ngôi đền rất linh thiêng cho nên năm nào gia đình tôi cũng về đền thăm nhang cầu may”.
Cũng theo ông Khang, hàng năm cứ đến ngày 11/2 âm lịch, Ban quản lý phối hợp với chính quyền địa phương làm giỗ cho Thánh Mẫu và tổ chức nhiều trò chơi dân gian như đua thuyền, kéo co… Đặc biệt lễ giỗ Thánh Mẫu năm nay, ngoài việc mỗi xóm dâng một mâm hoa quả thì lễ chung phải sắm đủ 634 bánh chưng tượng trưng cho 634 năm tuổi của ngôi đền để tăng phần trang trọng linh thiêng.
Tuy nhiên, bên cạnh những nét đẹp truyền thống thì tại đây tồn tại những “góc khuất” làm giảm đi sự trang nghiêm cần thiết của một di tích lịch sử mang tính tâm linh sâu sắc. Đó là sự xuất hiện của các dịch vụ mang đậm tính mê tín dị đoan, nạn ăn xin chầu chực khắp khu vực đền; trước cửa đền vẫn tồn tại những đống rác to tướng bốc mùi hôi thối gây phản cảm cho du khách.
Dưới đây là một số hình ảnh mà phóng viên đã ghi lại trong dịp đầu Xuân 2011:
Dịch vụ viết sớ, giải xăm
Dâng lễ
Tế lễ
cầu tài cầu lộc
Dịch vụ bán sách trước khu vực đền.
TRƯỚC ĐỀN BÀ HẢI Trời như dồn gió về đây Biển như dành đất cho cây xanh rờn Ba toà lãng đãng khói hương Nhẹ chân bao khách thập phương thỉnh cầu Đời đời ngọc sáng Bích Châu Gương soi tiết nghĩa ngàn sau chẳng nhoà Để người về bến Kỳ La Đứng trên đất cũ Kỳ Hoa tần ngần Viếng đền Chế Thắng Phu nhân “Kê minh thập sách” sớ dâng truyền đời Sáu trăm năm cũ qua rồi Mà như tâm nguyện cho người hôm nay. Kỳ Anh, 2004 Nhà thơ DUY THẢO (Rút trong tập Chế Thắng Phu Nhân Nguyễn Thị Bích Châu của Phan Thư Hiền) |
Dân sinh
Fica
DTiNews
