Người bị oan sai có yêu cầu mới được xin lỗi là vô lý!

Chiều 11/11, thảo luận tại hội trường Quốc hội về dự thảo Luật trách nhiệm bồi thường của nhà nước (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) khẳng định, ai cũng day dứt mỗi khi nhận tin “lại có một người bị oan sai” và không yên lòng khi theo dõi quá trình giải quyết bồi thường.

“Hậu quả của những vụ án oan sai gây ra đều rất nghiêm trọng: Ông Trần Văn Thêm ở tỉnh Bắc Ninh mang bản án oan suốt 46 năm, ông Huỳnh Văn Nén (Bình Thuận) cùng lúc chịu hai bản án oan, ông Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang) ngồi tù oan 10 năm trời. Qua theo dõi, chúng tôi rất mừng và cảm nhận được thái độ cầu thị của cơ quan tố tụng khi giải quyết các vụ việc này nhưng việc giải quyết bồi thường oan còn nhiều điều đáng suy nghĩ”- bà Thủy nói.

Vị đại biểu là Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học thuộc VKSND Tối cao cho rằng, xin lỗi công khai người bị oan là một khâu trong giải quyết yêu cầu bồi thường. Tuy nhiên dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước lại đặt ra quy định, nếu người bị oan có yêu cầu bồi thường thì thủ tục xin lỗi công khai mới diễn ra, còn không yêu cầu thì thủ tục công khai xin lỗi không diễn ra.

Đây là điều vô lý, bởi công khai xin lỗi là trách nhiệm phải làm, không thể phụ thuộc vào việc người bị oan có yêu cầu hay không yêu cầu.

“Việc xin lỗi người bị oan mang tính hình thức như thời gian qua là do luật. Thời gian giam oan 4 năm nhưng xin lỗi chỉ 5 phút khiến người bị oan bật khóc ngay khi chủ tọa tuyên bố kết thúc buổi lễ”- bà Thủy nêu thực tế.

Chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Mai Bộ (An Giang) đánh giá, dự thảo luật còn nặng về bồi thường trong tố tụng và thi hành án, hạn chế rất nhiều việc bồi thường của cơ quan quản lý hành chính.

Ông Bộ dẫn chứng, cố ý chậm trễ giải quyết thủ tục hành chính của cán bộ công chức chính là hành vi nhũng nhiễu, tham nhũng, cửa quyền và gây ra nhiều thiệt hại cho người dân nhưng lại không có quy định buộc họ bồi thường. Tuy nhiên, nếu người dân chậm trễ đóng thuế có thể bị xem xét phạt tội trốn thuế. “Tại sao trong quan hệ nhà nước với công dân thì nhà nước không bồi thường khi giải quyết chậm trễ thủ tục hành chính, còn công dân thì lại bị coi là tội phạm trốn thuế như vậy?. Tôi đề nghị sửa lại việc này bởi nếu liêm chính thì phải bồi thường cho người dân do hậu quả mình gây ra”- ông Bộ thẳng thắn.

Trong khi đó, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) đặt vấn đề tại sao không tính tới việc bồi thường cho những người dân thiệt mạng hoặc tàn tật vì công tác quản lý đô thị yếu kém, như đi đường ban đêm bị thụt xuống hố ga, trẻ em bị nước cuốn vào cống thoát nước, cây đổ đè lên người…

“Trong các trường hợp đó không có quyết định hành chính, quyết định tư pháp hay hoạt động của người thi hành công vụ. Do đó Nhà nước phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại của công dân, trừ trường hợp người thiệt hại có lỗi hoặc do người khác gây ra. Nếu chỉ gói gọn trong lĩnh vực thi hành công vụ mới bồi thường thì chưa thể hiện trách nhiệm của Nhà nước với người dân”- đại biểu Lưu Bình Nhưỡng nêu quan điểm.

Phúc đáp các ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long nhấn mạnh đây là luật về quy trình thủ tục, cách tính thiệt hại, thời gian... chứ không phải luật nội dung nên không nói tới đúng sai của các hành vi trong thi hành công vụ, không xác định các loại tài sản, không xác định được tại sao lại oan, tại sao lại sai...

“Trong chuyện thụt hố ga hay cây đổ chết người,... thì trách nhiệm của cơ quan nhà nước tới đâu phải chứng minh được quan hệ trực tiếp, không thuộc trách nhiệm, phạm vi của luật này mà phải chuyển qua bồi thường dân sự”- ông Long nói.

Đối với những băn khoăn về việc người bị oan phải chủ động đề nghị mới có buổi tổ chức xin lỗi công khai, Bộ trưởng Long cho rằng trong cách tiếp cận gốc rễ luật này thì quyền và nghĩa vụ có thể thông qua thương lượng. Thông qua thương lượng thì người có quyền phải thực hiện quyền của mình, nếu không thì "không có cái bắt đầu". Tổng kết thực hiện Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước cho thấy có hơn 80% các vụ việc được giải quyết được bằng thương lượng.

Tuy vậy, Bộ trưởng Lê Thành Long khẳng định cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu các ý kiến của đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo luật này tốt hơn.

Thế Kha