Lãnh đạo Ủy ban ATGT lên tiếng về kiến nghị “tịch thu xe”

Đó là quan điểm của Tiến sỹ Tô Văn Hòa - Trưởng khoa Khoa Luật Hành chính, Đại học Luật Hà Nội - trong chương trình đối thoại trực tuyến với chủ đề “Nâng mức xử phạt hành vi vi phạm giao thông” diễn ra tại Cổng thông tin điện tử Chính phủ chiều qua (5/3). Chương trình cũng có sự tham gia đối thoại của ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch Chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia (đại diện cơ quan kiến nghị Chính phủ).

Sau khi kiến nghị tịch thu phương tiện đối với hành vi vi phạm nồng độ cồn khi tham gia giao thông và tịch thu xe máy đi vào đường cao tốc của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia được trình Chính phủ, đã có rất nhiều ý kiến cho rằng mức phạt trên là quá cứng nhắc, bởi ô tô là phương tiện có giá trị kinh tế lớn, nhất là xe phạt không chính chủ hoặc phương tiện không thuộc quyền sở hữu của lái xe thì việc tịch thu là bất khả thi. Thậm chí, các nhà làm luật còn khẳng định việc tịch thu xe là vi phạm luật, vi phạm quyền sở hữu phương tiện của công dân.

Trả lời về vấn đề này, ông Tô Văn Hòa cho biết, thực tế ở Việt Nam, khi xây dựng quy định cần tính đến thực trạng xe không chính chủ vì ở Việt Nam, việc cho mượn xe rất nhiều. Người cho mượn xe cũng khó kiểm soát được và không thể ra điều kiện là người mượn xe không được uống rượu bia. Nhưng phải thấy người uống rượu bia lái xe có khả năng gây ra tai nạn, gây nguy hiểm cho xã hội.

“Có thể tách bạch mối quan hệ giữa người cho mượn xe và người vi phạm thì sẽ giải quyết được. Người vi phạm phải có trách nhiệm đối với người bị nạn và với cả người đã cho mượn xe dưới dạng trách nhiệm dân sự; vì người cho mượn xe không có lỗi, họ không kiểm soát được người mượn có uống rượu bia hay không” - ông Hòa cho hay.

Xét ở góc độ pháp lý, ông Hòa nêu quan điểm phải phân biệt một bên là giá trị cao của tài sản có thể bị tịch thu, một bên là quyền bảo hộ tài sản đó trong pháp luật. Khi đưa ra luật này thì yếu tố giá trị tài sản không được cân nhắc ở đây.

“Trong Hiến pháp 2013 quyền bảo hộ tài sản là rất cao nhưng điều đó không có nghĩa là loại trừ khả năng pháp luật có những chế tài liên quan đến tài sản vi phạm mà không kể đến giá trị của nó như thế nào. Trong luật xử lý vi phạm hành chính cũng có quy định về việc xử lý tài sản vi phạm, bộ luật Hình sự cũng có những quy định tương tự nên ở đây về mặt pháp lý và hiến định trong văn bản quy định thì những đề xuất này không vi phạm hiến pháp” - ông Hòa nhấn mạnh.

Trong khi đó, ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch Chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia - khẳng định, trong quá trình xây dựng đề xuất đã nghiên cứu cơ sở pháp lý.

“Hiện nay quy định về quyền sở hữu tài sản Hiến pháp đã quy định rất rõ. Nhưng điều 26 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 đã có quy định về việc tịch thu phương tiện của những người cố tình vi phạm, những hành vi vi phạm hành chính uy hiếp gây nguy hiểm cho xã hội cao. Vậy là ta đã có cơ sở pháp lý để thực hiện quy định này. Trong Luật xử lý vi phạm hành chính cũng quy định rất rõ thẩm quyền, vấn đề là trong thẩm quyền chúng ta triển khai như thế nào” - ông Hùng thông tin.

Liên hệ với hình thức xử phạt với hành vi vi phạm tương tự ở nước ngoài, ông Hùng dẫn chứng việc phạt tù ở Nhật Bản. Nếu lái xe với nồng độ cồn 80mg/ml có thể bị phạt tù 5 năm và tiền là 8.800 USD với người lái. Người giao xe cho người lái xe vi phạm cũng bị phạt tương ứng. Người cung cấp rượu cũng bị xử phạt tù 3 năm và phạt 3.000 USD, người ngồi cạnh người lái xe vi phạm cũng có thể bị phạt tù đến 3 năm. Hàn Quốc, lần đầu tiên vi phạm, nồng độ cồn từ 50-99mg/ml phạt tù 6 tháng, phạt tiền 3 triệu Won. Họ nói rằng khi đưa ra chế tài đủ mạnh thì số lượng hành vi vi phạm sẽ giảm đi. Tưởng rằng là ác vì tước quyền tự do thân thể của họ mấy năm trời nhưng chính là bảo vệ sự tồn tại của người đó, bảo vệ tài sản tính mạng cho xã hội.

“Người có hành vi vi phạm phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về hành vi của mình. Nếu thấy việc tịch thu phương tiện là nặng thì đừng vi phạm. Chúng ta đưa ra chế tài có tính răn đe nhưng mục tiêu không phải để xử phạt công dân của mình mà là biện pháp giáo dục, xây dựng văn hóa giao thông. Vì nếu người ta thấy hậu quả rất lớn họ sẽ không thực hiện nữa. Đây là tinh thần chúng tôi đặt ra, trước khi làm chúng tôi đã lường trước sẽ rất nhiều ý kiến khác nhau nhưng rất may ý kiến ủng hộ nhiều” - ông Hùng cho hay.

Trả lời câu hỏi mức độ vi phạm như thế nào thì bị tịch thu xe và tịch thu xe kể cả vi phạm lần đầu có quá nặng hay không? Theo ông Khuất Việt Hùng, nếu điều khiển xe trong trạng thái say xỉn thì tịch thu phương tiện là rất nhân văn. Vì số lượng người say xỉn điều khiển xe sẽ giảm đi, những người tham gia giao thông khác sẽ không bị uy hiếp nữa.

“Tại sao lần đầu tiên vi phạm lại phạt nặng thế vì tai nạn thì không có lần thứ hai. Tai nạn xảy ra đầu tiên là sức khỏe bị tổn hại, nguy cơ mất mạng, uy hiếp tính mạng người khác thường trực. Rõ ràng 70% nguyên nhân tai nạn có yếu tố con người và do ý thức khi uống rượu say rồi thì ta không kiểm soát hành vi của mình nữa. Đây là lý do tại sao các quốc gia càng phát triển, họ càng coi đây là hành vi nguy hại cho xã hội phải ngăn ngừa” - ông Hùng cho biết.

Nhìn nhận về vấn đề này, ông Tô Văn Hòa cũng cho rằng việc tịch thu xe có tính nhân văn ở nhiều yếu tố và đồng ý là mục tiêu không phải đưa ra để phạt mà là để ngăn chặn để người tham gia giao thông không vi phạm. Ngoài việc quy định chế tài phù hợp thì còn công tác tuyên truyền là rất quan trọng, để người tham gia giao thông biết nếu vi phạm sẽ bị xử lý như thế nào.

“Về việc vi phạm lần đầu, ở đây không phải vi phạm lần đầu gây tai nạn mới là vi phạm mà là khi uống rượu bia mà lái xe đã vi phạm rồi. Vì thế tôi cho rằng mức phạt vi phạm lần đầu nặng như vậy, nhất là việc thu giữ phương tiện, tôi cho rằng cũng là nặng. Ở đây cần tính đến yếu tố tái phạm, ý thức của người lái xe có thể là lần thứ 3 lần thứ 4. Tất nhiên cũng phải tính đến khó khăn là về việc lực lượng Cảnh sát giao thông sẽ phải theo dõi hồ sơ” - ông Hòa nêu ý kiến.

Châu Như Quỳnh (ghi)