“Không tử hình tội tham nhũng, xã hội tất sẽ loạn!”

Phiên thảo luận tại nghị trường Quốc hội về Bộ Luật hình sự sửa đổi sáng nay (16/6) được đa số các đại biểu đặt trọng tâm vào vấn đề xử lý hình sự đối với tội danh kinh tế. Dự thảo Luật đưa ra đề xuất loại bỏ tội danh "kinh doanh trái phép" và tội "cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng". Tuy nhiên rất nhiều đại biểu đã bác bỏ đề xuất này, đề nghị Ban soạn thảo phải cân nhắc kỹ để không làm mất lòng tin của nhân dân.

Mở đầu phần thảo luận của mình, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (đoàn Lai Châu) nêu quan điểm trước Quốc hội rằng khi xem xét các điều Luật hoặc sửa đổi Bộ Luật cần phải căn cứ Hiến pháp sửa đổi năm 2013 để tránh tình trạng Hiến pháp mở ra còn Bộ Luật và điều Luật thì đóng lại. Trong lĩnh vực kinh tế, điều 33 Hiến pháp năm 2013 quy định mọi người có quyền tự do kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm, vì vậy theo nguyên tắc thông lệ của quốc tế là không hình sự hóa các quan hệ dân sự.

Theo Bộ trưởng Vinh, trong một đất nước đang chuyển đổi như Việt Nam, không phải mọi thứ đều rõ ràng, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế. Mục tiêu của những sai phạm kinh tế là thu lợi nhuận bất chính, không đúng các quy tắc quy định. Vì thế phải có giải pháp để xử lý cho đúng bằng các biện pháp kinh tế nhằm mục tiêu thu hồi lợi nhuận phi pháp, thậm chí phạt nặng hơn để ngăn chặn hành vi trong tương lai; trừ những trường hợp đặc biệt gây ra hậu quả nặng nề thì truy tố hình sự.

“Trong nhiều trường hợp xử lý hình sự chưa chắc đã tốt, vì không thu hồi lại được khoản tiền phi pháp, không thu hồi được tài sản bị thất thoát. Nếu để cho tội phạm này được sống thì tài sản được thu hồi, thậm chí có những trường hợp sai phạm được miễn xử phạt, ngoài khoản tiền đền bù họ còn phát triển kinh tế rất tốt và trở thành anh hùng.

Việc hình sự hóa mà tội danh không rõ ràng sẽ là rào cản, cản trở sự phát triển kinh tế. Khi làm Luật, phải đảm bảo lợi ích cho số đông, một số vi phạm thì phải có chế tài xử lý riêng biệt, không phải vì một số ít vi phạm mà đưa ra Luật phổ cập để áp dụng đối với tất cả mọi người… Tội kinh doanh trái phép, tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng… Dự thảo Luật đã bỏ, nhiều ý kiến đại biểu cho rằng không nên bỏ, nhưng tôi đề nghị phải bỏ” - Bộ trưởng Vinh nhấn mạnh.

Vị Bộ trưởng này dẫn rằng, bỏ ở đây không phải là không xử lý sai phạm mà là quy định cụ thể ở từng danh mục… Trong nền kinh tế chuyển đổi thì cố gắng hạn chế hình sự hóa, cần xử lý bằng các biện pháp kinh tế và thu hồi lại những khoản tiền cho Nhà nước, tạo ra động lực cho đất nước phát triển. Đây là vận mệnh của đất nước.

Ngay sau thảo luận của Bộ trưởng Bùi Quang Vinh, đại biểu Nguyễn Thị Khá (đoàn Trà Vinh) thẳng thắn nêu quan điểm không ủng hộ.

“Tôi chưa đồng ý với ý kiến của Bộ trưởng Bùi Quang Vinh. Bởi nếu không bị phát giác thì họ sẽ tự tung tự tại để sống sang trọng cả đời, nếu bị phát giác mà có tiền nộp thì vẫn mua được mạng sống, điều này làm cho pháp luật mất cân bằng, méo mó! Ngân sách nhà nước rất cần tiền nhưng không phải bất chấp nguy hại để thu tiền. Thế nào là khắc phục xong hậu quả nghiêm trọng? Hình thức này chỉ áp dụng đối với người giàu tiền nhiều của” - đại biểu Khá khẳng định.

Với Dự án Luật, quy định không thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình vì các tội có mục đích kinh tế, sau khi bị kết tội đã chủ động khắc phục hậu quả đối với những vi phạm do mình gây ra, hợp tác tích cực đối với các cơ quan chức năng trong việc điều tra phát hiện và xử lý các tội phạm và có công lớn, nữ đại biểu đoàn Trà Vinh đề nghị cần cân nhắc hết sức thận trọng để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tạo ra công bằng trong xã hội.

Không lấy tiền “đánh đổi” lòng tin của nhân dân!

Nhấn mạnh về tội danh tham nhũng, đại biểu Nguyễn Doãn Khánh - Phó Trưởng ban Nội chính Trung ương (đoàn Phú Thọ) cho rằng dự thảo Luật mới quy định ở tội nhận hối lộ, còn các tội về đưa hối lộ, môi giới hối lộ thì chưa đề cập. Đặc biệt, chưa lượng để có cơ sở lượng hóa trong định hình và định khung hình phạt, cho nên cần phải cụ thể hóa bổ sung.

Về phòng, chống tham nhũng, đại biểu Khánh đề nghị không nên bỏ tội danh cố ý làm trái về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

“Tội tham nhũng là tội ẩn, cho nên trong nhiều trường hợp vì lý do khách quan và chủ quan mà chúng ta không làm rõ được tính vụ lợi thì hiện nay chúng ta đang sử dụng tội cố ý làm trái này để xử lý những trường hợp liên quan đến tội tham nhũng mà chúng ta chưa chứng minh được động cơ vụ lợi như đã nêu trên. Do vậy, nếu bỏ tội này sẽ dẫn đến bỏ lọt tội phạm, không đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là tội tham nhũng trong giai đoạn hiện nay” - đại biểu Khánh khẳng định.

Cùng chung quan điểm không đồng tình bỏ phạt tử hình đối với tội phạm kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, đại biểu Đỗ Ngọc Niễn (đoàn Bình Thuận) cho rằng: Nếu bỏ xử phạt tử hình án kinh tế là không công bằng với các án tử hình khác, tạo kẽ hỡ cho tội tham nhũng, lợi dụng dùng tiền để đổi mạng.

“Tham nhũng là tội có mục đích kinh tế, tham nhũng là quốc nạn, là lũng đoạn đất nước, đe dọa đến sự tồn vong của chế độ. Chúng ta đã kiên quyết phòng, chống tham nhũng nhưng đến nay kết quả không đạt được như mong muốn mà tham nhũng ngày càng tinh vi, phức tạp hơn, dư luận xã hội hết sức bất bình, đòi hỏi chúng ta cần phải có hành động kiên quyết hơn nữa. Để ngăn chặn loại bỏ quốc nạn này lý ra chúng ta cần phải có hình phạt nghiêm khắc hơn thì chúng ta lại làm ngược lại.

Chúng ta có thể cần tiền, cần rất nhiều tiền, cần thu hồi đầy đủ tài sản tham nhũng nhưng không vì thế chúng ta đánh đổi lòng tin của nhân dân, làm thay đổi cán cân công lý, dung túng cho tham nhũng với việc giảm hình phạt tù thay bằng phạt tiền để khắc phục hậu quả. Áp dụng điều luật này khác gì bỏ hình phạt tử hình với tội tham nhũng, làm như vậy xã hội tất sẽ loạn, nhân dân sẽ không tha thứ cho chúng ta” - đại biểu Niễn nêu quan điểm.

Châu Như Quỳnh