Chánh án lý giải quy định trại giam riêng cho người chưa thành niên

Việc bố trí trại giam dành riêng cho người chưa thành niên là một trong những nội dung được quan tâm tại phiên họp chuyên đề pháp luật chiều 13/8 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Phiên họp cho ý kiến một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Cần có trại giam riêng cho người chưa thành niên

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, nếu chỉ quy định một mô hình như dự thảo luật (là trại giam riêng), trước mắt có thể sẽ khó khăn về nguồn lực bảo đảm.

Do đó, các cơ quan thống nhất đề xuất chỉnh lý dự thảo luật theo hướng quy định cả 2 mô hình: Trại giam riêng hoặc phân trại dành riêng cho người chưa thành niên trong trại giam. Căn cứ điều kiện thực tiễn, các cơ quan có thẩm quyền sẽ quyết định mô hình phù hợp cho từng giai đoạn.

Nêu quan điểm về việc này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng nếu có đủ điều kiện làm trại giam riêng cho người chưa thành niên thì "tốt quá", bởi thực tế khi vào trại giam, dù cơ quan chức năng có biện pháp quản lý vẫn không thể ngăn được chuyện có "anh hai, anh ba" hăm dọa.

Phó Chủ tịch Quốc hội ủng hộ quy định theo hướng 2 mô hình: Trại giam riêng hoặc phân trại dành riêng cho người chưa thành niên trong trại giam, song ông nhấn mạnh cần khuyến khích có trại giam riêng, phù hợp với sự phát triển của từng vùng, từng thời điểm.

Giải trình thêm, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết ban đầu, TAND đề xuất trại giam dành riêng cho người chưa thành niên, nhưng sau đó Bộ Công an cho biết với cơ sở, điều kiện hiện nay, chưa thể có trại giam riêng ngay.

Nếu muốn có trại giam riêng thì phải đầu tư, và đó là lý do dự án luật quy định cả 2 mô hình.

Với người chưa thành niên, theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, bên cạnh cơ sở vật chất của trại giam, sự thăm nom, chăm sóc của bố mẹ, anh chị em... rất quan trọng trong quá trình cải tạo.

Ông phân tích nếu từ Cà Mau ra tận Thanh Hóa mới có trại giam riêng, sẽ rất khó khăn cho việc thăm nom người chưa thành niên của người thân, và việc này sẽ làm hạn chế những tác động tích cực từ gia đình trong quá trình cải tạo tại trại giam.

"Để thuận lợi cho cơ quan thi hành án, việc có trại giam riêng rất tốt, nhưng với những nơi không có thì có phân trại riêng cho người chưa thành niên trong trại giam", ông Bình nói.

Nên tách riêng vụ án có người chưa thành niên phạm tội

Liên quan đến việc tách vụ án có người chưa thành niên phạm tội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết vẫn có ý kiến khác nhau. Quá trình chỉnh lý, các cơ quan thống nhất phải tách vụ án có người chưa thành niên phạm tội để giải quyết riêng. Tuy nhiên, thảo luận trong Thường trực Ủy ban Tư pháp vẫn có 2 loại ý kiến với vấn đề này.

Loại ý kiến thứ nhất tán thành quy định phải tách vụ án với người chưa thành niên để giải quyết riêng; đồng thời đề nghị giao Bộ Công an, Viện KSND Tối cao, TAND Tối cao xây dựng thông tư liên tịch hướng dẫn về phối hợp trong thực hiện việc tách vụ án.

Phương án này sẽ bảo đảm cơ sở pháp lý cho việc thực hiện các chính sách mới nhân văn của dự thảo luật; đồng thời không tạo ra mâu thuẫn giữa các quy định của dự thảo; không làm phát sinh các mâu thuẫn với Bộ Luật Tố tụng Hình sự.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị quy định theo hướng cơ quan tiến hành tố tụng có thể tách riêng vụ án với người chưa thành niên để giải quyết, để tạo sự linh hoạt trong tổ chức thực hiện, giao cơ quan tiến hành tố tụng cân nhắc, quyết định.

Làm rõ thêm các phương án này, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh "không tách không được". Bởi nếu để chung vào một vụ án (gồm cả người chưa thành niên và người trưởng thành), luật này không có nghĩa, khó đảm bảo chính sách ưu đãi dành cho người chưa thành niên.

Ông dẫn chứng, để giải quyết vụ án với người chưa thành niên, điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán phải được đào tạo về tư pháp người chưa thành niên. Nếu để trong vụ án chung không thể phân công đầy đủ thành viên HĐXX hay VKS tham gia, hoặc tham gia nhưng không hiểu tâm lý các cháu, theo ông Bình.

Bên cạnh đó, ông Bình lo ngại với án phải công khai, phần liên quan người chưa thành niên không được giữ kín. "Điều này sẽ gây mặc cảm, con đường hoàn lương rất dài, luôn ám ảnh về tuổi thơ phạm tội", ông Bình nói.

Hay về thời hạn vụ án, luật hiện hành và cũng như dự thảo luật này phân ra 2 độ tuổi: 14 đến dưới 16, và từ 16 đến 18 tuổi với chính sách khác nhau.

Nếu không tách án, thời hạn điều tra với vụ án đặc biệt nghiêm trọng như giết người có thể kéo dài tới 30 tháng từ điều tra, truy tố, xét xử. Như vậy, không thể áp dụng được chính sách giải quyết ngay với các chính sách ở độ tuổi của người chưa thành niên.