"Gangnam Style", "Ký sinh trùng", "Trò chơi con mực": Showbiz Hàn chơi gắt

Có thể nhìn thấy gì trong cuộc chơi 10 năm của "làn sóng Hàn", tính từ thành công của "Gangnam Style" cho tới "Ký sinh trùng" và "Trò chơi con mực"? Có thể thấy rằng showbiz Hàn đang chơi rất "gắt".

Năm 2012, điệu nhảy ngựa "Gangnam Style" thống trị nền công nghiệp âm nhạc quốc tế, giai điệu "Gangnam Style" khi ấy vang lên ở khắp các quốc gia, xô đổ nhiều kỷ lục trên YouTube, người ta chẳng hiểu tiếng Hàn, chẳng hiểu ca từ của ca khúc rất "bốc" ấy là gì, chỉ biết rằng nghe rất "đã tai", rất hứng khởi, vui tươi và có tính giải trí cao.

Thành công của "Gangnam Style" trên quy mô toàn cầu ở tại thời điểm năm 2012 đã khiến nền công nghiệp giải trí Hàn Quốc tự tin hơn hẳn, bởi họ vốn không ngờ một sản phẩm giải trí mang đậm chất Hàn có thể được thế giới đón nhận nồng nhiệt đến vậy, như thế, "làn sóng Hàn" hoàn toàn có khả năng chạm tới những bến bờ xa xôi bên ngoài Châu Á.

Tầm nhìn của nền công nghiệp giải trí Hàn Quốc sau "Gangnam Style" được mở rộng, tham vọng lớn hơn rất nhiều với những mục tiêu vươn xa, và họ đã làm được. Sau "Gangnam Style", nền công nghiệp giải trí xứ Hàn chứng minh thành công rằng "làn sóng Hàn" có khả năng đi ra thế giới, đi sang các nước phương Tây và không chỉ dừng lại ở một hiện tượng nhất thời như "Gangnam Style".

Gần 10 năm sau thành công của "Gangnam Style", người ta thấy "làn sóng Hàn" đang mạnh như thế nào với những cuộc xuất khẩu văn hóa không ngừng diễn ra ở khắp mọi quốc gia trên thế giới, trong nhiều lĩnh vực, như âm nhạc, phim ảnh, thời trang, ẩm thực... Phương Tây hiện cũng không nằm ngoài tầm phủ sóng của "Hallyu" (làn sóng Hàn).

Điều thú vị là ca khúc "Gangnam Style", hay những bộ phim có tính hiện tượng do giới làm phim xứ Hàn thực hiện, như phim điện ảnh "Parasite" (Ký sinh trùng - 2019) hay phim nhiều tập "Squid Game" (Trò chơi con mực - 2021), đều phản ánh những vấn đề lớn lao, hóc búa, những thực trạng nhức nhối đang tồn tại trong xã hội Hàn Quốc.

Nghệ sĩ xứ Hàn có thể phản ánh những vấn đề xã hội bất cập, nhưng họ vẫn đưa vào sản phẩm tính giải trí rất cao, để công chúng chắc chắn được giải trí "cực đã" trước khi tiếp nhận những thông điệp khác (nếu công chúng sau đó muốn đào sâu hơn về tác phẩm).

Giới phê bình cũng có thể "tha hồ" thực hiện các bài bình chuyên sâu ở các góc độ, bởi "Gangnam Style", "Parasite" hay "Squid Game" dù đáp ứng thị hiếu số đông, nhưng không hề dễ dãi mà cài cắm trong đó những tầng sâu ý nghĩa, những thông điệp có sức nặng về xã hội Hàn Quốc đương đại.

Nghệ sĩ xứ Hàn có thể nói về những vấn đề lớn lao, hóc búa theo cách có tính giải trí cao độ, đó chính là điều khiến giới phê bình quốc tế rất thán phục ở "làn sóng Hàn" hiện tại.

Điệu nhảy ngựa "Gangnam Style" kỳ thực chế nhạo giới nhà giàu

"Gangnam Style" - ca khúc có giai điệu rất bắt tai và phần hình ảnh trong MV rất bắt mắt - kỳ thực chế nhạo khu nhà giàu nổi tiếng ở Seoul - khu Gangnam.

Phần lời của ca khúc nói về phong cách sống của một số thanh niên sống ở khu Gangnam. Chàng trai - nhân vật chính trong ca khúc - khẳng định mình là người rất phù hợp với phong cách của các quý cô Gangnam.

Lời bài hát có phần... ngớ ngẩn, nông cạn, lại chính là sự chế giễu nhẹ nhàng đối với phong cách sống chuộng hình thức, tôn sùng vật chất trong một bộ phận giới nhà giàu mới nổi ở Hàn Quốc.

Trong MV "Gangnam Style", người ta có thể thấy nam ca sĩ Psy nhập vai một "tay chơi" đang nỗ lực thể hiện đẳng cấp thượng lưu theo đúng kiểu nhà giàu Gangnam, qua đó, người xem thấy sự hài hước ở nhân vật này.

Nhân vật trong MV "Gangnam Style" mà Psy hóa thân vào là một người đàn ông luôn hình dung về đẳng cấp thượng lưu mà mình cần đạt tới, nhưng kỳ thực, những gì mà anh ta đang có trong tay lại khá khiêm tốn.

Lối sống chuộng hình thức và vật chất đó lại chính là những gì đang tồn tại trong một bộ phận người Hàn Quốc, họ luôn thể hiện mình nhiều hơn những gì mình thực sự có, thậm chí tiêu pha quá năng lực tài chính của bản thân, tất cả chỉ bởi áp lực tạo dựng hình ảnh "đẳng cấp".

Lời bài hát có đoạn chàng trai muốn tìm một cô gái đẳng cấp, người dám chi tiền cho một tách cà phê, còn anh là người đàn ông có thể uống một hơi... hết tách cà phê. Câu hát ngắn gọn nhưng lại có ý nghĩa bằng cả một câu chuyện. Ở Gangnam, có những thanh niên chấp nhận ăn sáng tằn tiện nhưng chi nhiều tiền mua tách cà phê "hàng hiệu" mang đi đường, nhằm thể hiện sự sang chảnh...

Cô gái thì "chịu chi", mua tách cà phê đắt đỏ, còn chàng trai thì "tinh tế" đến độ... một hơi là hết cả cốc. Câu chuyện bông đùa nhẹ nhàng này để nói về những con người cố đạt tới "phong cách Gangnam" dù thực chất đời sống của họ rất khiêm tốn, họ cố gồng lên để đạt tới những "mẽ ngoài" mà họ khao khát và biết những người khác cũng sẽ ngưỡng mộ.

Trong bài hát, nhân vật mà Psy hóa thân không ngừng tự xưng mình là "oppa Gangnam style" (anh chàng có phong cách Gangnam) nhưng những gì được thể hiện trong MV lại cho thấy thực chất cuộc sống của "oppa" này là như thế nào...

"Gangnam Style" đã khắc họa nỗi ám ảnh về sự thành đạt, sự giàu có, về vẻ bề ngoài, nhiều người chạy đua trên các tiêu chí vật chất, thậm chí rơi vào cảnh nợ nần vì "vung tay quá trán" để thỏa mãn sĩ diện khi "ra ngoài".

Điều thú vị là dù có những nội dung khá nghiêm túc, khá... "xoắn não" như vậy, nhưng "Gangnam Style" lại có cách biểu đạt về ca từ, giai điệu và hình ảnh rất hấp dẫn. Ca khúc từng thống trị các bảng xếp hạng âm nhạc toàn cầu.

"Gangnam Style" nêu ra một vấn đề rất nghiêm túc, nhưng cách đề cập lại nhẹ nhàng, ca khúc có cách biểu đạt "ngốc nghếch" đầy chủ ý, thay vì thể hiện sự sâu cay, sắc lẹm.

Sự vui tươi, phấn khích trong sản phẩm âm nhạc "Gangnam Style" đã giúp ca khúc được người nghe trên khắp thế giới yêu thích suốt một thời gian và nếu không muốn đào sâu tìm hiểu, người ta có thể không biết rằng ca khúc này kỳ thực giễu nhại những con người tôn sùng vật chất và có lối sống thực dụng.

Nhân vật mà Psy hóa thân vào trong MV "Gangnam Style" dù có phần ngớ ngẩn, khôi hài, nhưng anh ta cũng rất vui vẻ, thú vị, dù là khi "lên đồ" trở thành quý ông Gangnam, hay khi sống giản dị với điều kiện thực tế "khiêm tốn". Một đặc điểm dễ nhận ra trong những sản phẩm văn hóa Hàn gây sốt trên thế giới, đó là tính giải trí rất cao.

Dù thông điệp có lớn lao hoặc thậm chí nặng nề như thế nào, điều quan trọng là sản phẩm "làn sóng Hàn" đưa ra thường có tính giải trí rất cao, để đến được với số đông. Có thể nhiều người trong số đông sẽ không tìm hiểu tới tầng sâu ý nghĩa mà tác phẩm chứa dựng, nhưng trước hết, đó phải là một sản phẩm có khả năng... ăn khách.

"Ký sinh trùng" và "Trò chơi con mực" cùng nói về khoảng cách giàu nghèo

Hiện tại, giới phê bình phim quốc tế đang rất quan tâm phân tích sự thành công của nền công nghiệp làm phim Hàn Quốc thời gian gần đây, họ nhận thấy có mối liên hệ gần gũi giữa phim điện ảnh "Parasite" (Ký sinh trùng - 2019) - phim thắng lớn tại giải Oscar 2020 và bộ phim nhiều tập "Squid Game" (Trò chơi con mực - 2021) đang gây sốt trên toàn cầu.

Tâm điểm của cả hai bộ phim này đều là sự bất bình đẳng trong đời sống kinh tế - xã hội ở Hàn Quốc, khoảng cách giàu nghèo quá lớn, quá khốc liệt. Trong "Ký sinh trùng", đó là sự nghèo khó tới cùng cực và quyết phải vươn lên bằng mọi giá. Trong "Trò chơi con mực", đó là những người nghèo càng lúc càng trở nên cùng quẫn trong nợ nần, túng thiếu, không thoát ra được.

Nhân vật chính của phim "Trò chơi con mực" - Gi-hun trước khi trở thành tay nghiện cờ bạc và chịu đựng sự khốn khổ trong tay những kẻ cho vay nặng lãi, đã từng là một công nhân nhà máy, nhưng rồi công ty này phá sản và anh ta rơi vào cảnh thất nghiệp.

Cuộc sống của Gi-hun sau đó là chuỗi thất bại liên tiếp trong công việc, anh kiếm sống nhọc nhằn và vẫn đang sống cùng với người mẹ già. Những nhân vật khác tham gia vào trò chơi trong phim cũng đều ngập trong nợ nần giống như Gi-hun.

Họ tham gia cuộc chơi đánh cược mạng sống này với mong muốn thoát ra khỏi những rắc rối tiền bạc đang bủa vây cuộc sống của mình, nhưng trong quá trình tham gia, dù thua ở bất cứ thời điểm nào, họ ngay lập tức mất mạng. Nội dung phim được đánh giá là dữ dội và tàn khốc, nhưng cũng rất có tính giải trí đối với người xem.

Phim "Ký sinh trùng" lại kể về một gia đình nghèo tìm mọi cách để thâm nhập được vào một gia đình giàu, để mỗi thành viên trong nhà đều có công việc và thu nhập tốt hơn từ gia đình giàu có kia. Bộ phim đã từng khiến người xem điện ảnh quốc tế thảng thốt trước thực tế về sự bất bình đẳng giữa người giàu và người nghèo tại Hàn Quốc.

Việc các nhà làm phim tại Hàn Quốc khai thác chủ đề về khoảng cách giàu nghèo cho thấy sự bức bối của những vấn đề xã hội tại Hàn Quốc. Theo thống kê, một bộ phận người Hàn Quốc đang vay nợ nhiều hơn.

Tờ nhật báo danh tiếng Chosun Ilbo của Hàn Quốc từng đưa ra thống kê rằng có khoảng 4,24 triệu người Hàn Quốc (khoảng 8% dân số) đang vay tiền từ các tổ chức tài chính, quỹ tín dụng và thậm chí là từ những kẻ cho vay nặng lãi tại cùng một thời điểm, nghĩa là họ vay nợ nhiều nơi.

Thực tế hiện tại, cuộc sống còn đang trở nên khắc nghiệt hơn, đại dịch Covid-19 khiến nhiều người rơi vào cảnh thất nghiệp, nhiều doanh nghiệp chật vật để tồn tại.

Nhiều người lao động tại Hàn Quốc đang gặp khó khăn, khủng hoảng. Một bài báo đăng trên tờ Chosun Ilbo đã ghi lại tâm sự của một người nghèo rơi vào cảnh nợ nần trầm trọng. Câu nói của người này đã trở thành dòng tít của bài báo: "Tôi không xem nổi bộ phim "Trò chơi con mực", bởi phim quá giống với cuộc đời khốn khổ của tôi".

Thực tế, bất bình đẳng trong đời sống kinh tế - xã hội, khoảng cách khắc nghiệt giữa người giàu và người nghèo không phải là vấn đề mà riêng Hàn Quốc gặp phải. Điều này đang xảy ra trên khắp thế giới, nhiều chuyên gia cho rằng đó chính là lý do tại sao "Trò chơi con mực" tạo được sức hấp dẫn lớn đối với người xem trên khắp thế giới, bất kể những sự khác biệt về văn hóa.

Nền công nghiệp giải trí Hàn Quốc đang tạo nên những làn sóng xuất khẩu văn hóa rất hấp dẫn đối với công chúng toàn cầu. Những khắc họa chân thực, thậm chí trần trụi về thực tế cuộc sống trong "Ký sinh trùng" hay "Trò chơi con mực" khiến giới chuyên môn, truyền thông và công chúng toàn cầu phải công nhận rằng giới làm phim Hàn Quốc đang tạo nên những sản phẩm nghệ thuật đáng nể.

Có rất nhiều chuyện đáng nói, đáng bàn trong hai bộ phim này. Nhưng dù câu chuyện có thể rất nặng nề, các nhà làm phim Hàn Quốc vẫn có cách khiến cho phim mang tính giải trí, hấp dẫn số đông và tạo nên những hiện tượng đình đám toàn cầu.

Giới chuyên môn với góc nhìn sâu sắc hay công chúng với nhu cầu giải trí đều được thỏa mãn theo những cách khác nhau khi đứng trước những bộ phim như thế.

Hiện tại, rất nhiều tờ báo phương Tây liên tục nhắc tới "Hallyu", tới "làn sóng Hàn", bởi làn sóng ấy đã đổ bộ tới thế giới phương Tây và khiến những nền công nghiệp giải trí hùng mạnh nhất cũng phải dè chừng quan sát.