Biệt thự 100 tuổi ven sông Đồng Nai nguy cơ bị đập bỏ

Biệt thự cổ của Đốc phủ Võ Hà Thanh, còn được gọi là nhà lầu ông Phủ, tọa lạc tại khu phố 5, phường Bửu Long, TP Biên Hòa, được xây dựng đầu thế kỷ XX và hoàn thành vào năm 1924. Đây là ngôi nhà do ông Đốc phủ Võ Hà Thanh xây dựng cùng thời với Tòa bố Biên Hòa.

Ngôi biệt thự cổ Đốc phủ Võ Hà Thanh gồm 2 tầng, được xây dựng theo lối kiến trúc phương Tây, nằm cạnh sông Đồng Nai. Toàn bộ đồ trang trí nội thất được mua từ Pháp và chở về Việt Nam bằng đường biển.

Theo ông Trần Quang Toại, Chủ tịch Hội khoa học lịch sử Đồng Nai, công trình này có giá trị lịch sử và văn hóa lớn. Toàn bộ nền gạch 2 tấc, xi măng, sắt thép xây dựng cũng được nhập từ Pháp. Kể cả thợ xây cũng được thuê từ bên ngoài, trong đó có nhiều thợ Hoa có kinh nghiệm.

Nhiều năm qua, công trình này được xem là điểm nhấn của khu vực và trở thành điểm đến du lịch trên tuyến sông Đồng Nai. Người dân ở đây còn lưu giữ câu chuyện về trận lụt lịch sử năm 1952, khi căn nhà cứu sống hơn 100 người do nước lũ dâng cao. Hiện, ngôi nhà được người cháu của Đốc phủ Thanh sinh sống và gìn giữ.

Gần 3 năm trước, dự án đường ven sông Đồng Nai dài 5,2 km từ cầu Hóa An, TP Biên Hòa đến xã Bình Hòa, huyện Vĩnh Cửu, đã khởi công với tổng kinh phí 1.300 tỷ đồng. Để thực hiện dự án, UBND TP Biên Hòa đã giải tỏa khu đất có biệt thự cổ và bàn giao cho đơn vị thi công.

Theo chủ đầu tư, 2/3 căn nhà nằm trong phạm vi dự án, nên phải đập bỏ, trong khi đó người chủ có nguyện vọng giữ lại.

Bên trong căn biệt thự cổ vẫn còn cháu chắt của chủ nhà sinh sống. Khu vực tầng 2 của biệt thự vẫn giữ gìn nguyên trạng và hiện được dùng để thờ cúng. Tầng 2 căn biệt thự là nơi cứu sống hơn 100 người gần chợ Bửu Long do nước lũ dâng cao vào năm 1952.

Cầu thang bộ bằng gỗ lên tầng 2 được xây dựng giữa căn biệt thự theo phong cách thiết kế của phương Tây. Theo người nhà, cầu thang gỗ được làm bằng nguyên liệu nhập từ nước ngoài và đến nay hơn 100 năm vẫn chưa hư hỏng.

Bà Đặng Thị Linh Phương, người sống trong ngôi biệt thự, cho biết bà đã chuyển vào sống từ năm 1978. Hiện trong căn biệt thự là nơi sinh sống của ba thế hệ.

Theo bà Phương, từ khi sinh sống tại biệt thự này gần 50 năm nhưng chưa sửa chữa nhiều. Trước đây, khi ba bà còn sống, ông chỉ sơn vôi cho nhà mới, sạch sẽ. Hiện nhiều trần, cột đã có dấu hiệu bong tróc xi măng.

Trước phản ánh rằng công trình kiến trúc "nhà lầu ông Phủ" sẽ bị giải tỏa khi thi công dự án đường ven sông Đồng Nai, chiều 20/9, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan để khảo sát thực tế ngôi biệt thự với nhiều chuyên gia văn hóa và kiến trúc.

Tiến sĩ khoa học, Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng có nhiều cách giữ lại ngôi biệt thự cổ này. Thứ nhất, có thể nhờ thần đèn di dời vào bên trong. Thứ hai, có thể nắn lại tuyến đường lấn ra sông Đồng Nai một chút để giữ lại ngôi biệt thự.

"Việc bảo tồn di sản này có ý nghĩa rất lớn. Với tuyến đường ven sông kết hợp công trình bản sắc lịch sử và những công trình mới, sẽ dần dần tạo thành cảnh quan hấp dẫn khách du lịch, mở ra tiềm năng lâu dài cho Biên Hòa phát triển đô thị hướng sông Đồng Nai", Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn chia sẻ.

Theo bà Phương, biệt thự cổ từng làm bối cảnh trong các bộ phim nổi tiếng như Người đẹp Tây Đô, Bóng ma học đường, Cô hầu gái, Đất Phương Nam...

Ngày 20/9, nhiều du khách và họa sĩ ở TPHCM đã tìm về căn biệt thự Đốc phủ Võ Hà Thanh để vẽ tranh, ký họa và chụp ảnh.

Nhiều du khách tại TPHCM cũng tìm về chụp ảnh lưu niệm trước căn biệt thự cổ có giá trị lịch sử và văn hóa ven sông Đồng Nai.

Trong tuần tới, UBND TP Biên Hòa sẽ mời các chuyên gia, sở, ngành liên quan để góp ý và tìm phương án tối ưu nhất đối với căn biệt thự 100 tuổi này. Sau khi khảo sát và lấy ý kiến, Sở Xây dựng Đồng Nai sẽ báo cáo UBND tỉnh Đồng Nai để có giải pháp đối với công trình kiến trúc này.