Bộ Công an đề xuất bỏ công chứng, xác nhận độc thân khi mua bán đất

Bộ Công an đang xây dựng dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về bỏ thủ tục công chứng, xác định tình trạng hôn nhân trong các giao dịch mua bán đất, phương tiện giao thông đối với các trường hợp đã số hóa, làm sạch dữ liệu.

Tại dự thảo tờ trình nghị quyết, Bộ Công an cho biết nghị quyết được xây dựng nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số quốc gia.

Tuy nhiên, trong nhiều giao dịch dân sự quan trọng (đất đai, phương tiện), công dân vẫn phải xuất trình giấy tờ truyền thống, chưa tận dụng dữ liệu điện tử đã có. Do đó, việc ban hành Nghị quyết là bước đi cụ thể nhằm thực hiện mục tiêu trên, thể hiện vai trò tiên phong của Chính phủ trong đổi mới thể chế và cải cách hành chính.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng chỉ ra những phát sinh bất cập trong thực tiễn.

Cụ thể, người dân khi mua bán, chuyển nhượng đất đai, phương tiện phải thực hiện nhiều thủ tục rườm rà như công chứng hợp đồng, xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, nộp bản sao giấy tờ cá nhân.

Các thủ tục này gây tốn kém chi phí (công chứng, chứng thực, lệ phí xác nhận tình trạng hôn nhân), kéo dài thời gian (người dân phải đi lại nhiều lần giữa các cơ quan công chứng, UBND, cơ quan đăng ký), phát sinh phiền hà (nguy cơ bị gây khó dễ, nhũng nhiễu, chồng chéo hồ sơ).

Trong khi đó, thông tin liên quan đã có sẵn trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, hộ tịch, đất đai, phương tiện, nhưng chưa được khai thác triệt để.

Theo dự thảo, dữ liệu số hóa đã sẵn sàng nhưng chưa được pháp lý công nhận rộng rãi.

Hiện nay, gần 100% công dân có số định danh cá nhân và tài khoản định danh điện tử VNeID; dữ liệu hộ tịch (kết hôn, ly hôn), dữ liệu đất đai, phương tiện đã được số hóa và kết nối từng phần với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Căn cước 2023, Nghị định số 69/2024/NĐ-CP đã công nhận giá trị pháp lý của dữ liệu điện tử, định danh điện tử.

Tuy nhiên, các luật chuyên ngành (Đất đai, Công chứng, Hộ tịch, Giao thông đường bộ) vẫn yêu cầu nộp giấy tờ, công chứng hợp đồng, dẫn tới mâu thuẫn giữa pháp luật hiện hành và điều kiện thực tế.

Do đó, Bộ Công an cho rằng cần có một nghị quyết của Chính phủ để cho phép áp dụng dữ liệu điện tử thay thế giấy tờ, công chứng trong các trường hợp đã số hóa, xác thực đầy đủ.

Theo Bộ Công an, việc bỏ thủ tục công chứng, xác nhận tình trạng hôn nhân chỉ áp dụng trong trường hợp đã có dữ liệu số hóa, xác thực, đồng bộ và được pháp luật thừa nhận, không làm thay đổi bản chất quyền, nghĩa vụ của công dân; không làm giảm tính an toàn pháp lý của giao dịch dân sự. 

Bên cạnh đó, nghị quyết đặt người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, khi mọi cải cách thủ tục phải xuất phát từ nhu cầu giảm chi phí, tiết kiệm thời gian, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp.

Thủ tục hành chính phải được thiết kế theo hướng “không yêu cầu những gì Nhà nước đã có”, bảo đảm nguyên tắc một lần khai báo, nhiều lần sử dụng.