Xe tăng "chuồng gà" của Nga ồ ạt tham chiến ở Ukraine

Từ những cái chết bất thình lình

Xung đột Nga - Ukraine diễn ra hơn 3 năm qua thực sự là một cuộc chiến tranh hiện đại với quy mô lớn chưa từng có trong suốt mấy chục năm qua, đồng thời nó cũng bóc trần những điểm mạnh điểm yếu của từng loại vũ khí, nhất là xe tăng, thiết giáp.

Ukraine ở thế bất lợi khi phải đương đầu với một đối thủ vượt trội hơn hẳn cả về binh lực cũng như công nghệ - công nghiệp quốc phòng. Để san bằng hoặc rút ngắn khoảng cách, họ đã có nhiều sáng tạo trong tác chiến phi đối xứng, khiến Nga gặp không ít khó khăn.

Nếu trong cuộc xung đột Armenia - Azerbaijan, nhiều người nghĩ rằng thời của UAV đã tới, và phát triển đến cực thịnh, thì chiến tranh Nga - Ukraine cho thấy những bước tiến xa hơn nữa. Giờ đây, UAV đã trở thành một vũ khí chính, có vai trò đặc biệt quan trọng với cả hai bên tham chiến.

Về phía Ukraine, các loại UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) đã gây tổn thất lớn cho binh sĩ và lực lượng tăng thiết giáp Nga. Cứ tưởng mỗi chiếc xe tăng là một khối thép khổng lồ vô cùng cứng cáp, nhưng không, chỉ cần một UAV nhỏ nặng vài kg đã khiến cỗ chiến xa bị vô hiệu hóa hoặc trở thành sắt vụn.

Trừ dòng T-14 Amatar chưa tham chiến vì nhiều lý do khác nhau, thì điểm yếu chết người của xe tăng Nga lại nằm ở tháp pháo. Điều dễ nhận thấy là cả xe tăng Nga và Ukraine đều bị thổi tung tháp pháo mỗi khi trúng đạn, bất kể là xe T-64, T-72 đời cũ hay mới hơn như T-80, T-90 và các phiên bản nâng cấp của chúng. Trong khi đó, các xe tăng của phương Tây rất ít bị.

Nguyên nhân là do các dòng xe tăng này được chế tạo theo triết lý thiết kế thời Liên Xô vốn ưu tiên kích thước nhỏ gọn để có thể cơ động nhanh, dễ ẩn nấp nên buộc các kỹ sư phải đưa khoang chứa đạn vào ngay dưới tháp pháo. Vô hình chung, đây lại là điểm yếu chí tử của các xe tăng Liên Xô.

Thế nên, khi xe tăng bị đánh trúng bởi UAV hay tên lửa hoặc đạn chống tăng của đối phương vào chỗ hiểm, lập tức kho đạn được kích hoạt, gây ra những vụ nổ thứ cấp từ trong xe và thổi tung tháp pháo.

Ở chiến trường Ukraine, xe tăng Nga không chỉ phải đối phó với xe tăng, pháo binh và tên lửa chống tăng vác vai của đối phương mà còn bị bủa vây "bốn phương tám hướng" bởi các loại UAV. Xe tăng trúng đạn ở phía trước hoặc hai bên hông thì vẫn có khả năng sống sót đáng kể, nhưng UAV thì khác, chúng có thể đem đến những cái chết bất thình lình từ trên không.

Hơn thế, người điều khiển UAV bên phía Ukraine có thể nhằm mục tiêu vào bất cứ điểm yếu nào của xe tăng, thiết giáp Nga. Sức công phá của 1-2kg thuốc nổ thôi cũng đủ khiến cỗ chiến xa bị phá hủy hoặc vô hiệu hóa.

Có rất nhiều video do cả hai bên công bố cho thấy xe tăng của đối phương bị tấn công vô hiệu hóa và thổi bay tháp pháo.

Trước tổn thất không nhỏ, quân đội Nga buộc phải tìm cách khắc phục và những sáng tạo chẳng ai ngờ đã xuất hiện.

Huyền thoại xe tăng "rùa"

Ban đầu, các kỹ sư Nga tìm cách bảo vệ xe tăng, thiết giáp trước UAV đối phương bằng cách lắp thêm "chuồng gà" trên nóc tháp pháo. Giải pháp hàn thêm lồng thép khá đơn giản này cũng hạn chế được đáng kể thiệt hại.

Tuy nhiên, chiến trường mỗi lúc một khốc liệt, các loại xe chiến đấu bộ binh như BMP hay xe thiết giáp chở quân của Nga dễ bị tổn thương và cũng bị sứt mẻ khá nhiều, quân đội Nga buộc phải biến xe tăng thành phương tiện chở bộ binh nhằm:

Thứ nhất, đi đầu mở đường (khi trang bị con lăn phá mìn), đồng thời dựa vào lớp giáp dày giúp tăng khả năng sống sót, bảo toàn lực lượng.

Thứ hai, khi cần thiết có thể sử dụng hỏa lực mạnh để hỗ trợ nhóm bộ binh theo xe.

Vì thế xe tăng "rùa" ra đời. Chúng có lớp giáp giống mai rùa, phủ kín gần như toàn bộ xe. Ngoài ra, các kỹ sư còn lắp đặt hệ thống tác chiến điện tử để gây nhiễu UAV của đối phương.

Điều này ban đầu đã khiến những người điều khiển UAV Ukraine sửng sốt, đồng thời không ít chuyên gia phương Tây và người theo dõi trên khắp thế giới buồn cười, thậm chí chế nhạo.

Nhưng hiệu quả đã được chứng minh trên thực tế, UAV đối phương trở nên vô dụng trước lớp giáp tự chế này, xe tăng và nhóm chiến sĩ bộ binh được bảo vệ khá an toàn. Tất nhiên, nếu trúng đạn pháo hoặc tên lửa chống tăng thì xe tăng "giời" cũng chịu.

Đến đây thì mọi người mới hiểu, xấu đẹp không quan trọng, miễn sống sót và chiến thắng là được. "Nhiều người đang cười nhạo xe tăng mai rùa, song đây không phải là sản phẩm điên rồ", chuyên gia Rob Lee thuộc Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại (FPRI) có trụ sở tại Mỹ, cho biết. "Nga đang thích nghi với các điều kiện cụ thể trên chiến trường", ông bày tỏ.

Vào tháng 4/2024, những chiếc xe tăng "rùa" đầu tiên chỉ xuất hiện ở phía tây Donetsk, đến nay, tất cả các chiến trường, từ Kursk cho tới Zaporizhia, đều có thể thấy sự tham gia ồ ạt của xe tăng rùa. Ngoài ra, có thể khẳng định 100% xe tăng Nga đều được lắp "chuồng gà" hoặc "mai rùa".

Sự sáng tạo là vô biên, tùy điều kiện và trình độ từng đơn vị mà có thể thấy nhiều loại "chuồng gà" hoặc "mai rùa" khác nhau. Trông có vẻ như chắp vá, nhưng thực tế đã chứng minh hiệu quả.

Không chỉ xe tăng rùa, một số loại xe thiết giáp vận tải bánh xích cũng đã được biến hình thành thiết giáp "rùa" để chở bộ binh trên mặt trận.

Tất nhiên, để biến hình, xe tăng "rùa" của Nga phải hy sinh khả năng quan sát và góc phương vị (góc quay của tháp pháo) bị hạn chế. Ưu tiên hàng đầu là đưa các đơn vị bộ binh xung kích nhanh chóng vượt qua cánh đồng hoặc địa hình trống trải đến những tòa nhà hoặc vị trí phòng thủ của đối phương.