Vì sao Nga quyết không để mất Kherson?

Đầu tháng 3/2022, Kherson, một tỉnh ở miền Nam Ukraine với dân số khoảng 1 triệu người, đã nằm dưới quyền kiểm soát của người Nga sau một chiến dịch tấn công chớp nhoáng kéo dài 6 ngày. Đây được xem là thành phố lớn đầu tiên mà Ukraine mất quyền kiểm soát kể từ sau khi xung đột giữa Moscow và Kiev nổ ra.

Trong nhiều tháng trở lại đây, quân đội Ukraine, với sự hỗ trợ từ các vũ khí hiện đại do phương Tây chuyển giao, đã nhiều lần tổ chức các đợt phản công nhằm giành lại vùng lãnh thổ phía Nam này. Tuy nhiên, theo giới phân tích, vị trí chiến lược của Kherson sẽ là động lực để Moscow dồn toàn lực nhằm giữ vững khu vực này.

Vị trí chiến lược của Kherson

Ngay từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, quân đội Nga đã đề ra một mục tiêu nhằm kiểm soát cả vùng Donbass lẫn khu vực Kherson và miền Nam Ukraine, qua đó tạo thành một hành lang trên bộ nối liền Cộng hòa Donetsk và Lugansk tự xưng với bán đảo Crimea. Hành lang này sẽ là một vùng đệm an toàn cho Nga khỏi ảnh hưởng của phương Tây một khi Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU) và có thể là cả Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Bên cạnh đó, tuy chỉ có dân số khoảng 1 triệu người, Kherson lại là một trung tâm công nghiệp của Ukraine với nhiều ngành sản xuất mang lại giá trị cao như đóng tàu và luyện kim. Với vị trí trấn giữ cửa ngõ sông Dnieper cùng con đường huyết mạch thông ra Biển Đen, kiểm soát Kherson đồng nghĩa với việc quân đội Nga có thể phong tỏa được tuyến đường ra biển của các tỉnh nằm sâu trong đất liền Ukraine. Sự phong tỏa này được nhận định có thể làm nền kinh tế Ukraine vốn mạnh về xuất khẩu chao đảo.

Việc kiểm soát vùng Kherson ở miền Nam Ukraine cũng giúp Nga giải quyết một vấn đề nan giải là nguồn cung cấp nước sạch cho Crimea. Trước đó, Nga đã cáo buộc Ukraine xây dựng một con đập chắn ngang kênh đào Bắc Crimea ở tỉnh Kherson, gây ra tình trạng thiếu nước nghiệm trọng cho bán đảo này. Năm 2021, Nga đã kiện Ukraine lên Tòa án Nhân quyền châu Âu vì chặn nguồn nước ngọt đến Crimea.

Chính vì vai trò quan trọng của Kherson, quân đội Nga sẽ không dễ gì để cho Kiev giành lại khu vực này. Ngoài việc tạo ra một lỗ hổng trong hành lang kết nối Donbass với miền Nam Ukraine, mất quyền kiểm soát Kherson cũng sẽ khiến tình hình binh sĩ Nga suy giảm nghiêm trọng và làm tăng lên nghi ngờ trong nước về năng lực chỉ huy và tác chiến của quân đội Nga tại Ukraine.

"Đánh mất Kherson sẽ khiến các kế hoạch của Nga ở miền Nam Ukraine tan thành cát bụi. Kherson có vị trí trung tâm trong tuyến phòng thủ của Nga ở toàn bộ miền Nam Ukraine, người Nga sẽ nỗ lực phòng thủ khu vực này bằng mọi giá", nhà phân tích quân sự Ukraine Oleh Zhdanov chia sẻ với AP.

Kế hoạch phòng thủ của Moscow

"Người Nga muốn tuyên bố với toàn thế giới rằng chiến dịch phản công của Ukraine tại Kherson sẽ gặp phải những đáp trả cứng rắn", chuyên gia Zhdanov nhận định.

Kể từ đầu tháng 7, quân đội Nga đã bắt đầu xây dựng những tuyến phòng ngự vững chắc tại Kherson trước thông tin về kế hoạch phản công giành lại lãnh thổ của Ukraine. Phòng tuyến này càng được gia cố chắc chắn hơn sau khi vùng Kherson bỏ phiếu ủng hộ việc sáp nhập vào Liên bang Nga hồi cuối tháng 9. Các quan chức cấp cao của Moscow đã nhiều lần nhấn mạnh sẽ bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của 4 vùng ly khai vừa được sáp nhập vào Nga bằng mọi giá.

Cơ quan tình báo trực thuộc Bộ Quốc phòng Ukraine tiết lộ tuyến phòng thủ của Nga tại Kherson hiện bao gồm từ 2 đến 3 lớp và Moscow vẫn đang lên kế hoạch điều thêm lực lượng dự bị đến bổ sung cho phòng tuyến này

Hôm 20/10, trang Defense Express đưa tin tại phòng tuyến Kherson - Beryslav, lực lượng Nga đang bao gồm 22 đơn vị tác chiến đến từ: Trung đoàn đổ bộ đường không số 108 và 171 thuộc Sư đoàn đổ bộ đường không số 7, Trung đoàn đổ bộ đường không số 224, 237 và 239 thuộc Sư đoàn đổ bộ đường không số 76, Trung đoàn dù số 217 và 331 của Sư đoàn 98, Lữ đoàn đổ bộ đường không số 11, Trung đoàn bộ binh cơ giới số 429 thuộc Sư đoàn 19, Trung đoàn bộ binh cơ giới số 255 thuộc Sư đoàn bộ binh cơ giới số 20, Lữ đoàn Bộ binh cơ giới số 205 thuộc Tập đoàn quân 49, đơn vị vệ binh số 4 thuộc Tập đoàn quân 58, Lữ đoàn phòng thủ bờ biển số 126 cùng Lữ đoàn tác chiến đặc biệt số 10.

Giới quan sát nhận định đây là các đơn vị thiện chiến với kinh nghiệm chiến đấu dày dạn, thông thạo kỹ năng tác chiến phòng thủ và có tinh thần chiến đấu cao.

Bên cạnh đó, lực lượng phòng thủ chủ lực của Nga tại Kherson còn được hỗ trợ bởi dân quân thân Nga trong khu vực cùng các binh sĩ đặc nhiệm Kadyrovites của nước Cộng hòa Chechnya (thuộc Nga). Nhiều tổ hợp phòng không hiện đại cũng đã được di chuyển đến sát phòng tuyến này.

Moscow cũng đã chuẩn bị tinh thần cho việc một cuộc giao tranh lớn sẽ xảy ra tại Kherson trong thời gian tới. Tổng chỉ huy các lực lượng Nga tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, tướng Sergei Surovikin, đầu tuần này thừa nhận tình hình ở Kherson rất căng thẳng và có thể buộc Moscow phải đưa ra "những quyết định khó khăn".

Chính quyền Kherson do Nga bổ nhiệm đã lên phương án sơ tán khoảng 60.000 người dân sang Nga hoặc sang bờ bên kia sông Dnieper để tránh các đòn tập kích của Ukraine.

"Do tình hình căng thẳng ở tiền tuyến, nguy cơ bị pháo kích trên diện rộng và nguy cơ tấn công khủng bố gia tăng, toàn bộ người dân phải rời thành phố ngay lập tức, di chuyển sang bờ đông sông Dnieper. Hãy chú ý tới sự an toàn của người thân, đừng bỏ quên giấy tờ quan trọng và trang bị thiết yếu", thông cáo của chính quyền Kherson cho biết.