Ứng dụng điện thoại trở thành "vũ khí bí mật" của Ukraine

Ukraine tuyên bố sẽ trở thành một quốc gia kỹ thuật số hoàn toàn chỉ vài tháng trước khi chiến sự bùng phát với Nga.

Bộ Chuyển đổi Kỹ thuật số Ukraine đã công bố cổng ứng dụng di động Diia, cho phép hơn 21 triệu người Ukraine truy cập hơn 70 dịch vụ của chính phủ cũng như lưu trữ và truy cập 14 tài liệu kỹ thuật số thiết yếu.

Cũng chính Bộ này, do ông Mykhailo Fedorov đứng đầu, đã thúc đẩy hàng loạt đổi mới công nghệ, bao gồm chế tạo các thiết bị không người lái trên không, trên mặt đất và trên biển. Đây được xem là những vũ khí quan trọng giúp Ukraine đối phó với Nga hơn 2 năm qua.  

Mặt khác, chính đơn vị nói trên cũng đang tận dụng các ứng dụng điện thoại di động, biến chúng thành "vũ khí bí mật" để Ukraine đối phó với Nga, theo Kyiv Post.

Ví dụ, Ukraine đã và đang sử dụng các ứng dụng di động thông minh để hỗ trợ hoạt động phòng không trước các đợt không kích "mưa hỏa lực" của Nga thời gian qua bằng UAV và tên lửa.

Ví dụ, ứng dụng ePPO được ra mắt lần đầu tiên vào mùa thu năm 2022. Đó là một ứng dụng điện thoại đơn giản được hỗ trợ trên hệ thống Diia để cho phép người dân bình thường báo cáo về việc nhìn thấy vũ khí trên không của Nga đang bay tới.

Ứng dụng này do một nhóm tình nguyện viên phát triển từ những ngày đầu của chiến sự và được tăng cường sử dụng khi Nga tập kích Ukraine với tần suất ngày càng lớn.

Ứng dụng ePPO sử dụng hệ thống định vị GPS và la bàn tích hợp trong điện thoại thông minh để xác định vị trí của người dùng.

Khi nghe hoặc nhìn thấy mục tiêu đang đến gần, họ chỉ cần hướng điện thoại di động về phía vật thể đang lao đến và nhấn một nút duy nhất. Sau đó, ứng dụng sẽ gửi báo cáo vị trí cho quân đội Ukraine.

Các nhà phát triển dự án cho biết mục đích của ứng dụng là huy động "toàn bộ dân chúng" giúp phát hiện các cuộc tấn công sắp tới. Khi ngày càng có nhiều người dùng thông báo về mục tiêu bay tới, ứng dụng sẽ tạo ra lộ trình để gửi cho lực lượng phòng không Ukraine đối phó.

Samuel Bendett, một chuyên gia về UAV, nhận định ứng dụng này là một công cụ hỗ trợ hữu ích cho các lớp phòng không của Ukraine. Ông nói: "Mỗi đơn vị dữ liệu đều có thể giúp xác định nguồn gốc và quỹ đạo của cuộc tấn công".

Justin Bronk, chuyên gia từ viện RUSI (Anh) cho biết, vào năm 2022 Ukraine không có thiết bị để giám sát đầy đủ không phận tầm thấp một cách liên tục.

Ông nói rằng "thông tin cập nhật từ những người dân giúp Ukraine vạch ra lộ trình của các cuộc tấn công bằng tên lửa và UAV, để cảnh báo các đơn vị phòng không nhằm tìm cách bắn rơi".

Sau đó, Ukraine đã phát triển và tự động hóa cơ chế phát hiện mục tiêu này, theo Tướng James Hecker, người đứng đầu Lực lượng Không quân Mỹ ở châu Âu.

Nâng cấp hệ thống

Theo đó, Ukraine đã thiết lập một mạng lưới sử dụng hàng nghìn điện thoại di động độc lập để theo dõi máy bay không người lái và tên lửa đang bay tới. Điều này sẽ mang tới dữ liệu đầy đủ và hiệu quả hơn là chỉ phụ thuộc vào những người dân thường.

Để làm được điều này, Ukraine tạo ra một ứng dụng trên các điện thoại di động sử dụng cảm biến âm thanh trên thiết bị. Khi vũ khí bay qua, chúng sẽ thu thông tin về âm thanh và gửi về mạng chỉ huy và kiểm soát phòng không quốc gia "Virazh" của Ukraine.

Mạng lưới này kết hợp đầu vào từ khoảng 40 loại cảm biến riêng biệt để phát hiện, xác định và theo dõi các mối đe dọa trên không đang bay đến.

Điều khiến cho ứng dụng mới khác với ePPO là cách hệ thống phát hiện và nhận dạng tự động mục tiêu bằng cảm biến âm thanh, không cần phụ thuộc vào người dân.

Đầu tiên, Ukraine sẽ đặt các thiết bị điện thoại trong hộp rồi gắn chúng trên cột điện, cây cối, hoặc một cây cột cao.

Hệ thống được bật liên tục để phát hiện và ghi lại âm thanh của các mục tiêu trên không đang lao tới. Nó sử dụng trí tuệ nhân tạo để phân biệt các âm thanh được phát hiện, ví dụ như tiếng động vật hoặc thậm chí cả ô tô, với âm thanh của máy bay không người lái và tên lửa.

Sau khi xác nhận đó là vũ khí của Nga, thông tin sẽ được gửi trở lại kho lưu trữ tập trung bằng mạng điện thoại di động tiêu chuẩn cục bộ.

Bộ trưởng Fedorov nói với Telegraph: "Việc hiểu rõ hơn về những gì đang diễn ra trên bầu trời thực sự hữu ích. Đó thực sự là một công nghệ mang tính đột phá".

Mặt khác, ý tưởng cơ bản ban đầu đang được mở rộng cả về phạm vi và công nghệ đang được sử dụng. Hệ thống thế hệ tiếp theo có tên Zvook, do công ty Ajax Security Systems của Ukraine sản xuất, sẽ nhằm mục đích triển khai hơn 12.000 cảm biến ở các khu vực biên giới của Ukraine trên các tuyến đường tiếp cận tên lửa của Nga.

Zvook sẽ sử dụng máy vi tính siêu nhỏ thay vì điện thoại di động và được cho là có thể phát hiện máy bay không người lái ở khoảng cách 5km, tên lửa hành trình ở khoảng cách 6km và tên lửa đạn đạo ở khoảng cách 10km.

Maryan Sulym, giám đốc điều hành của Zvook, cho biết: "Chúng tôi phát hiện các mối đe dọa trên không và sau đó quân đội có thể bật hệ thống radar của mình để phát hiện một khu vực cụ thể… Đó là một hệ thống phụ trợ. Nó không thay thế radar mà làm cho nó hoạt động hiệu quả hơn".