Ukraine hết đạn tên lửa phòng không: Pháp cũng đang gặp khó

Pháp ở đâu khi Ukraine "nước sôi lửa bỏng"?

Trong những ngày qua, Ukraine hứng chịu các cuộc tập kích đường không ác liệt của Nga bằng tên lửa và UAV tự sát tầm xa Geran-2. Thảm họa đã xảy ra, khi Ukraine đã cạn kiệt đạn tên lửa phòng không, còn súng và pháo phòng không thì gần như bất lực.

Điều đáng chú ý là giữa lúc “nước sôi lửa bỏng” như vậy, trong 18 tháng qua, Ukraine đã không nhận được thêm một đạn tên lửa nào cho hệ thống phòng không Crotale mà Pháp đã viện trợ, theo báo Le Monde.

Tình trạng thiếu hụt các loại đạn tên lửa, có vai trò quan trọng trong việc chống lại các cuộc tập kích đường không ồ ạt và liên tục của Nga, đã khiến Ukraine phải vật lộn với hệ thống phòng không suy yếu nghiêm trọng.

Sự vắng mặt của hệ thống phòng không Crotale-NG những ngày qua đã đặt ra câu hỏi về cam kết của Pháp trong việc hỗ trợ quốc phòng cho Ukraine và làm nổi bật những vấn đề rộng hơn trong viện trợ quân sự của phương Tây.

Pháp chuyển hệ thống phòng không Crotale cho Ukraine từ cuối năm 2022, thời điểm các đồng minh phương Tây đang nỗ lực giúp Kiev tăng cường khả năng phòng thủ trước chiến dịch không kích ngày càng tăng của Nga.

Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sébastien Lecornu, phát biểu với báo Le Journal du Dimanche, Paris đã cung cấp 2 tiểu đoàn Crotale-NG cho Kiev, được lấy trực tiếp từ biên chế của Không quân Pháp.

Một tiểu đoàn chiến đấu Crotale-NG, thường bao gồm 1 đài radar trinh sát đường không và 2 đến 4 bệ phóng, được thiết kế để chống lại các mối đe dọa bay thấp như UAV và tên lửa hành trình.

Quyết định chuyển giao 2 tiểu đoàn Crotale-NG, là một phần trong cam kết rộng lớn hơn của Pháp, nhằm cung cấp 550 triệu euro viện trợ quân sự, bao gồm 18 khẩu pháo tự hành bánh lốp Caesar và tên lửa Mistral.

Số lượng chính xác tên lửa VT-1 ban đầu được cung cấp cho Ukraine hiện vẫn chưa được tiết lộ, Bộ Quốc phòng Pháp giữ bí mật thông tin này.

Tuy nhiên, rõ ràng là việc chuyển giao đã làm giảm kho dự trữ của họ, động thái mà một số nhà phân tích người Pháp chỉ trích là gây thiếu hụt cho khả năng phòng thủ quốc gia dù chính phủ nước này cam kết Crotale-NG sẽ được thay thế bằng hệ thống VL-MICA hiện đại hơn.

Paris cũng đang gặp khó, đành "đem con bỏ chợ"

Việc không có đạn VT-1 viện trợ cho Ukraine trong 18 tháng, như Le Monde đưa tin, thúc đẩy việc xem xét sâu hơn, lý do tại sao Pháp không tiếp tục bổ sung tên lửa cho Ukraine.

Một lời giải thích hợp lý là năng lực sản xuất hạn chế của MBDA do dây chuyền sản xuất chưa được mở rộng để đáp ứng nhu cầu cho một cuộc xung đột cường độ cao như ở Ukraine.

Trọng tâm của tập đoàn này trong những năm gần đây đã chuyển sang các loại vũ khí phòng không mới hơn như VL-MICA cũng như tên lửa VT-1 chỉ được một số ít quốc gia sử dụng - bao gồm Pháp, Phần Lan, Hy Lạp và Hàn Quốc - nên có thể họ đã đưa việc sản xuất đạn VT-1 xuống mức ưu tiên thấp hơn.

Tuy nhiên, các chuyên gia phương Tây cho rằng, chính xác là ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu không thể đủ sức đáp ứng mức tiêu thụ đạn tên lửa quá lớn của Ukraine, nơi được ví như là “chiếc thùng không đáy”.

Một nguyên nhân khác có thể là việc Pháp ưu tiên chiến lược cho nhu cầu quốc phòng của riêng mình và của các đồng minh khác. Kho dự trữ tên lửa VT-1 hạn chế của họ còn phải phân bổ cho lực lượng hải quân - nơi các tàu như khinh hạm lớp La Fayette cũng được trang bị hệ thống Crotale - có thể đã chặn đứng khả năng cung cấp thêm đạn tên lửa cho Ukraine.

Tương tự như vậy, các quốc gia sử dụng tên lửa Crotale khác như Phần Lan, có thể vẫn là ưu tiên được tiếp cận nguồn tên lửa được sản xuất hạn chế của MBDA, đặc biệt là khi căng thẳng gia tăng với Nga dọc theo sườn phía Đông của NATO.

Một nguồn tin quân sự  Pháp, được Reuters trích dẫn, đã nhấn mạnh rằng, vũ khí Paris giao cho Kiev thường lấy từ kho dự trữ hiện có vốn có hạn về số lượng và cần được quản lý chặt chẽ để tránh gây tổn hại đến an ninh quốc gia.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov, trong một cuộc họp với những người đồng cấp Pháp vào đầu năm nay, được cho là đã nêu lên mối lo ngại về tốc độ viện trợ chậm chạp.

Việc không giao đạn tên lửa VT-1 cũng có thể phản ánh những rào cản về thủ tục hành chính, hoặc sự do dự về mặt chính trị trong nước Pháp, nơi những nhân vật theo chủ nghĩa dân tộc như Marine Le Pen, đã công khai đặt câu hỏi về tính hợp pháp của việc chuyển giao vũ khí cho Ukraine.

Ngoài ra, không thể bỏ qua khía cạnh tài chính. Pháp đã thành lập một quỹ trị giá 100 triệu euro vào năm 2022 để Ukraine mua vũ khí trực tiếp từ các nhà sản xuất Pháp nhưng không có bằng chứng nào cho thấy Kiev sử dụng quỹ này để mua thêm tên lửa VT-1, có thể là do họ ưu tiên vũ khí tấn công như pháo binh hoặc tên lửa hành trình.

Giá thành cao của một đạn tên lửa VT-1, ước tính khoảng 200.000–300.000 euro một quả, cũng có thể ngăn cản việc bổ sung nhanh chóng, đặc biệt là nếu Pháp mong đợi Ukraine tự bỏ tiền mua.

Khoảng cách 18 tháng trong việc giao hàng, đặt ra câu hỏi về cam kết lâu dài của Pháp đối với việc phòng thủ của Ukraine. Trong khi Paris luôn khẳng định sự ủng hộ của mình với Ukraine, việc gián đoạn cung cấp tên lửa cho hệ thống Crotale, cho thấy sự không nhất quán giữa lời nói và hành động.

Một số nhà phân tích cho rằng, Pháp đang cảnh giác với căng thẳng leo thang với Nga, có thể thận trọng cân chỉnh viện trợ của mình để tránh khiêu khích Moscow.

Nhưng một số quan điểm khác lại cho rằng vấn đề này hoàn toàn thực tế, bắt nguồn từ năng lực sản xuất quốc phòng của Pháp nói riêng và châu Âu nói chung là tương đối yếu kém.

Sự thật có thể nằm ở sự kết hợp của các yếu tố này, với tình trạng tắc nghẽn sản xuất, các ưu tiên chiến lược và các hạn chế về tài chính, từ đó xảy ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung.

Tác động của sự thiếu hụt này đối với hệ thống phòng không của Ukraine là rất lớn. Crotale-NG, được thiết kế để đánh chặn các mối đe dọa bay thấp, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các thành phố và cơ sở hạ tầng của Ukraine, trước UAV tự sát tầm xa của Nga như Geran-2/3 và tên lửa hành trình.

Nếu không có tên lửa VT-1, các hệ thống phòng không từ Pháp này sẽ bị “bỏ xó”, khiến Ukraine giảm khả năng chống lại các cuộc tấn công tầm thấp ồ ạt, vốn là đặc trưng trong chiến dịch tập kích đường không của Nga.

Các cuộc thảo luận của ông Umerov với các quan chức Pháp và Italy tập trung vào sự cấp thiết của Kiev trong việc bảo đảm đạn tên lửa VT-1 và các loại vũ khí khác. Tuy nhiên, phản ứng từ Pháp vẫn còn im lặng, không có cam kết công khai nào về việc tiếp tục giao hàng kể từ tháng 5.

Động thái này của Pháp đã làm gia tăng sự thất vọng trong các quan chức Ukraine và đặt ra câu hỏi về sự gắn kết của chiến lược hỗ trợ của NATO. Việc tạm dừng 18 tháng trong việc giao đạn tên lửa VT-1, đặt ra nhiều câu hỏi hơn về khả năng duy trì sự hỗ trợ lâu dài của phương Tây đối với Kiev.

Pháp ban đầu “sốt sắng” viện trợ hệ thống Crotale cho Kiev là một cử chỉ có ý nghĩa, nhưng việc họ không cung cấp thêm đạn tên lửa trong 18 tháng qua bị không ít chuyên gia đánh giá là hành động “mang con bỏ chợ” của Paris.