Tranh cãi tại Ukraine sau vụ trao đổi tù nhân quy mô lớn với Nga

Khi Kiev hoàn tất cuộc trao đổi tù binh lớn nhất kể từ đầu cuộc chiến với Nga vào ngày 25/5 với mỗi bên trao đổi 1.000 quân, một số ý kiến đã lên tiếng chỉ trích phía Kiev vì không đưa một số tù binh cụ thể về nước.

Đại tá Denys Prokopenko, chỉ huy Lữ đoàn Vệ binh Quốc gia Azov, mô tả cuộc trao đổi là một "trò đùa" vì không có bất kỳ chiến binh nào của Lữ đoàn Azov trong số người được trả tự do.

Trước đó, chính quyền Ukraine từng tuyên bố rằng Nga nhiều lần từ chối yêu cầu trao trả các thành viên của lực lượng Azov trong những đợt trao đổi tù binh trước đây.

Azov là một đơn vị quân đội tình nguyện cực hữu của Ukraine. Họ là lực lượng gây tranh cãi vì gồm những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan và bị cáo buộc mang tư tưởng tân phát xít và chủ nghĩa da trắng thượng đẳng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin từng đề cập tới sự hiện diện của tiểu đoàn này trong quân đội của Kiev là một trong những lý do khiến ông quyết định mở chiến dịch để "phi quân sự hóa và phi phát xít hóa Ukraine".

Tại Ukraine, tiểu đoàn Azov nhận được sự ủng hộ sau trận đánh cố thủ tại nhà máy thép Azovstal ở Mariupol trong thời gian Nga bao vây thành phố cảng vào năm 2022.

Sau đó, nhóm binh sĩ này đã buộc phải đầu hàng lực lượng Nga sau gần 2 tháng hứng chịu pháo kích liên tục. Dù hàng trăm người đã được Nga thả ra kể từ năm 2022, vẫn còn hàng trăm người khác đang bị giam giữ.

Ông Prokopenko kêu gọi Ukraine thay đổi chiến thuật, cho rằng: "Vẫn có những lựa chọn. Chúng ta chỉ cần thích nghi và bắt đầu tìm kiếm các cách làm và phương án mới. Bởi vì việc không có lấy một người Azov trong số 1.000 người được trao đổi là một nỗi xấu hổ cho cả đất nước".

Trước làn sóng bất mãn trong dư luận, ông Andriy Yusov, Phó Trưởng ban điều phối xử lý tù binh, nói với kênh truyền hình công Suspilne rằng cuộc trao đổi được tiến hành dựa trên "danh sách song phương", trong đó cả Nga và Ukraine cùng thống nhất danh sách tù binh sẽ trao trả.

"Ukraine đang chiến đấu vì từng công dân của mình. Chúng tôi đang hoạt động trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt giữa cuộc chiến toàn diện, và lực lượng đồn trú Mariupol vẫn là một trong những ưu tiên hàng đầu của chúng tôi trong công tác hồi hương", ông Yusov khẳng định.

Sau cuộc trao đổi, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cam kết sẽ "đưa từng người Ukraine trở về từ tay Nga".

Ukraine từ lâu đã kêu gọi một cuộc trao đổi tù binh theo hình thức "tất cả đổi tất cả," nhưng Nga đến nay vẫn từ chối đề xuất này.

Đợt trao đổi tù binh nói trên được Ukraine và Nga thống nhất tại Istanbul vào ngày 16/5, đánh dấu cuộc đàm phán trực tiếp đầu tiên giữa 2 bên trong vòng 3 năm.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tuyên bố hôm 23/5 rằng Moscow sẽ đưa ra các điều kiện hòa bình cho Kiev ngay sau khi hoàn tất trao đổi tù binh.

Dù danh sách điều kiện cụ thể vẫn chưa được công bố, Nga và Ukraine tới nay vẫn đang đưa ra lập trường cứng rắn và mâu thuẫn nhau về điều kiện tiên quyết để khép lại cuộc chiến, dẫn đến đàm phán vẫn bế tắc.