Trận "tử chiến" Pokrovsk: Nga - Ukraine quyết giành pháo đài bằng mọi giá

Thành phố Pokrovsk (Nga gọi là Krasnoarmeysk) thuộc vùng Donbass đã trở thành tâm điểm chú ý trong những ngày gần đây. Mặt trận Pokrovsk được xem là một trong những điểm nóng nhất trên toàn tuyến giao tranh tại Ukraine.

Theo nhận định của nhà phân tích Sergey Poletaev trên kênh RT (Nga), xét trên nhiều phương diện, bước tiến của Nga vào thành trì chiến lược này dường như đang đi theo một mô hình quen thuộc: Ukraine phủ nhận tình hình khủng hoảng, cố thủ trong thời gian dài, tiến hành các cuộc phản công thay vì rút lui và cuối cùng phải chịu tổn thất nặng nề.

Trận chiến ở Pokrovsk diễn ra vào một thời điểm then chốt và có thể quyết định diễn biến tiếp theo của cuộc xung đột.

Chính quyền Ukraine đang cố gắng hạ thấp mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tại Pokrovsk, mặc dù hành động của họ lại cho thấy điều ngược lại.

Ông Mikhail Podoliak, cố vấn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, khẳng định không có sự bao vây nào tại Pokrovsk. Thay vào đó, ông tuyên bố các đơn vị đặc nhiệm Ukraine đang "đẩy lùi quân đội Nga xâm nhập" vào khu vực này.

Tổng thống Zelensky cho rằng Moscow đang sử dụng "câu chuyện Pokrovsk" để tạo dựng hình ảnh chiến thắng trên chiến trường. Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng lực lượng Ukraine đã bị mắc kẹt ở các thành phố Kupyansk và Pokrovsk.

Tầm quan trọng của Pokrovsk

Pokrovsk, hay còn được gọi là Krasnoarmeysk, cùng với thành phố Mirnograd gần đó và một số thị trấn nhỏ hơn tạo thành cụm đô thị lớn thứ hai vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine tại Donbass. Trước chiến tranh, tổng dân số của khu vực này là khoảng 200.000 người, gần bằng một nửa dân số của Mariupol, nơi có khoảng 400.000 cư dân vào năm 2021.

Pokrovsk đóng vai trò quan trọng trong cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Thứ nhất, quy mô khổng lồ của thành phố này mang lại tầm quan trọng chiến lược to lớn. Trong những năm đầu khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine, Pokrovsk đóng vai trò là một trung tâm hậu cần quan trọng dọc theo mặt trận phía Nam. Đây là một nút giao thông đường sắt và đường bộ huyết mạch với sức chứa kho bãi rộng lớn, phù hợp cho các đơn vị đồn trú lớn, các đơn vị hỗ trợ và bệnh viện dã chiến.

Thứ hai, Pokrovsk hoạt động như một pháo đài, ngăn chặn quân đội Nga tiến xa hơn về phía tây. Donbass là một khu vực đô thị hóa mạnh mẽ, và việc chiến đấu tại đây gặp rất nhiều khó khăn. Ngược lại, khi quân đội Nga giành được Velikaya Novoselka, một khu định cư tương đối nhỏ, các đơn vị của họ đã có thể nhanh chóng tiến vào vùng Dnepropetrovsk - một bước tiến không thể thực hiện được trong bối cảnh đô thị hóa dày đặc của Donetsk. Những cánh đồng trống trải phía sau mang lại địa hình dễ dàng hơn nhiều.

Nếu Pokrovsk thất thủ, một hiệu ứng domino tương tự - và thậm chí có thể còn lớn hơn - có thể xảy ra. Hơn nữa, việc mất một số lữ đoàn trong một vòng vây sẽ tạo ra lỗ hổng đáng kể trong tuyến phòng thủ của Ukraine, tạo ra những thách thức tác chiến nghiêm trọng.

Cuối cùng, tầm quan trọng của Pokrovsk không chỉ đơn thuần là quân sự. Một trong những mỏ lithium lớn nhất châu Âu nằm gần đó. Đây là chi tiết quan trọng khi xét đến “thỏa thuận khoáng sản đất hiếm” từng được Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thảo luận.

2024-2025: Từ Avdeevka đến Pokrovsk

Chiến dịch tấn công của Nga bắt đầu vào tháng 2/2024 với việc kiểm soát Avdeevka và kéo dài hơn một năm, đến tháng 3 và tháng 4 năm nay. Trong thời gian đó, hơn 10 thị trấn và khu định cư đô thị dọc theo mặt trận trung tâm Donetsk đã được kiểm soát, khi lực lượng Nga dần tiến vào vành đai công nghiệp rộng lớn của khu vực.

Đến mùa thu năm 2024, mặt trận này đã tiến gần đến Pokrovsk. Sau khi các cuộc tấn công giảm dần và tạm dừng hoạt động vào mùa xuân năm nay, lực lượng Nga tiếp tục cơ động - lần này tập trung vào việc cắt đứt thành phố từ phía đông và phía nam. Từ lâu, Pokrovsk được dự đoán sẽ trở thành một trong những mục tiêu quan trọng tiếp theo của Nga, và dự đoán đó đã được chứng minh là chính xác.

Đến tháng 8, quân đội Nga bắt đầu áp dụng chiến lược bao vây đặc trưng. Thành phố bị phong tỏa trên thực tế ở 3 mặt, trong khi các tuyến đường tiếp tế được kiểm soát hỏa lực. Trong những tuần và tháng tiếp theo, lực lượng đồn trú của Ukraine bên trong Pokrovsk dần bị suy yếu. Khi vòng vây siết chặt, cuộc tấn công vào thành phố dường như gặp phải rất ít sự kháng cự có tổ chức. Chiến thuật tương tự từng được Nga đã sử dụng thành công ở Avdeevka, Kurakhovo, Ugledar và hàng chục khu vực khác trước đó.

Tuy nhiên, tình hình nhanh chóng diễn biến theo chiều hướng bất ngờ.

Cuối tháng 7, bắt đầu xuất hiện các báo cáo cho biết quân đội Nga đã tiến vào Pokrovsk - bao gồm cả khu vực trung tâm thành phố - cũng như Rodinskoye, một thị trấn nhỏ nhưng có vị trí quan trọng chiến lược đối với việc phòng thủ Pokrovsk và Mirnograd ở phía bắc. Tuy nhiên, việc bao vây hoàn toàn vẫn còn là một chặng đường dài: ít nhất hai con đường vẫn nằm dưới sự kiểm soát chặt chẽ của Ukraine.

10 ngày sau, các báo cáo đã ghi nhận một cuộc đột phá chưa từng có của Nga về phía Zolotoy Kolodez và đường cao tốc Kramatorsk-Dobropolye. Chỉ trong vòng 24 giờ, lực lượng Nga đã tiến được khoảng 20km, mở ra một khoảng trống rộng 4-5km - bước tiến nhanh nhất trong một ngày kể từ những ngày đầu của chiến dịch quân sự của Nga vào tháng 2-3/2022.

Cuộc tiến công nhanh chóng về phía Dobropolye, tiếp theo là các cuộc phản công dữ dội, đã tạm thời thu hút sự chú ý của cả Nga và Ukraine khỏi Pokrovsk. Giao tranh theo hướng đó đã lắng xuống trong gần 2 tháng, khi cả hai bên tập hợp lại và chuẩn bị cho những gì sắp tới.

Tháng 10/2025: Khép vòng vây

Các trận đánh tại Pokrovsk - cùng với cuộc đột phá trước đó gần Dobropolye - cho thấy một bước tiến khác trong chiến thuật của Nga: các nhóm tấn công quy mô nhỏ, cơ động đã trở thành lực lượng tấn công chính trên chiến trường. Với máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất FPV tuần tra bầu trời 24/7, các cuộc tấn công bọc thép truyền thống gần như bất khả thi, và các đợt tập trung bộ binh lớn không có rào chắn trở thành mục tiêu dễ dàng cho các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái chính xác.

Đồng thời, lực lượng Ukraine được cho là đã kiệt sức hơn so với Nga. Ở nhiều khu vực, không còn một tiền tuyến nào kéo dài liên tục. Ngay cả ở những khu vực trọng yếu, hệ thống phòng thủ của Ukraine hiện bao gồm các cứ điểm rải rác, được ngăn cách bởi địa hình trống trải do máy bay không người lái giám sát. Các nhà phân tích ước tính rằng tại khu vực này, nơi Nhóm tác chiến Trung tâm của Nga hoạt động, hiện có từ 3-5 lính Nga chiến đấu với 1 lính Ukraine.

Các đơn vị tấn công của Nga đã lợi dụng những khoảng trống này, âm thầm tập trung trong nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày trước khi bất ngờ tấn công vào các điểm yếu - phá hủy các cứ điểm hoặc buộc đối phương phải rút lui nhanh chóng. Yếu tố bất ngờ, kết hợp với sự phối hợp linh hoạt tại địa phương, cho phép Nga tạm thời chiếm ưu thế tại các điểm then chốt, vô hiệu hóa lợi thế máy bay không người lái của đối phương và tạo điều kiện cho bước tiến vững chắc.

Kết quả là, Pokrovsk gần như bị kiểm soát hoàn toàn vào tháng 10. Khu vực phía nam tuyến đường sắt thất thủ trước, tiếp theo là các tòa nhà chung cư cao tầng ở các quận phía bắc của thành phố. Đến ngày 8/11, chỉ còn một vài khu dân cư và bệnh viện gần Tyulenev ở ngoại ô phía đông bắc vẫn nằm trong tầm kiểm soát của Ukraine.

Vào tháng 10, Tổng thống Nga Vladimir Putin từng công bố về vòng vây ở Pokrovsk, trong khi các quan chức Ukraine khẳng định không có cuộc bao vây nào.

Về phía đông Pokrovsk là Mirnograd, được bảo vệ bởi 2 lữ đoàn Ukraine: Lữ đoàn Tấn công Dù số 25 và Lữ đoàn Bộ binh Hải quân số 38 - cả hai đều là những đơn vị tinh nhuệ, dày dạn kinh nghiệm chiến đấu. Ước tính có khoảng 2.000 đến 5.000 quân Ukraine đang bị mắc kẹt tại đây.

Không giống như Pokrovsk, Mirnograd nằm ở một vùng đất thấp - gần như nằm sau Pokrovsk theo quan điểm của phía Ukraine. Tất cả các tuyến đường tiếp tế đến thành phố đều đi qua Pokrovsk hoặc thị trấn nhỏ Rodinskoye ở phía bắc.

Khoảng cách giữa mũi tiến công phía bắc và phía nam của quân Nga hiện chỉ còn 2km. Với việc khu vực này liên tục bị giám sát bằng máy bay không người lái, có thể nói rằng Mirnograd và lực lượng đồn trú của Ukraine đã bị bao vây trong ít nhất hai tuần, không thể rút lui hoặc tiếp viện. Hàng tiếp tế được cho là đang được vận chuyển bằng máy bay không người lái chở hàng hạng nặng R18, nhưng ngay cả với tổn thất tối thiểu, vẫn chưa đủ để duy trì một lực lượng lớn của Ukraine.

Tháng 11/2025: Phản công bằng mọi giá

Phía Ukraine không đứng yên trước đà tiến công của Nga. Bỏ lỡ cơ hội rút quân đồn trú kịp thời, Kiev giờ đây cố gắng phản công với hy vọng đột phá đến Mirnograd và giải cứu lực lượng bị mắc kẹt.

Tình tiết kịch tính nhất xảy ra vào ngày 1/11, khi Tổng cục Tình báo Ukraine mở một cuộc đột kích đường không vào rìa phía tây Pokrovsk. Hai trực thăng đã rút lui, nhưng lực lượng đặc nhiệm mà họ thả xuống đã nhanh chóng bị truy tìm.

Giao tranh ác liệt hơn vẫn tiếp diễn ở sườn phía bắc. Trong nhiều tuần, quân đội Ukraine đã dồn toàn lực tấn công đầu tiên là về phía mỏm đá Dobropolye, và sau đó là thẳng về phía Mirnograd. Tại đây, lực lượng Ukraine một lần nữa sử dụng xe bọc thép - một điều hiếm thấy trong giai đoạn này. Nhưng mặc dù tập trung lực lượng đáng kể và chịu tổn thất nặng nề, họ vẫn không thể tiến xa hơn Rodninskoye.

Các đơn vị Ukraine trong khu vực này là một tập hợp các tiểu đoàn và đơn vị đặc biệt. Trung đoàn Tấn công 425 vẫn là một trong số ít các nhóm tác chiến được tổ chức bài bản, trong khi các nhóm còn lại được ghép lại với nhau.

Tình hình bấp bênh này xuất phát trực tiếp từ các quyết định chính trị của Kiev. Trong suốt năm qua, Tổng thống Zelensky đã trấn an các nước ủng hộ Ukraine ở châu Âu và Tổng thống Donald Trump rằng Nga có thể bị ngăn chặn vô thời hạn. Nhưng giờ đây, ông không thể chịu đựng được một thất bại lớn có thể biến thành một thảm họa chiến lược.

Đó là lý do ông Zelensky một lần nữa ra lệnh cho các chỉ huy của mình phải bảo vệ "pháo đài Pokrovsk" bằng mọi giá. Điều này buộc Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine phải huy động lực lượng dự bị cuối cùng cho các cuộc phản công liên tục.

Trong bối cảnh Pokrovsk gần như bị kiểm soát và Mirnograd bên bờ vực sụp đổ, điều khả thi nhất mà bộ chỉ huy Ukraine có thể hy vọng lúc này là sơ tán các lữ đoàn tinh nhuệ bị mắc kẹt bên trong.

Tuy nhiên, mục tiêu của quân đội Nga lại là ngăn chặn kế hoạch trên - làm suy yếu lực lượng tấn công, đồng thời phá hủy hoặc chiếm giữ Mirnograd. Nếu điều đó xảy ra, Ukraine nhiều khả năng sẽ không thể thiết lập một tuyến phòng thủ mới ở phía đông Pokrovsk. Mặt trận chắc chắn sẽ dịch chuyển về phía tây - hướng tới sông Dnieper.

Với tình hình hiện tại, trận chiến quyết định ở Ukraine trong năm nay đã bước vào giai đoạn then chốt.