Tổng thống Madagascar giải tán Quốc hội sau khi rời đất nước vì biểu tình

Ông Rajoelina ngày 14/10 cho biết ông đã giải tán Quốc hội trong bối cảnh những cuộc biểu tình do giới trẻ lãnh đạo chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Một sắc lệnh được đăng trên Facebook cho biết Tổng thống đã tham khảo ý kiến với các lãnh đạo của Quốc hội và Thượng viện, nhưng chưa rõ động thái này có giá trị pháp lý hay không.

Trong một bài phát biểu gửi tới người dân từ một địa điểm không được tiết lộ hôm 13/10, ông Rajoelina từ chối từ chức bất chấp sức ép từ các cuộc biểu tình kéo dài nhiều tuần do thế hệ Gen Z dẫn đầu. Trong khi đó, phe đối lập đang cố gắng thu thập đủ chữ ký để khởi động thủ tục luận tội ông tại Quốc hội.

Ông Rajoelina cho biết đã rời khỏi đất nước vì lo sợ cho tính mạng của mình sau "một cuộc nổi dậy" trong quân đội, nhưng không tiết lộ là đang ở đâu. 

Ông Rajoelina đã phải đối mặt với nhiều tuần biểu tình chống chính phủ do thế hệ Gen Z lãnh đạo. Phong trào này lên đến đỉnh điểm vào cuối tuần qua khi đơn vị quân đội tinh nhuệ CAPSAT tham gia cùng người biểu tình và kêu gọi tổng thống cùng các bộ trưởng từ chức.

Động thái này khiến ông Rajoelina tuyên bố rằng “một âm mưu chiếm quyền trái phép đang diễn ra” tại đảo quốc châu Phi, và ông phải rời Madagascar "để bảo vệ mạng sống của mình". 

Trước đó, đơn vị quân sự CAPSAT đã quyết định quay lưng chống lại chính phủ và gia nhập hàng ngũ hàng nghìn người biểu tình tụ tập tại quảng trường chính ở thủ đô Antananarivo cuối tuần qua.

Ông Rajoelina kêu gọi đối thoại “để tìm lối thoát cho tình hình này” và nói rằng hiến pháp cần được tôn trọng.

Các cuộc biểu tình chống chính phủ bắt đầu từ ngày 25/9, xuất phát từ tình trạng mất nước và điện kéo dài, nhưng sau đó lan rộng thành làn sóng phản đối chính phủ và cá nhân ông Rajoelina.

Đây là bất ổn nghiêm trọng nhất tại đảo quốc 31 triệu dân kể từ khi ông Rajoelina lần đầu lên nắm quyền năm 2009 với tư cách là lãnh đạo chính phủ chuyển tiếp sau một cuộc đảo chính được quân đội hậu thuẫn.

Đơn vị CAPSAT, lực lượng đang chống lại ông, chính là đơn vị đã giúp ông lên nắm quyền lần đầu vào năm 2009.

Ông Rajoelina chưa xác định ai đứng sau kế hoạch đảo chính này, nhưng đơn vị CAPSAT tuyên bố đang kiểm soát toàn bộ lực lượng vũ trang Madagascar và đã bổ nhiệm một sĩ quan mới chỉ huy quân đội. CAPSAT hiện ở vị thế nắm quyền và được nhiều đơn vị quân đội khác ủng hộ.

Chỉ huy CAPSAT, Đại tá Michael Randrianirina, cho biết quân đội “đáp lại lời kêu gọi của nhân dân” nhưng phủ nhận có đảo chính. Phát biểu tại Bộ Tổng tham mưu quốc gia hôm Chủ nhật, ông nói rằng “tương lai đất nước sẽ do người dân Madagascar quyết định".

Madagascar đã rung chuyển suốt 3 tuần bởi các cuộc biểu tình chống chính phủ do nhóm “Gen Z Madagascar” khởi xướng.

Theo Liên hợp quốc, các cuộc biểu tình đã khiến ít nhất 22 người chết và hàng chục người bị thương, đồng thời cáo buộc chính quyền Madagascar “phản ứng bạo lực” trước các cuộc biểu tình ban đầu phần lớn diễn ra ôn hòa. Chính phủ Madagascar phủ nhận con số thương vong này.

Những người biểu tình đã nêu lên nhiều vấn đề, bao gồm nghèo đói, chi phí sinh hoạt, quyền tiếp cận giáo dục đại học, cùng các cáo buộc quan chức chính phủ tham nhũng và biển thủ công quỹ.

Madagascar đã nhiều lần chứng kiến các cuộc đảo chính lật đổ chính quyền và các khủng hoảng chính trị kéo dài kể từ khi giành độc lập từ Pháp vào năm 1960.

Ông Rajoelina, 51 tuổi, nổi lên như lãnh đạo chính phủ chuyển tiếp sau cuộc đảo chính năm 2009, buộc Tổng thống khi đó là Marc Ravalomanana phải rời khỏi đất nước. Ông được bầu làm tổng thống năm 2018 và tái đắc cử năm 2023.