Tiết lộ dự thảo tuyên bố chung của hội nghị thượng đỉnh Mỹ - ASEAN

Ngày 15/2, Tổng thống Mỹ Barack Obama chủ trì cuộc họp thượng đỉnh với các nhà lãnh đạo ASEAN tại khu nghỉ dưỡng Sunnylands ở thành phố Rancho Mirage, bang California. Đây là hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa Mỹ và ASEAN trên đất Mỹ và được đánh giá là một trong những nỗ lực trong chiến lược xoay trục sang châu Á của chính quyền Obama. Các nhà lãnh đạo dự kiến sẽ đưa ra một tuyên bố chung sau khi hội nghị kéo dài 2 ngày này kết thúc.

Tuy nhiên, theo dự thảo tuyên bố chung của hội nghị mà một nhà ngoại giao cung cấp cho đài VOA, các nhà lãnh đạo ASEAN và Tổng thống Barack Obama đang thảo luận hàng loạt nguyên tắc hay còn gọi là "Nguyên tắc Sunnylands”. Hiện chưa rõ mức độ đồng thuận đối với những nguyên tắc này.

Bản dự thảo mở đầu với tuyên bố: Mỹ và ASEAN "tận dụng cơ hội này tái khẳng định những nguyên tắc quan trọng sẽ dẫn dắt sự hợp tác tiến triển". Dự thảo nhấn mạnh cam kết của hai bên đối với tự do thương mại và xây dựng "những nền dân chủ mạnh mẽ hơn, nền quản trị tốt, thúc đẩy, bảo vệ nhân quyền và những quyền tự do căn bản, thúc đẩy sự khoan dung và ôn hòa”.

Những nguyên tắc trong dự thảo dường như ủng hộ phương thức tiếp cận đa phương để giải quyết tranh chấp. Cụ thể, "sự tôn trọng đối với tính trung lập của ASEAN như một nguyên tắc định hướng trong việc định hình cấu trúc đa phương của khu vực châu Á-Thái Bình Dương” là một trong những nguyên tắc của bản dự thảo. Dự thảo cũng đề cập trực tiếp đến tranh chủ quyền ở Biển Đông giữa các nước ASEAN và Trung Quốc.

Nói về vấn đề này, bà Susan Rice, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ khẳng định, Mỹ sẽ tiếp tục phối hợp với các đối tác ASEAN và nêu bật sự cần thiết phải giải quyết tranh chấp thông qua những biện pháp hòa bình và hợp pháp.

Những nguyên tắc chính trong dự thảo nhấn mạnh đến "giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, bao gồm cả biện pháp thông qua trọng tài, phù hợp với luật pháp quốc tế", đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của quyền tự do hàng hải nêu trong Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển cũng như cam kết phi quân sự hóa.

Trước đó, Phó cố vấn an ninh Nhà Trắng Ben Rhodes tuần trước cho biết: “Có rất nhiều vấn đề an ninh sẽ được thảo luận. Một trong số đó là an ninh hàng hải, trong đó có tình hình Biển Đông. Đây sẽ là cơ hội để các nhà lãnh đạo thảo luận những vụ việc xảy ra gần đây ở Biển Đông, trong đó có việc Trung Quốc bay thử nghiệm ở đường băng xây phi pháp trên đá Chữ Thập”.

Tổng thống Mỹ Obama được cho là sẽ đưa ra tuyên bố cứng rắn về Biển Đông tại hội nghị. “Tổng thống Obama sẽ kêu gọi tất cả các quốc gia dừng các hoạt động bồi đắp và xây dựng đảo trái phép cũng như không tiến hành quân sự hóa các đảo phi pháp này trên Biển Đông”, cố vấn tổng thống Mỹ hàng đầu về châu Á Dan Kritenbrink phát biểu với báo giới.

Giới chuyên gia cho rằng, Mỹ có thể sẽ hành động hơn nữa để hỗ trợ ASEAN trong việc đàm phán về Bộ quy tắc ứng cử ở Biển Đông (COC) với Trung Quốc nhằm hạ nhiệt căng thẳng trong khu vực.

Minh Phương

Tổng hợp