Quyền phá thai - ẩn số trong bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024

Tháng 6/2022, Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết lịch sử, xóa quyền nạo phá thai trên khắp nước Mỹ.

Đây là điều phe bảo thủ trong đảng Cộng hòa đã vận động từ lâu. Sau phán quyết, hàng loạt bang do đảng Cộng hòa kiểm soát đã áp đặt các biện pháp hạn chế mới với quyền phá thai, ảnh hưởng đến hàng chục triệu phụ nữ.

Tuy vậy, phán quyết này cũng là "con dao hai lưỡi", biến quyền phá thai trở thành vấn đề chính trị trong các cuộc bầu cử tại Mỹ. Đây được cho là nguyên nhân khiến đảng Cộng hòa có màn thể hiện kém hơn kỳ vọng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, cũng như giúp phe Dân chủ giành chiến thắng trong hàng loạt cuộc bầu cử địa phương sau đó.

Ngoài ra, toàn bộ 7 cuộc bỏ phiếu liên quan đến quyền phá thai ở quy mô tiểu bang từ năm 2022 đến nay - bao gồm cả ở các bang bảo thủ như Ohio, Kansas và Kentucky - đều mang lại chiến thắng cho phe ủng hộ quyền phá thai, Reuters chỉ ra.

"Dựa trên nghiên cứu và kết quả bầu cử, rõ ràng quyền nạo phá thai là yếu tố có lợi cho chúng tôi", bà Danielle Butterfield, giám đốc điều hành một tổ chức gây quỹ hàng đầu của đảng Dân chủ, nói. "Chúng tôi dự định nói nhiều về vấn đề này trên chặng đường hướng đến bầu cử năm 2024".

Lá bài của phe Dân chủ

Giới chuyên gia nhận định đảng Dân chủ gần như chắc chắn sẽ sử dụng vấn đề nạo phá thai để thu hút cử tri. Trong khi đó, sự ủng hộ của nhiều cử tri Cộng hòa cho đảng mình có thể sẽ lung lay.

Hồi tháng 11/2023, đa số cử tri bang Ohio - bang vốn có xu hướng ủng hộ đảng Cộng hòa - đã bỏ phiếu đồng ý đưa quyền nạo phá thai vào hiến pháp bang. Kết quả này được cho là dấu hiệu tích cực cho đảng Dân chủ trước cuộc bầu cử năm 2024.

Năm 2020, Tổng thống Joe Biden chỉ giành được 45% số phiếu tại bang Ohio. Tới năm 2023, gần 57% cử tri bỏ phiếu ủng hộ đưa quyền nạo phá thai vào hiến pháp bang - điều được phe Dân chủ vận động, cho thấy lượng đáng kể cử tri Cộng hòa quay lưng với đảng mình.

"Nạo phá thai là vấn đề có thể đem lại chiến thắng (cho đảng Dân chủ), kể cả những bang được coi là "đỏ" (màu sắc gắn với đảng Cộng hòa)", bà Kimberly Inez McGuire, Giám đốc điều hành URGE - tổ chức vận động ủng hộ quyền nạo phá thai tại Mỹ - nói với Guardian.

"Bài học cho các bang khác là: Đừng chủ quan với bất cứ đối tượng nào. Đừng tự giả định rằng họ sẽ ủng hộ bạn và cũng đừng cho rằng họ sẽ phản đối bạn", bà McGuire nói.

Bên cạnh đó, đảng Dân chủ đang sử dụng hiệu quả quyền phá thai làm con bài công kích đảng Cộng hòa. Ví dụ, tại bang Virginia, đảng Dân chủ đã giành lại quyền kiểm soát cả hai viện của cơ quan lập pháp bang sau khi đảng Cộng hòa tranh cử với lời hứa cấm hầu hết trường hợp phá thai sau 15 tuần thai kỳ.

Thế khó cho đảng Cộng hòa

Đảng Cộng hòa đang phải đối mặt với bài toán khó: Nghe lời nhóm cử tri trung thành nhất hay nguyện vọng của đa số người dân Mỹ.

"Nếu mềm mỏng hơn trong vấn đề quyền nạo phá thai, đảng Cộng hòa lo ngại mất đi sự ủng hộ của các nhà tài trợ và cử tri bảo thủ - nhóm cử tri nhiệt thành nhất, đáng tin cậy nhất và ủng hộ số tiền tương đối lớn cho đảng Cộng hòa", giáo sư Mary Ziegler tại Trường Luật Davis, Đại học California (Mỹ), nói. "Đảng Cộng hòa vẫn đang cố gắng giải quyết nhưng chưa đạt được nhiều thành công".

Bản thân cựu Tổng thống Donald Trump - ứng viên tổng thống tiềm năng nhất của đảng Cộng hòa - cũng tìm cách giữ khoảng cách với phe bảo thủ trong vấn đề nạo phá thai khi ông từ chối ủng hộ lệnh cấm phá thai diện rộng trên quy mô toàn nước Mỹ.

Theo lập luận của cựu Tổng thống, đảng Cộng hòa không nên tự trói mình vào chính sách không được đa số người dân ủng hộ.

Một số ứng viên khác tỏ ra cứng rắn hơn. Thống đốc Florida Ron DeSantis đã ký luật cấm phá thai sau 6 tuần thai kỳ tại bang mình, cũng như tuyên bố ủng hộ lệnh cấm phá thai sau 15 tuần trên toàn nước Mỹ.

Khoảng 70% người Mỹ cho biết quyền phá thai có ý nghĩa quan trọng đối với họ trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, theo khảo sát của Reuters/Ipsos. Khoảng một nửa người Mỹ được hỏi - bao gồm gần 1/3 đảng viên Cộng hòa - tuyên bố ủng hộ luật hợp pháp hóa quyền phá thai trên khắp nước Mỹ.

Dù vậy, cũng có ý kiến nhận định quyền phá thai vẫn xếp sau nhiều mối lo ngại cấp bách hơn với người Mỹ.

"Trong năm 2023, quyền phá thai có sức ảnh hưởng tương đối. Tuy vậy, tôi nghĩ các mối lo về nền kinh tế sẽ tiếp tục phủ bóng lên cuộc bầu cử tổng thống. Đây sẽ là vấn đề quan trọng nhất", ông Gunner Ramer, giám đốc chính trị của một dự án do các đảng viên Cộng hòa phản đối ông Trump lập ra, nhận xét.