Phản ứng của cựu Tổng thống Philippines Duterte khi bị bắt giữ tại sân bay

Cựu Tổng thống Rodrigo Duterte đang bị giam giữ, sau lệnh bắt giữ của Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) với cáo buộc phạm tội ác chống lại loài người. Cáo buộc có liên quan tới cuộc chiến chống ma túy khiến hàng nghìn người thiệt mạng khi ông Duterte còn giữ chức tổng thống Philippines.

Tòa ICC đã đề nghị sự hỗ trợ từ tổ chức cảnh sát toàn cầu Interpol để thực thi lệnh bắt giữ cựu Tổng thống Duterte, một chính trị gia có ảnh hưởng trong nền chính trị Philippines.

Lệnh bắt giữ được thực hiện ngay sau khi ông Duterte, 79 tuổi, xuống sân bay quốc tế ở Manila vào sáng 11/3. Ông Duterte bị bắt khi vừa trở về từ đặc khu Hong Kong trên chuyến bay CX907 của hãng hàng không Cathay Pacific.

Cảnh sát Quốc gia Philippines (PNP) đã phối hợp với ICC trong việc bắt giữ ông Duterte, vì Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr đã ra tín hiệu rằng chính quyền của ông sẵn sàng tuân thủ lệnh bắt giữ của ICC.

Văn phòng Tổng thống Philippines xác nhận Interpol Manila đã nhận được một bản sao lệnh bắt giữ của ICC vài giờ trước khi ông Duterte đến Manila.

Đây là sự đảo ngược hoàn toàn so với tuyên bố trước đó của ông Marcos về việc bác bỏ thẩm quyền của ICC, khi ông lập luận rằng tòa án này không có thẩm quyền can thiệp vào công việc nội bộ của Philippines.

Lập trường của ông Marcos đã thay đổi sau bất đồng chính trị với gia đình Duterte. Căng thẳng leo thang vào tháng 2 sau khi con gái của ông Duterte, Phó Tổng thống Sara Duterte, bị luận tội vì đe dọa ám sát ông Marcos và cáo buộc bà sử dụng sai mục đích hàng triệu USD tiền công quỹ. Phiên tòa xét xử bà sẽ bắt đầu vào tháng 7.

ICC không có lực lượng cảnh sát riêng. Thay vào đó, họ phụ thuộc vào Interpol và các quốc gia thành viên để thực hiện các vụ bắt giữ.

Cảnh sát Quốc gia Philippines, cùng với một đại diện của Interpol, đã đọc lệnh bắt giữ ông Duterte ngay tại sân bay. Sau đó, ông được hộ tống qua lối ra phía sau và được đưa đi bằng xe cảnh sát đến Căn cứ không quân Villamor do quân đội quản lý gần đó.

Một video do kênh truyền hình GMA chia sẻ dường như cho thấy cựu Tổng thống Duterte bị chặn lại khi xuống máy bay.

"Các người chỉ cần giết tôi thôi. Tôi sẽ không cho phép các người đứng về phía những người nước ngoài da trắng", ông Duterte nói. Tuy nhiên, ông vẫn đi cùng lực lượng cảnh sát mà không kháng cự.

Ông Duterte khẳng định việc bắt giữ ông là bất hợp pháp, vì ông không được xem bản sao lệnh bắt giữ cũng như không được phép ở cùng luật sư của mình khi bị bắt giữ.

"Hãy cho tôi biết cơ sở pháp lý khiến tôi ở đây. Rõ ràng là tôi bị đưa đến đây không phải do tôi tự nguyện, mà là do người khác… Bây giờ các ông phải trả lời về việc tước đoạt quyền tự do của tôi", ông Duterte nói trong một đoạn video được ghi lại trong phòng giam của ông tại căn cứ không quân. Video được con gái 20 tuổi Veronica của ông đăng lên Instagram.

Văn phòng Tổng thống Philippines ra tuyên bố xác nhận ông Duterte đang bị giam giữ và có sức khỏe tốt.

Trước đó, tại sự kiện ở Hong Kong hôm 10/3, ông Duterte đã nhắc đến thông tin rằng ông có thể bị bắt giữ: "Nếu đây thực sự là số phận của tôi trong cuộc đời, thì không sao cả, tôi sẽ chấp nhận. Chúng ta không thể làm gì được nữa".

Hiện vẫn chưa rõ liệu cựu tổng thống sẽ bị giam giữ tại Philippines hay sẽ được đưa đến The Hague ở Hà Lan, nơi đặt trụ sở của ICC, để đối mặt với các thẩm phán của tòa.

Philippines không còn là thành viên của ICC, sau khi rút khỏi Quy chế Rome, hiệp ước thành lập ICC, vào năm 2019 theo chỉ thị của ông Duterte. Tuy nhiên ICC vẫn khẳng định tòa có thẩm quyền đối với các tội danh bị cáo buộc khi quốc gia này còn là thành viên.

Đây là lý do cuộc điều tra của ICC, do công tố viên Karim Khan đứng đầu, tập trung vào các vụ giết người trong cuộc chiến chống ma túy trong 3 năm đầu tiên ông Duterte tại nhiệm, từ năm 2016 đến năm 2019. Ông đã tiến hành chiến dịch chống ma túy cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2022.

Cảnh sát cho biết, hơn 6.000 nghi phạm ma túy đã bị giết trong cuộc chiến chống ma túy của ông Duterte. Nhưng các nhóm chỉ trích cho rằng số người chết có thể cao gấp đôi, bao gồm các vụ việc ngoài vòng pháp luật không được báo cáo mà cảnh sát và lực lượng vũ trang được cho là đã thực hiện.

Ông Duterte, người đã xuất hiện trước cuộc điều tra của Thượng viện về các vụ giết người trong cuộc chiến chống ma túy, cho biết ông "không xin lỗi, không bào chữa" cho các chính sách của mình.

"Tôi đã làm những gì tôi phải làm, và dù các bạn có tin hay không, tôi đã làm điều đó vì đất nước của tôi", cựu Tổng thống nhấn mạnh.