Ông Trump tính toán gì khi tạm dừng đánh thuế các đối tác?

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 9/4 bất ngờ tuyên bố tạm hoãn kế hoạch áp thuế đối ứng trong vòng 3 tháng sau những nỗ lực vận động từ giới chính trị, kinh doanh, cũng như phản ứng không mấy tích cực từ thị trường.

"Họ bắt đầu lo lắng. Họ trở nên lo lắng, có chút hoảng sợ", ông Trump giải thích khi nói về phản ứng từ giới doanh nghiệp, các đồng minh chính trị và thị trường tài chính suốt tuần qua.

Ngay cả với một tổng thống vốn nổi tiếng với những thay đổi chính sách khó đoán, động thái đảo ngược này vẫn khiến nhiều người bất ngờ. Chỉ một ngày trước đó, ông Trump vẫn kiên quyết bảo vệ kế hoạch áp thuế "có đi có lại" và chưa hề có dấu hiệu nhượng bộ, trong khi đại diện thương mại của ông điều trần trước Quốc hội về lợi ích của chính sách này.

Áp lực từ các nghị sĩ Cộng hòa, giới lãnh đạo doanh nghiệp và cả những người thân cận suốt nhiều ngày dường như không lay chuyển được ông Trump. Tuần trước, ông từng tuyên bố mạnh mẽ: "Chính sách của tôi sẽ không bao giờ thay đổi".

Tuy nhiên, đến ngày 9/4, diễn biến tiêu cực trên thị trường trái phiếu - nơi vốn được coi là nơi trú ẩn an toàn của nhà đầu tư - đã khiến Nhà Trắng không thể phớt lờ.

Theo 3 nguồn tin thân cận, lo ngại có dấu hiệu gia tăng tại Bộ Tài chính Mỹ về sự sụt giảm mạnh của trái phiếu chính phủ là yếu tố then chốt khiến ông Trump quyết định tạm dừng kế hoạch thuế quan.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã trực tiếp nêu vấn đề này với ông Trump trong cuộc họp ngay trước khi Nhà Trắng công bố quyết định tạm hoãn. Nhiều quan chức kinh tế cấp cao cũng đã cảnh báo Tổng thống từ đầu ngày về đợt bán tháo trên thị trường trái phiếu.

Trước đó không lâu, ông Trump vẫn đăng bài trên mạng xã hội về thị trường chứng khoán, dường như chưa hề cân nhắc việc hoãn thuế. Nhưng đến chiều cùng ngày, ông thừa nhận đã theo dõi sát diễn biến bất ổn của thị trường trái phiếu.

"Thị trường trái phiếu khá phức tạp, tôi đã theo dõi. Tối qua tôi thấy nhiều người bắt đầu cảm thấy khó chịu", ông nói.

Đây là một quyết định nhanh chóng, dứt khoát giống như phong cách của một doanh nhân.

Thậm chí, một số cố vấn cấp cao của ông Trump cũng chỉ biết đến quyết định tạm hoãn thuế qua bài đăng trên mạng xã hội Truth Social.

Ngay lúc đó, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer vẫn đang điều trần tại quốc hội, hoàn toàn không đề cập đến khả năng thay đổi chính sách.

Bộ trưởng Bessent và một số quan chức khác nỗ lực mô tả đây không phải là một sự thoái lui, mà là "một phần trong chiến lược lớn hơn" nhằm kéo các quốc gia vào bàn đàm phán. Tuy nhiên, ông Trump sau đó thừa nhận những lời kêu gọi và phản ứng tiêu cực từ thị trường tài chính là yếu tố khiến ông ra quyết định.

"Tôi nghĩ mọi người đã hơi phản ứng thái quá", ông nói.

Nỗ lực vận động sau hậu trường

Các quan chức kinh tế của chính quyền đã dành cả sáng ngày 9/4 để theo dõi sát sao đợt bán tháo trái phiếu tăng mạnh từ hôm trước.

Diễn biến trái ngược với thông lệ, khi các nhà đầu tư lẽ ra phải đổ vào trái phiếu chính phủ trong thời điểm bất ổn.

Trong cuộc trò chuyện sau đó với ông Trump, lo lắng từ Bộ Tài chính đã được phản ánh đầy đủ. Bản thân Tổng thống, một người theo dõi sát báo chí truyền hình, cũng đã chứng kiến những lời cảnh báo từ ngay cả các đồng minh thân cận.

Khi CEO JPMorgan Chase Jamie Dimon tuyên bố trên Fox Business rằng suy thoái là "kịch bản có khả năng xảy ra" do cuộc chiến thương mại leo thang, ông Trump đang theo dõi.

Lãnh đạo các doanh nghiệp lớn, nghị sĩ Cộng hòa và nhiều đồng minh khác đã liên tục gọi điện cho Chánh văn phòng Susie Wiles, Phó tổng thống JD Vance và Bộ trưởng Bessent, thúc giục ông Trump cân nhắc lại về kế hoạch áp thuế.

Nguồn tin cho biết bà Wiles là người đặc biệt có ảnh hưởng trong việc thuyết phục ông Trump rằng cú sốc thị trường đang làm hao tổn sức mạnh chính trị, thứ mà ông cần để triển khai các ưu tiên trong tương lai.

Ông Bessent - người từng có cuộc thảo luận kéo dài với ông Trump ở Palm Beach cuối tuần trước - sau đó cũng chủ động nhận vai trò truyền thông công khai, khẳng định đây là bước đi "nằm trong chiến lược của Tổng thống từ đầu."

Dù vậy, chính ông Trump cũng phải thừa nhận rằng mình theo dõi thị trường rất sát. "Mấy ngày nay thị trường có vẻ ảm đạm", ông nói.

"Bạn phải có sự linh hoạt. Thị trường tài chính thay đổi từng ngày - hôm nay bạn thấy đó", ông nói.