Những vấn đề cấp bách "đốt nóng" hội nghị thượng đỉnh NATO

Các nhà lãnh đạo NATO sẽ gặp nhau tại thủ đô Vilnius, Litvia vào ngày 11-12/7 để giải quyết một loạt chủ đề, từ sự chia rẽ của khối về tư cách thành viên của Ukraine đến việc kết nạp Thụy Điển, tăng cường kho dự trữ đạn dược và xem xét các kế hoạch phòng thủ đầu tiên trong nhiều thập niên.

Đây sẽ là hội nghị thượng đỉnh thứ tư của NATO kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine. Cuộc họp đầu tiên được tổ chức trực tuyến vào ngày 25/2/2022, chỉ một ngày sau khi xung đột Nga - Ukraine bùng phát, sau đó là các cuộc họp ở Brussels và Madrid.

Các biện pháp an ninh ở Vilnius sẽ được thắt chặt. Lần đầu tiên 3 đơn vị phòng không Patriot của Đức sẽ được triển khai để bảo vệ địa điểm tổ chức hội nghị. Các máy bay chiến đấu cũng tuần tra trên bầu trời Litva.

Reuters đã liệt kê một số vấn đề chính dự kiến được thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh NATO lần này.

Tư cách thành viên của Ukraine

Hội nghị thượng đỉnh lần này có thể bị chi phối bởi cách NATO xác định mối quan hệ trong tương lai với Ukraine, trong bối cảnh Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky liên tục kêu gọi NATO chấp thuận lời mời Kiev tham dự hội nghị của liên minh tại Vilnius.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã nói rõ rằng, Ukraine sẽ không trở thành thành viên của NATO trong khi xung đột vẫn tiếp diễn và hội nghị thượng đỉnh tại Vilnius cũng sẽ không đưa ra lời mời chính thức với Kiev.

Tuy nhiên, các thành viên NATO vẫn chia rẽ về việc Ukraine nên được nhanh chóng kết nạp như thế nào sau khi xung đột kết thúc. Trong khi các nước Đông Âu nói rằng một lộ trình nên được đưa ra cho Kiev tại hội nghị thượng đỉnh lần này, Mỹ và Đức vẫn cảnh giác với bất kỳ động thái nào có thể đưa liên minh tiến gần hơn đến một cuộc chiến với Nga.

Trước thềm hội nghị thượng đỉnh tại Vilnius, nhiều quốc gia đã ủng hộ đề xuất của Anh cho phép Ukraine bỏ qua chương trình Kế hoạch Hành động Thành viên (MAP), đặt ra các mục tiêu chính trị, kinh tế và quân sự mà các ứng cử viên phải đáp ứng trước khi gia nhập NATO.

Với một động thái như vậy, Ukraine có thể trở thành thành viên chính thức trong khi NATO không cần đưa ra lời mời hoặc thời gian biểu thực sự cho Kiev.

Đảm bảo an ninh cho Ukraine

Các nhà lãnh đạo NATO dự kiến thảo luận về những đảm bảo an ninh mà Ukraine sẽ nhận được trong thời gian hậu chiến, mặc dù những cam kết này sẽ là cam kết song phương và không phải do liên minh đưa ra.

Các cam kết có thể bao gồm lời hứa tiếp tục viện trợ tài chính và quân sự cho Kiev để ngăn chặn Nga mở chiến dịch quân sự mới sau khi chiến tranh kết thúc.

Ông Stoltenberg nhấn mạnh rằng NATO, theo Điều 5 của Hiệp ước, sẽ chỉ cung cấp các đảm bảo an ninh đầy đủ cho các nước là thành viên của liên minh.

Củng cố sườn phía đông NATO

Các nhà lãnh đạo NATO sẽ xem xét các kế hoạch phòng thủ đầu tiên mà liên minh đã vạch ra kể từ sau Chiến tranh Lạnh, trong đó nêu chi tiết cách NATO sẽ phản ứng trước một cuộc tấn công của Nga.

Sự hồi sinh của kế hoạch khu vực thể hiện một sự thay đổi cơ bản. Với các kế hoạch này, liên minh cũng cung cấp cho các quốc gia hướng dẫn về cách nâng cấp lực lượng và hậu cần của họ.

NATO cũng sẽ nâng mục tiêu dự trữ đạn dược vì Kiev đang tiêu thụ đạn nhanh hơn nhiều so với khả năng sản xuất của các nước phương Tây. Sau hơn một năm xung đột ở Ukraine, kho vũ khí của đồng minh phương Tây cạn kiệt nghiêm trọng.

Đồng thời, các nước thành viên NATO sẽ thảo luận về việc thực hiện mục tiêu của NATO, từng được thống nhất tại hội nghị thượng đỉnh tại Madrid năm ngoái, về việc đặt hơn 300.000 quân trong tình trạng báo động cao, tăng so với 40.000 trước đây, để đối phó Nga.

Thụy Điển

NATO đã nhắm đến việc chào đón Thụy Điển với tư cách là thành viên thứ 32 của liên minh tại Vilnius, nhưng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn ngăn cản việc gia nhập của Stockholm.

Các đồng minh hy vọng Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan sẽ đổi ý tại hội nghị thượng đỉnh lần này và chấp thuận Thụy Điển vào NATO, nhưng không rõ liệu điều này có xảy ra hay không.

Ankara cáo buộc Thụy Điển chứa chấp các thành viên của các nhóm chiến binh mà Thổ Nhĩ Kỳ coi là tổ chức khủng bố trên lãnh thổ, đồng thời yêu cầu Thụy Điển phải trấn áp nhóm này trước khi họ có thể gia nhập NATO.

Thúc đẩy mục tiêu chi tiêu quân sự

Tổng thư ký NATO Stoltenberg kỳ vọng có thể biến mục tiêu chi tiêu quân sự hiện tại của NATO là 2% GDP quốc gia thành một yêu cầu tối thiểu, thay vì là một mục tiêu để hướng tới.

Tuy nhiên trong năm 2022, chưa đến 1/4 trong số 30 thành viên của NATO đạt được mục tiêu. Mục tiêu được đặt ra vào năm 2014, khi các nhà lãnh đạo NATO đồng ý tăng chi tiêu lên 2% GDP cho quốc phòng trong vòng một thập niên.