Những kịch bản có thể xảy ra cho xung đột Nga-Ukraine

Cuộc chiến Ukraine đã bước sang năm thứ hai, vẫn diễn biến khốc liệt và chưa có hồi kết rõ ràng. 

Theo các con số ước tính, hàng chục ngàn binh sĩ Ukriane đã thiệt mạng hoặc bị thương, nhiều thành phố bị biến thành đống gạch vụn, và hàng triệu người trở thành người tị nạn hoặc phải sống trong tình trạng thiếu thốn nghiêm trọng về mọi mặt.

Trong khi cuộc chiến lớn nhất ở châu Âu kể từ năm 1945 dường như đã bước vào giai đoạn tiêu hao, có một số kịch bản có thể xảy ra như dự đoán dưới đây.

Ngừng bắn

Theo Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) Seth Jones, nếu cuộc chiến bế tắc, có thể sẽ có một số thỏa thuận ngừng bắn tạm thời giữa Nga-Ukraine.

"Tuy nhiên, đó có thể không phải là đánh dấu sự kết thúc mà là tình trạng chiến tranh đang suy giảm một cách tích cực, ít nhất là tạm thời, và nó trở thành một thứ gì đó gần giống với việc đóng băng cuộc xung đột và nó có thể nóng lên hoặc hạ nhiệt tùy thuộc vào nhiều yếu tố", ông nói.

Chuyên gia này cũng nêu ví dụ về hai cuộc chiến tranh Chechnya diễn ra vào những năm 1990.

Nga đã đàm phán về một lệnh ngừng bắn vào năm 1994, kết thúc cuộc chiến đầu tiên, nhưng sau đó lại tái khởi động cuộc chiến khác vào năm 1997 và tăng cường tấn công.

Với kịch bản này, Nga có thể hy vọng Mỹ và các nước phương Tây khác sẽ không còn quan tâm đến cuộc xung đột và cả việc hỗ trợ cho Ukraine.

Theo ông, điều đó cuối cùng sẽ thay đổi cán cân quyền lực theo hướng có lợi cho Nga và cho phép nước này kiểm soát các vùng lãnh thổ đã đặt mục tiêu khi mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Một thỏa thuận hòa bình

Một kịch bản được nói đến nhiều là chiến tranh sẽ kết thúc bằng một thỏa thuận hòa bình, mặc dù rất khó xảy ra vì cả hai bên đặt ra các mục tiêu khác nhau và cả những khu vực mà cả hai đều coi là lãnh thổ hợp pháp của mình.

Theo ông, Nga ngay bây giờ không thể "rút chân" ra khỏi chiến dịch quân sự này nếu không đạt được những thành công rõ ràng.

Chuyên gia này cũng cho rằng, mặc dù không rõ "thành công" mà Moscow đặt ra ở đây là những gì, nhưng có thể Nga sẽ chấp nhận việc kiểm soát các khu vực Donetsk, Luhansk, Zaporizhia và Kherson.

Câu hỏi phức tạp hơn là Ukraine sẽ sẵn sàng từ bỏ những gì để có thể đạt được một thỏa thuận hòa bình. Bởi vì theo ông Jones, việc chấp nhận nhượng bộ quyền kiểm soát vùng lãnh thổ nào ở Ukraine sẽ là đòn "tự sát về mặt chính trị" đối với bất kỳ nhà lãnh đạo nào ở Kiev.

Nga có thể chiến thắng

Khi bắt đầu mở chiến dịch quân sự đặc biệt, mục tiêu của Nga là nhằm "phi quân sự hóa" Ukraine và bảo vệ người dân ở Donbass.

Cho đến nay, theo chuyên gia Jones, điều quan trọng cần lưu ý là Ukraine đã đạt chiến thắng đáng kể trong việc ngăn chặn Nga đạt được mục tiêu ban đầu.

"Có thể cho rằng, ít nhất cho đến tháng 2/2022, quân đội mạnh thứ hai trên thế giới là Nga. Vì vậy, việc Kiev đã ngăn chặn một chiến dịch chớp nhoáng của Nga là một thành công", ông nói.

Hiện tại, không chắc là Nga có thể xoay chuyển hoàn toàn cuộc chiến và đạt được các mục tiêu ban đầu hay không, nhưng họ có thể chấp nhận một "chiến thắng" dưới hình thức một thỏa thuận hòa bình, trong đó họ có thể kiểm soát được nhiều lãnh thổ hơn.

Nga rút quân

Theo chuyên gia Jones, đây là kịch bản khó xảy ra nhất.

"Bất chấp việc hứng chịu làn sóng trừng phạt mạnh mẽ của phương Tây,  tổn thất và thương vong chiến sự gia tăng khiến Moscow phải huy động một phần lực lượng dự bị, Nga dường như không có dấu hiệu lùi bước", ông nhận định.

Chiến tranh kéo dài

Không phải tất cả các cuộc chiến đều kết thúc với chiến thắng rõ ràng cho một bên.

Vì vậy, một kịch bản khác là giao tranh tiếp tục diễn ra khốc liệt mà không có bất kỳ lệnh ngừng bắn hay dàn xếp nào và điều này có thể kéo dài trong nhiều năm, theo chuyên gia Jones.

Kịch bản này có thể liên quan đến các lực lượng đặc biệt trực tiếp chiến đấu, các hoạt động du kích của Ukraine trong các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát và năng lực bắn phá tầm xa vào lãnh thổ Ukraine của Moscow.

Trong giai đoạn hiện tại, cuộc xung đột dường như đã trở thành một cuộc chiến tranh tiêu hao. Thay vì kiểm soát thêm nhiều vùng lãnh thổ, mục tiêu của Nga trong giai đoạn chiến tranh hiện nay dường như là làm suy yếu tài nguyên, nền kinh tế và quân đội Ukraine.

Không rõ bên nào có thể cầm cự lâu hơn dù cả hai đều đã chịu tổn thất đáng kể về binh lính và vũ khí.

Theo Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, vị tướng mới được bổ nhiệm của Nga Serge Surovikin có kế hoạch xây dựng một tuyến phòng thủ vững chắc tại các vùng lãnh thổ kiểm soát và đóng băng chiến tranh hiệu quả trong mùa đông.

Tổ chức tư vấn này cho biết, Nga sẽ không tiến hành bất kỳ cuộc tấn công quy mô lớn nào mới vào lãnh thổ Ukraine vào thời điểm này và sẽ dành thời gian để tái tạo lại năng lực chiến đấu.

Nguy cơ chiến tranh hạt nhân hoặc NATO can thiệp

Tổng thống Putin đã nhiều lần cảnh báo về các mối đe dọa hạt nhân kể từ khi xung đột bùng nổ và tuyên bố rằng đó "không phải là một trò đùa".

Trong khi đó, các nước phương Tây và các chuyên gia lại chia rẽ về tính thực tế của mối đe dọa này.

Theo chuyên gia Jones, thực sự có những rủi ro lớn liên quan đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Cũng có nguy cơ xảy ra bụi phóng xạ hạt nhân trên lãnh thổ Nga do khoảng cách quá gần.

Nếu các lực lượng Nga phải đối mặt với một tấn công quân sự toàn diện từ nhiều hướng, Moscow có thể sử dụng vũ khí hạt nhân trên chiến trường, nhưng theo chuyên gia Jones những rủi ro của việc sử dụng vũ khí hạt nhân là rất khôn lường.

"Có rất nhiều rủi ro liên quan đến điều cấm kỵ hạt nhân đó, về mặt chính trị, ngoại giao và có thể sẽ lớn hơn bất kỳ lợi ích nào", ông nói. 

Theo chuyên gia này, vẫn chưa rõ liệu NATO có tham gia vào kịch bản đó hay không. Một quan chức cấp cao liên minh quân sự này từng tuyên bố, một cuộc tấn công hạt nhân của Nga có thể gây ra "phản ứng vật lý" từ chính NATO.

Tuy nhiên, ông Jones cho rằng, đây là kịch bản mà "ai cũng muốn tránh" bởi việc NATO tuyên chiến với Nga có thể kích hoạt một cuộc chiến quy mô lớn và có thể kéo theo các quốc gia khác như Trung Quốc.

Thay vào đó, NATO có thể sẽ tiếp tục thực hiện biện pháp tăng cường trừng phạt Nga và hỗ trợ vũ khí cho Ukraine.