Những bài toán gai góc của ông Trump khi tới thượng đỉnh G20

Tổng thống Trump ngày 27/6 sẽ tới Nhật Bản để tham gia hội nghị thượng đỉnh kéo dài 2 ngày với các nhà lãnh đạo thế giới. Các chuyên gia cho rằng các chính sách về ngoại giao lớn nhất của ông Trump hiện tại đang đứng trước bước ngoặt và thời gian không còn nhiều để tạo nên những đột phá khi chiến dịch tranh cử năm 2020 đang nóng dần lên.

Ông Trump dự kiến sẽ gặp gỡ các đồng minh và đối thủ chủ chốt bao gồm Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Nga Vladimir Putin, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Thái tử Ả rập Xê út Mohammed bin Salman và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Các mục tiêu chính của ông Trump được cho là thiết lập một hiệp ước thương mại với Trung Quốc, tập trung sự ủng hộ quốc tế với căng thẳng dồn dập tại Trung Đông với Iran và tìm một hướng đi mới cho cuộc đàm phán đang trong thế bế tắc với Triều Tiên.

Thậm chí, có ý kiến cho rằng, tình thế của ông Trump hiện tại giống như đang phải tung hứng 6 quả bóng cùng lúc. 

Những thách thức

Hàng loạt các vấn đề trên đang đe dọa tới sự ổn định của nền kinh tế toàn cầu trong bối cảnh Mỹ đang đứng trước nguy cơ rơi vào cuộc xung đột quân sự tiềm tàng tại Trung Đông. Mặc dù ông Trump khá tự tin vào đường hướng của bản thân nhưng chiến thuật của ông khiến một số lãnh đạo cảm thấy không chắc chắn về hướng đi mà vị tổng thống cứng rắn đang hướng đến.

Sau 2 năm rưỡi giữ “ghế nóng” trong Nhà Trắng, ông Trump đang đối mặt với thử thách cho chiến lược “Nước Mỹ là trên hết” mà ông theo đuổi.

Mỹ dường như đã xa lánh các đồng minh truyền thống vì tranh cãi về chi phí quốc phòng và vấn đề thương mại. Chiến lược của ông Trump đồng thời đẩy Mỹ ra khỏi sự đồng thuận toàn cầu về cách thức chống lại biến đổi khí hậu toàn cầu và chương trình hạt nhân Iran.

Theo Washington Post, ông Trump có xu hướng không chuộng các cách tiếp cận đa phương với các vấn đề quốc tế mà thích đàm phán 1 đối 1 với từng nhà lãnh đạo. Thêm vào đó, ông Trump thường hành động theo linh cảm và bản năng thay vì chuẩn bị kỹ lưỡng. Những điều này được cho là đẩy vào ông vào tình thế bấp bênh.   

Trong thời điểm hiện tại, ông Tập đang thể hiện quan điểm cứng rắn với các cuộc đàm phán thương mại trong bối cảnh cuộc chiến thuế quan đang leo thang. Ông Kim Jong-un đã từ chối yêu cầu của ông Trump về việc phá hủy toàn bộ kho vũ khí hạt nhân để đổi lại việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt. Trong khi đó, lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei thẳng thừng từ chối đề nghị đối thoại của ông Trump sau khi ông rút Mỹ ra khỏi hiệp ước hạt nhân năm 2015.

Chuyên gia Thomas Wright của viện Brookings cho rằng Mỹ đang tiến vào giai đoạn thứ 3 trong chính sách đối ngoại của ông Trump. Ông Wright nói rằng trong giai đoạn đầu tiên, ông Trump với những trợ lý có quan điểm bảo thủ ở xung quanh, thường ra những quyết định với tính hạn chế nhất định.

Sau đó, ông tiếp tục bước tới giai đoạn thứ 2 với sự quyết liệt hơn hẳn trong việc định hình các vấn đề toàn cầu. “Bây giờ chính là giai đoạn kết quả và ông Trump đang phải đối diện với những hậu quả do lựa chọn của chính ông và những mâu thuẫn của những lựa chọn này. Mỹ vẫn là một quốc gia rất mạnh nhưng về Iran, Trung Quốc và Venezuela cũng như các vấn đề khác, ông Trump vẫn đang đối diện với những lựa chọn khó khăn”, ông Wright nói.

Trong những tuần gần đây, ông Trump vẫn tự tin rằng Mỹ với nền kinh tế và quân sự mạnh nhất thế giới có thể giành lợi thế lớn trước các đối thủ trên bàn đàm phán. Ông tin rằng thuế quan và lệnh trừng phạt đang phát huy tác dụng và ông sẽ tăng thêm liều lượng để đạt được mục tiêu.

Các trợ lý của ông cũng bác thông tin rằng Tổng thống Mỹ cảm thấy áp lực để giải quyết một số sáng kiến đối ngoại lớn hoặc ông cảm thấy nặng nề trước hàng loạt những yêu cầu đổ dồn lên ông.

Tuần trước, ông Trump từng nói rằng về vấn đề Trung Quốc, ông có mục tiêu sẽ hướng tới “một thỏa thuận tốt và công bằng” nhưng kể cả điều này không thành thì “điều đó vẫn không sao”. Về Triều Tiên, ông tiếp tục liên lạc với ông Kim thông qua thư từ cá nhân nhưng các trợ lý của ông thì vẫn đang thúc đẩy lệnh trừng phạt kinh tế.

Một quan chức cấp cao giấu mặt nói rằng ông Trump dường như không cảm thấy áp lực về các vấn đề nói trên. Ông Trump được cho là nói ông thoải mái với bất cứ kết quả nào của các cuộc đàm phán.

“Ván cược” may rủi

Theo Washington Post, trên thực tế, ông Trump dường như ý thức được rằng ông đang chơi các ván cược may rủi trên con đường hướng tới chiến dịch tái tranh cử năm 2020. Ông đã để mắt tới các đối thủ Dân chủ và nhạy cảm với viễn cảnh rằng một thỏa thuận không hoàn hảo với Bắc Kinh hoặc Bình Nhưỡng có thể làm ảnh hưởng tới chiến dịch và khiến ông nhận chỉ trích trong năm tới.

Việc ông Trump quyết định tấn công Iran rồi dừng lại trước 10 phút hôm 20/6 được cho là do ông có cân nhắc rằng gây thương vong về người sẽ đẩy căng thẳng Mỹ và Iran thành cuộc chiến tranh tốn kém, không có hồi kết Trung Đông, điều mà ông phản đối mạnh mẽ trong chiến dịch tranh cử năm 2016.

Ông Trump đã tuyên bố mình chiến thắng trong cuộc chiến chống lại nạn nhập cư bất hợp pháp ở biên giới Mexico khi đe dọa áp thuế quan lên quốc gia láng giềng. Mexico đã nhượng bộ và điều quân đội tới biên giới để ngăn dòng người từ Trung Mỹ tràn vào, tuy nhiên hiệu quả của nỗ lực này có thành công như ông Trump mong đợi hay không vẫn là ẩn số.

Trong một số lĩnh vực khác, chính quyền ông Trump được cho là đã có sự thất thế nhất định, ví dụ việc Mỹ ủng hộ lãnh đạo đối lập Venezuela Juan Guaido. Tuy nhiên, dù Mỹ đã áp lực tối đa lên chính quyền Nicolas Maduro, ông Guaido vẫn tiến hành đảo chính thất bại.

Một nỗ lực kéo dài 2 năm của Nhà Trắng do con rể ông Trump Jared Kushner dẫn đầu để mang lại hòa bình cho Trung Đông đã không thành công, khi các phía Palestine và Israel đều không tỏ ra mấy mặn mà với một hội nghị đầu tư kinh tế khu vực vào tuần này tại Bahrain.

Trong khi đó, các sáng kiến thương mại của ông Trump cũng gặp phải trở ngại nhất định. Ông vẫn đang chờ đảng Dân chủ có đồng ý với thỏa thuận thương mại mới với Mexico và Canada hay không. Ông cũng tạm ngưng các đe dọa sẽ đánh thuế ô tô EU và Nhật Bản nhưng bắt đầu có động thái với hàng hóa nhập từ Ấn Độ, dấu hiệu cho thấy chính sách bảo hộ của ông vẫn đang mở rộng.

Ông David Dollar, cựu quan chức Bộ Tài chính dưới thời ông Barack Obama, nhận xét tình thế ông Trump đang gặp phải “khó khăn như thể phải tung hứng 6 quả bóng trên không cùng một lúc”.

Các quốc gia đàm phán với ông Trump cho rằng cách tiếp cận về thương mại của Nhà Trắng có thể gây ảnh hưởng tới đầu tư và kinh tế, và có khi phải chờ hàng tháng để xem nó có thực sự hiệu quả hay không.

Thời gian của ông Trump tại Nhà Trắng không còn nhiều khi cuộc bầu cử năm 2020 sắp diễn ra và 4 năm của ông sẽ sớm kết thúc. Chính vì điều này mà các bên sẽ tỏ ra thận trọng hơn với việc chấp nhận rủi ro nhượng bộ trước ông Trump, người mà không phải là mục tiêu nào cũng thực hiện thành công trong hơn 2 năm qua.

Đức Hoàng

Theo Washington Post