Nhật Bản sau 30/8: Có thay đổi và những cơ hội mới?

LDP trước cơn sóng cực lớn

Nội các Nhật Bản hôm nay đã nhóm họp và thông qua kế hoạch tổ chức tổng tuyển cử vào ngày 30/8, giữa lúc có những phân tích cho rằng có những dấu hiệu rõ ràng là đảng LDP của Thủ tướng Taro Aso nhiều khả năng phải đối mặt với một thất bại mang tính lịch sử. Nói mang tính lịch sử, vì LDP đã nắm quyền hơn nửa thế kỷ - từ khi được thành lập năm 1955. Ngoại trừ thất bại năm 1993 và LDP đã nhanh chóng trở lại vị trí quyền lực sau chưa đầy một năm. Tuy nhiên, năm nay sẽ rất khác với năm 1993. 

Tin xấu đang dồn dập đến với Thủ tưởng Taro Aso và LDP. Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) đối lập đã đánh bại LDP trong các cuộc bầu cử địa phương - phép thử cho cuộc bầu cử quốc gia. Những dấu hiệu thất bại của LDP đang xuất hiện ở khắp nơi và hiện không còn thời gian để ban lãnh đạo LDP cứu đảng này khỏi vũng lầy. Nhiều cuộc thăm dò dư luận trên cả nước của các cơ quan truyền thông Nhật Bản cho thấy tỷ lệ ủng hộ dành cho LDP đang sụt giảm nhanh chóng. Người Nhật - đang phải đối mặt với nền kinh tế tả tơi (tỷ lệ thất nghiệp tháng 5 lên tới 5,2%, cao nhất trong vòng 5 năm qua), nỗi lo về một tương lai xã hội bất ổn khi số người già ngày càng tăng suy thoái kinh tế - cũng coi DPJ là "chìa khóa" cho phục hồi kinh tế.

LDP đã giúp nền kinh tế Nhật Bản hồi phục và phát triển nhanh chóng sau khi bị tàn phá trong cuộc Chiến tranh Thế giới thứ II. LDP đã điều hành đất nước Nhật Bản trong gần như suốt 50 năm qua. Tuy nhiên, chỉ trong vài năm trở lại đây, LDP đã phải thay đổi 3 chủ tịch đảng, đồng thời cũng là 3 thủ tướng. LDP hiện cũng đang phải đối mặt với thực tế rằng họ đã cạn kiệt ý tưởng trong việc lãnh đạo đất nước, nền kinh tế Nhật Bản suy thoái nặng nề và DPJ đối lập đã giành được sự ủng hộ của các cử tri. Thủ tướng Aso tuyên bố sẽ không từ bỏ chức Chủ tịch LDP, nhưng ông đang phải đối mặt với nguy cơ mất vị trí này khi cựu Tổng Thư ký LDP Hidenao Nakagawa khẳng định đã thu thập được đủ chữ ký của 128 hạ nghị sĩ trong bản kiến nghị đòi ông Aso phải rời khỏi vị trí này. 

Chiến thắng mang tên  DPJ?

Như trên đã nói, phe đối lập ngày nay do DPJ cầm đầu, mạnh hơn liên minh 7 đảng hồi năm 1993 rất nhiều. Nhiều nhà lãnh đạo trong phe đối lập đã từng là người của LDP, trong đó có cựu Thủ tướng Morihiro Hosokawa. DPJ đã vươn lên thành đảng lớn nhất tại Thượng viện. Nếu một chính phủ của DPJ được thành lập, thì cơ hội thực sự là hệ thống hai đảng sẽ thay thế hệ thống độc đảng ở Nhật Bản từ sau Chiến tranh Thế giới II.

DPJ đã giành thắng lợi lớn trong cuộc bầu cử Hội đồng thành phố Tokyo. Đây là thắng lợi thứ 5 liên tiếp của DPJ trong các cuộc bầu cử địa phương và thắng lợi này báo hiệu khả năng phe đối lập lớn nhất Nhật Bản giành quyền kiểm soát chính phủ trong cuộc bầu cử Hạ viện sắp tới. Dưới sự lãnh đạo của Hatoyama, một chiến lược gia khôn ngoan và kiên trì, DPJ đã giành được sự ủng hộ bằng cách liên tục cảnh báo đất nước đang thực sự lâm nguy và liên tục chỉ trích chính phủ chịu ảnh hưởng quá nhiều vào Washington. Các cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy DPJ có thể sẽ giành được thắng lợi, thậm chí sẽ nắm quyền lực sau cuộc bầu cử Hạ viện. 

Tuy nhiên, có một chướng ngại có thể cản bước tiến của DPJ, đó là vụ bê bối tài chính liên quan tới Chủ tịch DPJ Yukio Hatoyama. DPJ cũng thường LDP chỉ trích là thiếu kinh nghiệm trong việc lãnh đạo đất nước cũng như không có khả năng đưa nền kinh tế thoát khỏi cuộc khủng hoảng hiện nay. Ngoài ra, có một thực tế là DPJ không phải là một đảng gắn kết, không tuyên bố rõ ràng quan điểm về vấn đề quản lý kinh tế và phúc lợi xã hội. 

Hiện DPJ chỉ có 112 ghế trong tổng số 480 ghế ở Hạ  viện, trong khi liên minh cầm quyền LDP-đảng Công Minh nắm tới 334 ghế. Rất nhiều chính sách của DPJ khá giống với chính sách của Thủ tướng Aso và sự thay đổi đảng cầm quyền sẽ không thể tạo ra những thay đổi mạnh mẽ với nền kinh tế và chính sách đối ngoại của Nhật Bản. 

Khả năng 50-50 

Trong một cuộc thăm dò  ý kiến được báo Mainichi công bố ngày 20/7, có tới 56% số người được hỏi cho biết họ muốn đảng DPJ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử hạ viện, trong khi chỉ có 23% chọn LDP. 

Trong cuộc điều tra sau đó của tờ Yomiuri, khi được hỏi chọn ai làm thủ tướng, 46% chọn Chủ tịch DPJ Hatoyama trong khi chỉ có 26% ủng hộ Taro Aso. 

Dư luận dự đoán LDP cầm quyền sẽ đánh mất quyền kiểm soát Quốc hội sau cuộc tổng tuyển cử ngày 30/8 tới. Khi đó, quyền điều hành đất nước sẽ được giao cho DPJ đối lập, hứa hẹn sẽ mang lại nhiều sự thay đổi tại đất nước Đông Bắc Á này. 

Tuy vậy, giữa hai đảng vẫn có rất nhiều điểm chung là theo đường lối bảo thủ, LDP vẫn có thể giành lợi thế nếu các cử tri còn e ngại việc chuyển giao quyền hành pháp cho một DPJ ít kinh nghiệm, hoặc DPJ để xảy ra nhiều vụ bê bối khác, ví như vụ bê bối tài chính buộc ông Ozawa phải từ chức Chủ tịch DPJ. Vì vậy, kết quả cuộc bầu cử vẫn là một kết luận khó đoán.

Viện dẫn con số  40% số cử tri được hỏi còn đang lưỡng lự chưa quyết định sẽ bỏ phiếu cho ai, ông Jeff Kingston từ Đại học Temple cho rằng nhiều điều có thể xảy ra trong vòng 40 ngày tới vì có quá nhiều người vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng.