Mối lo của Trung Quốc khi kho vũ khí Mỹ rơi vào tay Taliban

Theo hãng tin AP, các tay súng Taliban đã thu giữ hàng loạt khẩu súng, đạn dược, máy bay trực thăng, thậm chí cả máy bay chiến đấu khi lực lượng này chiếm giữ các thủ phủ, căn cứ quân sự ở các tỉnh và thủ đô Kabul, trong một chiến dịch tấn công chớp nhoáng sau khi quân đội Mỹ rút đi. Taliban gặp rất ít sự kháng cự từ các lực lượng quân sự Afghanistan do Mỹ huấn luyện.

Các chiến binh Taliban đang thay đổi các loại vũ khí như chuyển từ súng trường AK-47 của Nga sang súng trường tấn công hiện đại của Mỹ. Theo nhà nghiên cứu quân sự Trung Quốc Zhou Chenming, các loại vũ khí này có thể thúc đẩy sự bành trướng của các nhóm cực đoan và khủng bố trong khu vực.

"Nếu các loại vũ khí do Mỹ cung cấp cho các lực lượng Afghanistan như súng, đạn dược và xe bọc thép rơi vào tay các phần tử cực đoan, chắc chắn nó sẽ làm tăng thêm khó khăn và thách thức cho các chiến dịch chống khủng bố của tất cả các chính phủ trong khu vực", chuyên Zhou tại Viện khoa học và công nghệ quân sự Yuan Wang ở Bắc Kinh cho biết.

"Trước đây, các nhóm cực đoan chỉ thực hiện các cuộc tấn công chớp nhoáng bằng dao và bom tự chế, nhưng bây giờ thương vong sẽ lớn hơn nhiều nếu họ sở hữu vũ khí mạnh hơn", chuyên gia Zhou nhận định.

Khu vực Tân Cương của Trung Quốc có đường biên giới chung với Afghanistan, do vậy Bắc Kinh rất lo ngại về tình hình an ninh ở quốc gia láng giềng. Các nhà ngoại giao cấp cao của Trung Quốc đã kêu gọi Taliban cắt đứt quan hệ với các nhóm cực đoan như Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan, tổ chức mà Bắc Kinh cho là gây ra các cuộc tấn công bạo lực ở Tân Cương.

Theo chuyên gia Zhou, với tình hình chính trị bất ổn ở Afghanistan, Trung Quốc cần tăng cường an ninh ở khu vực biên giới để ngăn chặn những phần tử cực đoan vào Tân Cương qua Hành lang Wakhan - dải lãnh thổ hẹp của Afghanistan giáp với Trung Quốc.

Ông Zhou cho biết các nước Trung Á không được trang bị đầy đủ để chống lại các nhóm cực đoan có vũ trang, được đào tạo bài bản.

"Đó là lý do Trung Quốc và Nga tổ chức một cuộc diễn tập chống khủng bố chung ở tây bắc Trung Quốc vào tuần trước, tại Ninh Hạ, sa mạc Gobi. Họ đang chuẩn bị cho khả năng hợp tác trong tương lai, trong trường hợp Moscow cần sự giúp đỡ từ quân đội Trung Quốc", ông Zhou nói.

Andrei Chang, biên tập viên của Tạp chí Quốc phòng Kanwa có trụ sở tại Canada, cho biết Mỹ đã chi khoảng 83 tỷ USD cho việc trang bị vũ khí và đào tạo các lực lượng an ninh Afghanistan trong 20 năm kể từ khi các lực lượng do Mỹ dẫn đầu đưa quân vào Afghanistan hồi năm 2001. Tuy nhiên, một số vũ khí do Mỹ cung cấp đã được bán cho các nhóm cực đoan trên thị trường ngầm.

Theo Eagle Yin, nhà nghiên cứu thuộc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Trung Quốc, số vũ khí do Mỹ cung cấp không chỉ giúp các nhóm khủng bố bành trướng hoạt động mà còn có thể thúc đẩy hoạt động buôn bán ma túy ở Trung Á và hơn thế nữa.

"Ma túy là nguồn quan trọng hỗ trợ hoạt động của các nhóm khủng bố và cực đoan tại Afghanistan, chiếm hơn 25% hoạt động buôn bán ma túy trên thế giới", chuyên gia Yin nói.

Ma túy từ Afghanistan được buôn lậu qua Trung Á đến Nga, châu Âu và gây ra các vấn đề xã hội nghiêm trọng.

Li Wei, chuyên gia chống khủng bố ở Bắc Kinh, cho biết các nước láng giềng đang chờ đợi sự trấn an từ Taliban về  việc "liệu lực lượng này có thể ngăn chặn các nhóm cực đoan bành trướng" trong khu vực và hơn thế nữa hay không.

"Nhưng điều này cũng sẽ dựa vào sự hỗ trợ và giám sát chặt chẽ từ cộng đồng quốc tế, đồng thời cần sự hợp tác giữa các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc và Nga", ông Li cho biết thêm.