Máy bay ném bom mới của Nga nguy cơ khó cất cánh

Chương trình PAK-DA bắt đầu vào năm 2009, khi Moscow tổ chức một cuộc thi thiết kế máy bay ném bom tầm xa mới.

Tupolev, một đơn vị thiết kế máy bay có trụ sở tại Moscow ra đời từ trước Thế chiến II, đã giành chiến thắng trong cuộc thi. Tupolev đã thiết kế toàn bộ phi đội máy bay ném bom hạng nặng của Nga, trong đó có cả máy bay ném bom Tu-95 (Bear), Tu-22M3 (Backfire) và Tu-160 (Blackjack).

Mối lo những máy bay cũ, lỗi thời

Cả ba máy bay ném bom nói trên, có niên đại từ những năm 1960-1980, đều là những thiết kế cũ, lỗi thời.

Tu-95 sử dụng bốn động cơ dẫn động bằng cánh quạt, trong khi Tupolev đã thiết kế máy bay ném bom này trước khi thế giới nghĩ đến tính năng tàng hình.

Do đó, máy bay bị hạn chế và chỉ mang tên lửa hành trình, phóng bên ngoài tầm radar của đối phương. Nó gần giống với máy bay ném bom B-52 của Mỹ.

Tu-22M3 sử dụng cánh "xoay" có hình dạng thay đổi và có thể mang cả bom không dẫn đường và tên lửa hành trình.

Tu-160 là loại máy bay ném bom cỡ lớn có cánh xoay, được chế tạo với các đặc tính tàng hình khiến nó trở thành một đối thủ ngang  tầm với máy bay ném bom B-1B Lancer của Mỹ.

Nga không có loại tương đương với B-2 Spirit, máy bay ném bom tàng hình của Mỹ được giới thiệu vào năm 1988.

Theo tạp chí Aviation Week & Space Technology, PAK-DA được thiết kế để vượt B-2 và cạnh tranh trực tiếp với máy bay ném bom B-21 Raider sắp ra mắt. Máy bay ném bom này sẽ là thiết kế cánh bay đầu tiên của Nga.

PAK-DA sẽ nặng 145 tấn khi cất cánh, có thể mang vũ khí nặng tới 30 tấn. Trong khi đó, B-2 Spirit có trọng tải cất cánh tối đa là 150 tấn và có thể mang tới 40 tấn vũ khí.

Dự kiến, PAK-DA có tầm bay khoảng 15.000km, trong khi máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit có tầm bay hơn 10.000km.

Nga có ít máy bay tiếp liệu trên không để hỗ trợ các nhiệm vụ tầm xa. Điều này đòi hỏi tầm bay của máy bay phải đủ xa để có thể quay trở lại Nga mà không cần tiếp liệu, nơi các máy bay ném bom có thể được trang bị lại và tiếp nhiên liệu cho nhiệm vụ tiếp theo của họ.

Máy bay ném bom Mỹ có thể mong đợi sự hỗ trợ lớn hơn của máy bay tiếp liệu trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tầm xa, cho phép các nhà thiết kế ưu tiên tải trọng hơn nhiên liệu.

Nga có kế hoạch trang bị cho máy bay PAK-DA 12 tên lửa hành trình tấn công mặt đất Kh-BD mới.

Giống PAK-DA, Kh-BD đã được phát triển trong nhiều năm mà chưa có nhiều tiến bộ cụ thể nào.

Các tên lửa này, giống như tên lửa hành trình Kh-101 thế hệ hiện nay, sẽ mang đầu đạn hạt nhân hoặc thông thường. Chúng cũng sẽ có tầm bắn xa hơn cả Kh-101 với tầm bắn gần 5.500km, tầm bắn xa nhất trên thế giới đối với tên lửa hành trình.

Nga cần Kh-BD vì có những dấu hiệu cho thấy Kh-101 không phải hiệu quả như mong đợi. Các tên lửa Kh-101 được cho là có khả năng quan sát thấp, có nghĩa là chúng được chế tạo với một số tính năng tàng hình để giảm khả năng bị phát hiện.

Gặp khó vì các lệnh trừng phạt

Quân đội Ukraine tuần trước tuyên bố rằng họ đã bắn hạ 7 trong số 8 tên lửa Kh-101 được phóng từ một máy bay ném bom. Các tên lửa Kh-101 cũng có tỷ lệ hỏng hóc cao. Điều này cho thấy rõ ràng PAK-DA cần tên lửa hành trình mới và hiệu quả trong chiến đấu.

Việc phát triển máy bay ném bom mới của Nga đã gặp khó khăn ngay cả trước khi xung đột ở Ukraine nổ ra và quá trình này có thể đi vào bế tắc sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine.

Các nước phương Tây đã áp đặt các lệnh trừng phạt Nga và những lệnh trừng phạt đó dự kiến sẽ không sớm được dỡ bỏ.

Suy giảm kinh tế chắc chắn sẽ làm giảm ngân sách quốc phòng của Nga và Moscow sẽ buộc phải ưu tiên trang thiết bị hiện có hơn phát triển vũ khí mới. Các lệnh trừng phạt quốc tế cũng sẽ làm giảm khả năng chế tạo máy bay và tên lửa mới của Nga.

Theo tình báo Ukraine, tên lửa Kh-101 chứa các bộ phận mà các công ty công nghệ Mỹ chế tạo, như Texas Instruments, Cypress Semiconductor, Infineon Technologies, Intel và Micron Technology.

Tuy nhiên, các công ty công nghệ phương Tây đã loại Nga khỏi thị trường vi mạch để tuân thủ chế độ trừng phạt. Đáp lại, tổ hợp công nghiệp quân sự của Nga đã bắt đầu sử dụng vi mạch của máy giặt và tủ lạnh trong sản xuất vũ khí mới.

PAK-DA có một khởi đầu đầy biến động và cuộc xung đột ở Ukraine có thể buộc nó tiếp tục "đắp chiếu".

Đây sẽ là tin không may với lực lượng máy bay ném bom của Nga. Phi đội máy bay ném bom Tu-95, Tu-22 và Tu-160 hiện có đã cũ và cần được thay thế. Nếu không thể có máy bay thay thế, Nga sẽ phải từ bỏ máy bay ném bom trong bộ ba hạt nhân của nước này.