Dân sinh
FicaLý do Thổ Nhĩ Kỳ trì hoãn phê chuẩn kết nạp Thụy Điển vào NATO
(Dân trí) - Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục là rào cản lớn đối với con đường của Thụy Điển gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), liên minh quân sự gồm 31 thành viên do Mỹ dẫn dắt.
Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những trở ngại đối với nỗ lực mở rộng của NATO (Ảnh minh họa: Reuters).
Ngày 16/11, quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục hoãn bỏ phiếu về việc phê chuẩn Thụy Điển gia nhập NATO.
Vào tháng 5/2022, Tổng thống Tayyip Erdogan đã phản đối yêu cầu của cả Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO. Hai quốc gia Bắc Âu này đều từng gửi viện trợ quân sự cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga.
Đầu tháng 4 năm nay, Thổ Nhĩ Kỳ phê chuẩn đề xuất của Phần Lan. Tuy nhiên, cùng với một thành viên khác của NATO là Hungary, Ankara tiếp tục trì hoãn phê chuẩn đơn xin gia nhập liên minh của Thụy Điển.
Động thái của Thổ Nhĩ Kỳ khiến Mỹ và các đồng minh châu Âu không hài lòng. Giới phân tích lo ngại chúng có thể khiến mối quan hệ của phương Tây trở nên căng thẳng hơn.
Nhượng bộ từ phía Thụy Điển và Phần Lan
Tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO 2022 tổ chức tại Madrid, Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt được thỏa thuận dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí với Thụy Điển và Phần Lan, đồng thời phía Stockholm đồng ý thực hiện các biện pháp chống lại Đảng Công nhân người Kurd (PKK).
Cũng trong năm ngoái, phía Thụy Điển đã bãi bỏ lệnh cấm xuất khẩu thiết bị quân sự sang Thổ Nhĩ Kỳ. Thông tin chi tiết về công ty và sản phẩm không được tiết lộ.
Vào tháng 6/2023, Thụy Điển thông qua một dự luật chống khủng bố mới, quy định việc trở thành thành viên của một tổ chức khủng bố là bất hợp pháp.
Về phần mình, năm ngoái, Phần Lan đã đồng ý xem xét cấp giấy phép xuất khẩu vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ trong từng trường hợp cụ thể. Sau gần một năm chờ đợi, Ankara cho biết họ đã đạt được tiếng nói chung với phía Helsinki.
Động thái của các thành viên khác của NATO
Chính quyền Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan chưa chấp nhận ủng hộ Thụy Điển gia nhập NATO (Ảnh: Reuters).
Tại hội nghị NATO vào tháng 7 vừa qua, khi Tổng thống Erdogan ngầm "bật đèn xanh" cho phía Thụy Điển, Canada đã lặng lẽ đồng ý nối lại các cuộc đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ về việc dỡ bỏ kiểm soát xuất khẩu linh kiện máy bay không người lái (UAV), bao gồm cả thiết bị quang học.
Một ngày sau khi ông Erdogan bật đèn xanh cho Thụy Điển gia nhập NATO vào tháng 7, Nhà Trắng cho biết họ sẽ tiến hành chuyển giao đơn hàng F-16 trị giá 20 tỷ USD cho Thổ Nhĩ Kỳ với sự tham vấn của quốc hội. Ankara đưa ra yêu cầu mua F-16 vào năm 2021 nhưng vấp phải sự phản đối của quốc hội Mỹ, một phần do Thổ Nhĩ Kỳ trì hoãn việc mở rộng NATO.
Sau đó, Hà Lan cũng dỡ bỏ hạn chế vận chuyển vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Cũng trong tháng 7, sau cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và Thụy Điển, Tổng thư ký Jens Stoltenberg tuyên bố NATO sẽ thành lập một đội đặc nhiệm chống khủng bố. Vào tháng 10, ông bổ nhiệm Trợ lý Tổng thư ký Thomas Goffus vào vị trí này.
Tiến độ gia nhập NATO của Thụy Điển
Chủ tịch quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ ngày 14/11 nói với người đồng cấp Thụy Điển rằng họ hy vọng sẽ hoàn tất việc phê chuẩn càng sớm càng tốt.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng cuộc chiến của Israel với lực lượng Hamas tại Dải Gaza có thể làm căng thẳng mối quan hệ Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời làm tiến trình mở rộng NATO trở nên thêm phức tạp.
Về phía chính quyền Tổng thống Erdogan, họ coi Hamas là một lực lượng vũ trang bảo vệ vùng đất của người Palestine. Trong bối cảnh đó, 47 thành viên quốc hội Mỹ đã kêu gọi chính quyền buộc Thổ Nhĩ Kỳ phải chịu trách nhiệm vì đã hỗ trợ cho lực lượng này.
