Lý do Nga và Ukraine đang chiến đấu khốc liệt vì Bakhmut

Cho đến nay, hơn 90% cư dân đã sơ tán khỏi Bahkmut, nơi hầu hết đều đã nằm trong đống đổ nát. Số người thiệt mạng do giao tranh giữa Nga và Ukraine ngày càng tăng, nhưng hai bên vẫn đang chiến đấu vì thành phố nhỏ với diện tích 41km2 này.

Sau gần 8 tháng trên chiến hào, lực lượng Ukraine bị bao vây 3 mặt, các tuyến đường tiếp tế của Kiev đang bị suy yếu khi Moscow kiểm soát gần 50% Bakhmut. Tuy nhiên, Ukraine đã cam kết tăng gấp đôi năng lực phòng thủ của thành phố ngay cả khi cả hai bên đều chịu thương vong nặng nề.

Một số nhà phân tích quân sự hàng đầu của phương Tây cho rằng, việc các lực lượng Ukraine quay trở lại tuyến phòng thủ kiên cố mới có thể là hợp lý, nhưng Kiev hiện không có dấu hiệu sẽ làm điều đó.

Tổng thống Volodymr Zelensky đã miêu tả "pháo đài Bakhmut" như một biểu tượng của sự thách thức đang làm cạn kiệt nguồn lực quân đội Nga.

Đối với Moscow, sự sụp đổ của thành phố mà họ gọi bằng cái tên Artyomovsk từ thời Liên Xô, sẽ là thắng lợi lớn nhất kể từ giữa năm 2022 và sẽ giúp thúc đẩy chiến dịch quân sự tại Ukraine. 

Vị thế của Bakhmut

Thành phố này thuộc tỉnh Donetsk của Ukraine, một phần của khu vực Donbass công nghiệp hóa chủ yếu nói tiếng Nga mà Moscow muốn sáp nhập khi mở chiến dịch quân sự đặc biệt.

Dân số trước chiến sự là 70.000-80.000 người, nhưng Phó Thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk cho biết hiện chỉ còn chưa đến 4.000 dân còn sinh sống ở đây, bao gồm 38 trẻ em.

Trận chiến giành Bakhmut đã diễn ra từ các chiến hào với các cuộc tấn công bằng pháo và tên lửa không ngừng nghỉ trên một chiến trường rải đầy bom mìn. Các chỉ huy quân sự của cả hai bên mô tả Bakhmut là "máy xay thịt".

Những hình ảnh về chiến trường có xác chết của cả hai bên đã xuất hiện trên mạng xã hội và ông chủ nhóm quân sự tư nhân Wagner, Yevgeny Prigozhin, đã công bố một bức ảnh về những chiến binh của nhóm này đã thiệt mạng trên chiến trường.

Con số thương vong vẫn chưa được công bố, nhưng các quan chức Mỹ ước tính, hàng nghìn binh sĩ Nga - nhiều người trong số đó là tù nhân do Wagner tuyển mộ - đã thiệt mạng. Hàng nghìn binh sĩ Ukraine được cho là cũng đã thiệt mạng.

Hôm 12/3, Tổng thống Zelensky cho biết, quân đội Ukraine đã loại hơn 1.100 binh sĩ Nga khỏi vòng chiến đấu gần Bakhmut trong tuần qua và khiến hơn 1.500 người bị thương. Cùng ngày hôm đó, Bộ Quốc phòng Nga cho biết lực lượng của họ đã hạ hơn 220 binh sĩ Ukraine ở miền đông Ukraine trong vòng 24 giờ.

Hiện chưa có nguồn tin nào có thể xác minh số liệu thương vong chiến trường mà hai bên đưa ra.

Trợ lý tổng thống Ukraine Mykhailo Podolyak cho biết, Kiev đang chiến đấu ở Bakhmut vì cục diện ở đây đang giúp họ kìm hãm các lực lượng Nga tốt nhất, cũng như làm suy yếu phe đối thủ trước một cuộc phản công mùa xuân đã được lên kế hoạch của Ukraine.

Chuyên gia quân sự người Ba Lan Konrad Muzyka, người gần đây đã đến thăm khu vực Bakhmut cùng với các đồng nghiệp, cho rằng việc giành quyền kiểm soát thành phố này không còn ý nghĩa quân sự nữa.

"Quyết định bảo vệ Bakhmut bây giờ là quyết định chính trị chứ không phải quân sự", ông Muzyka nói, đồng thời cho biết quy mô và chi phí thiệt hại của Ukraine hiện vượt xa lợi ích của việc giữ quyền kiểm soát thành phố.

Theo chuyên gia Rob Lee, mặc dù vẫn có những lý do chính đáng để Ukraine tiếp tục bảo vệ Bakhmut nhưng nguy cơ gây tổn thất nặng nề hơn cho Nga đã yếu đi sau khi Moscow chiếm được sườn phía bắc vào tháng trước.

Lý do của Nga

Là một trung tâm giao thông và hậu cần khu vực, việc chiếm được Bakhmut sẽ có lợi Nga rất nhiều mặc dù điều đó phụ thuộc vào việc liệu cơ sở hạ tầng của thành phố này bị phá hủy ở mức độ nào.

Quan trọng hơn, điều này sẽ tạo bàn đạp để Nga tiến tới giành quyền kiểm soát 2 thành phố lớn hơn ở khu vực Donetsk: Kramatorsk và Sloviansk. Cả hai đều nằm trong tầm bắn của pháo binh Nga. Và Moscow cần kiểm soát hai thành phố chiến lược này để hoàn thành mục tiêu mà Nga gọi là "giải phóng Cộng hòa Nhân dân Donetsk".

Trong tuyên bố đầu tháng này, Tổng thống Zelensky nói rằng, ông lo ngại các lực lượng Nga sẽ có "một con đường rộng mở" đến hai thành phố trên sau khi kiểm soát được Bakhmut. Vì vậy, ông Zelensky ra lệnh giữ vững thành trì Bakhmut và xem đó là một quyết định chiến thuật.

Thị trấn Chasiv Yar ở phía tây Bakhmut có thể sẽ là mục tiêu tiếp theo mà Nga tấn công, mặc dù thị trấn này nằm trên vùng đất cao hơn và lực lượng Ukraine được cho là đã xây dựng các công sự phòng thủ gần đó.

Các nhà phân tích và nhà ngoại giao phương Tây cho rằng, các lực lượng Nga có thể nhanh chóng tận dụng việc kiểm soát được Bakhmut sau khoảng thời gian họ chiến đấu ở đó - pháo kích thành phố/2022 kể từ tháng 5 và tiến hành một cuộc tấn công trên bộ vào tháng 8/2022. Đối với Nga, việc chiếm được Bakhmut sẽ mang tầm ý nghĩa chiến lược trên chiến trường sau chuỗi ngày xung đột khốc liệt.

Đòn tâm lý chiến

Đối với Ukraine, việc mất Bakhmut có thể làm suy giảm tinh thần chiến đấu, ngay cả khi như các đồng minh của họ nói là điều đó có thể không tạo ra nhiều khác biệt chiến lược.

Cả người đứng đầu Lầu Năm Góc Lloyd Austin và Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đều coi việc Bakhmut sụp đổ chỉ mang tính biểu tượng. Các chuyên gia quân sự phương Tây cũng nhận định vậy.

Nhưng trong một dấu hiệu cho thấy tầm quan trọng của Bakhmut đối với Kiev, Tổng thống Zelensky đã trao tặng Quốc hội Mỹ một lá cờ chiến đấu có chữ ký của những người bảo vệ thành phố khi ông đến thăm nước này vào tháng 12/2022.

Theo Michael Kofman, một chuyên gia về quân đội Nga tại tổ chức tư vấn CAN có trụ sở tại Mỹ, việc Kiev giữ vững thành phố này giúp duy trì sự hỗ trợ từ các nước phương Tây, chứng tỏ điều đó đang tạo ra sự khác biệt.

Nếu thành phố này thất thủ, Ukraine có thể nói rằng, họ đã cầm chân lực lượng Nga quá lâu và phải trả giá đắt như vậy cho Bakhmut. Và Kiev cũng muốn cảnh báo Nga rằng, nếu họ muốn chiếm thêm các vùng lãnh thổ khác cũng sẽ phải trả giá đắt tương tự.

Ngoài ra, theo các chuyên gia, việc kiểm soát được thành phố sẽ là động lực cho nhóm quân sự tư nhân Wagner và người sáng lập Prigozhin.

Một số chuyên gia quân sự phương Tây tin rằng mục tiêu của Ukraine là tiêu diệt nhóm Wagner và lực lượng này sẽ không thể nhanh chóng bổ sung hàng ngũ để có thể tham gia chiến sự ở những nơi khác.

Muzyka, nhà phân tích Ba Lan, cho biết: "Nếu Bakhmut bị chiếm, Wagner sẽ bị suy giảm đáng kể và không có khả năng duy trì các cuộc tấn công vào các vị trí của Ukraine".