Kazakhstan "căng như dây đàn", Mỹ cáo buộc Nga muốn khôi phục Liên Xô

Trả lời phỏng vấn CNN ngày 9/1, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói rằng, Nga đang tìm cách khôi phục Liên Xô - điều mà ông cho rằng "không thể chấp nhận được".

Trả lời câu hỏi liệu ông có đồng ý với nhận định của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta rằng Moscow đang muốn khôi phục Liên Xô hay không, Ngoại trưởng Blinken nói: "Tôi cho rằng điều đó là đúng. Theo tôi, đó là một trong những mục tiêu của Tổng thống Putin nhằm khẳng định tầm ảnh hưởng với các nước từng thuộc Liên Xô".

Ông Blinken nhấn mạnh, Mỹ coi một kịch bản như vậy là "không thể chấp nhận được" và nó có thể "dẫn đến bất ổn, xung đột, thậm chí thế chiến".

Những bình luận trên được đưa ra trong bối cảnh quan hệ giữa Nga với Mỹ nói riêng và với phương Tây nói chung có xu hướng leo thang căng thẳng do các vấn đề liên quan đến Ukraine. Phương Tây cáo buộc Nga có kế hoạch tấn công Ukraine. Tuy nhiên, Moscow đã bác bỏ những cáo buộc "vô căn cứ" này.

Trong khi đó, Nga bày tỏ quan ngại về việc Mỹ và các đồng minh NATO mở rộng hiện diện quân sự ở các khu vực xung quanh Nga, gây ra mối đe dọa đối với Nga. Để giải quyết những lo ngại đó, Moscow đã đưa ra một loạt đề xuất an ninh cho Mỹ và NATO, song một số đề xuất ngay lập tức đã bị từ chối. Washington cho biết, NATO sẽ không bao giờ đồng ý ngừng mở rộng.

Giới chức Nga và Mỹ dự kiến sẽ nhóm họp trong tuần này tại Geneva, Thụy Sĩ nhằm hạ nhiệt căng thẳng về vấn đề Ukraine. Bất cứ tiến triển đàm phán nào được cho là đều phải dựa trên cơ sở "đôi bên cùng có lợi".

Kazakhstan "căng như dây đàn"

Bên cạnh vấn đề Ukraine, cuộc khủng hoảng hiện nay ở Kazakhstan cũng trở thành yếu tố làm leo thang căng thẳng giữa Mỹ và Nga. Ngoại trưởng Blinken đã đặt ra hoài nghi về việc giới chức Kazakhstan đề nghị sự hỗ trợ của Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) do Nga đứng đầu nhằm đối phó làn sóng biểu tình bạo lực lan rộng. Ông Blinken nói, Washington có những câu hỏi thực sự rằng tại sao Kazakhstan "cảm thấy buộc phải kêu gọi sự hỗ trợ của CSTO".

Theo đề nghị của Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev, tuần trước, CSTO - liên minh gồm các nước Liên Xô cũ Nga, Belarus, Armenia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan - đã điều hàng nghìn binh sĩ thuộc lực lượng gìn giữ hòa bình đến hỗ trợ ứng phó làn sóng biểu tình bạo lực. Diễn biến này đã làm dấy lên hoài nghi của phương Tây. Nikolay Mitrokhin, một chuyên gia về khu vực và nhà nghiên cứu tại Đại học Bremen của Đức, bình luận với Al Jazeera: "Đối với một số người, đó là một cuộc nổi dậy và đối với một số người đó là cơ hội tuyệt vời để khôi phục Liên Xô".

Các cuộc biểu tình phản đối chính phủ Kazakhstan bắt đầu nổ ra từ đầu tháng này do giá năng lượng tăng mạnh trong bối cảnh đời sống kinh tế, xã hội ở Kazakhstan đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19. Đây có thể coi là làn sóng biểu tình bạo loạn nghiêm trọng nhất kể từ khi Kazakhstan độc lập cách đây 30 năm.

Giới chức Kazakhstan cáo buộc có thế lực nước ngoài đứng sau các cuộc biểu tình này. Ông Sergei Lebedev, Thư ký điều hành Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS), cũng cho rằng các cuộc biểu tình ở Kazakhstan đã được chuẩn bị từ trước và có sự hậu thuẫn của các thế lực nước ngoài nhằm gây bất ổn.

Hãng tin TASS dẫn thông tin từ giới chức Kazakhstan cho biết, làn sóng bạo lực tuần qua ở nước này đã khiến ít nhất 164 người thiệt mạng, trong đó 103 người ở thành phố Almaty. Con số thương vong thực tế có thể còn cao hơn nữa.

Trong khi đó, theo thông tin từ Bộ Nội vụ Kazakhstan, ít nhất 5.800 người gồm nhiều người nước ngoài bị bắt giữ vì bị nghi ngờ tham gia vào các cuộc biểu tình bạo lực. Cảnh sát đã mở 125 vụ điều tra hình sự liên quan đến bạo lực, giết người, cướp bóc.

Quyền Bộ trưởng Nội vụ Kazakhstan Yerlan Turgumbayev cho hay, hơn 400 phương tiện đã bị hư hại và phá hủy trong làn sóng biểu tình bạo loạn tuần qua, bao gồm 346 xe cảnh sát. Hơn 100 vụ cướp bóc đã xảy ra tại các cơ sở thương mại và ngân hàng lớn.

Ông Turgumbayev cho biết thêm, hoạt động chống khủng bố đang tiếp tục được triển khai nhằm tái lập trật tự. Theo Văn phòng Tổng thống Kazakhstan, hiện tại các cơ sở chiến lược của nước này đang được bảo vệ bởi lực lượng gìn giữ hòa bình của Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) do Nga dẫn đầu.