Hệ thống phòng thủ yếu kém của Ukraine tạo lợi thế cho Nga ở Avdiivka

Các lực lượng Nga tiếp tục giành được những thắng lợi nhỏ một cách nhanh chóng bên ngoài thành phố Avdiivka ở miền đông Ukraine, một phần là do nguồn đạn dược của Ukraine cạn kiệt và viện trợ của phương Tây giảm sút.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, có một lý do khác khiến quân đội Nga nhanh chóng tiến vào khu vực này: năng lực phòng thủ yếu kém của Ukraine.

Planet Labs, một công ty vệ tinh thương mại, cung cấp các hình ảnh cho thấy các đường hào thô sơ, thưa thớt nằm ở khu vực phía tây Avdiivka mà Ukraine đang cố gắng bảo vệ.

Những tuyến hào này thiếu nhiều công sự bổ sung để có thể giúp phía Kiev cản bước xe tăng Nga và giúp bảo vệ những con đường chính cũng như các địa hình quan trọng.

Avdiivka đã trở thành chiến tuyến khốc liệt nhất trong 9 tháng qua và nổi lên như một trong những trận chiến đẫm máu nhất trong cuộc chiến ở Ukraine.

Khi quân Nga giành được quyền kiểm soát thành phố này vào ngày 17/2, chiến thắng lớn đầu tiên kể từ tháng 5/2023, quân đội Ukraine tuyên bố đã bảo đảm được các tuyến phòng thủ bên ngoài thành phố. Nhưng quân đội Nga đã chiếm được 3 ngôi làng ở phía tây Avdiivka trong vòng chỉ 1 tuần và hai bên đang giành giật ít nhất một ngôi làng khác.

Các quan chức Mỹ bày tỏ lo ngại, Ukraine đã không sớm củng cố các tuyến phòng thủ và không làm tốt việc này khiến giờ đây nước này có thể phải đối mặt với hậu quả lớn khi các đơn vị Nga tiến chậm nhưng đều đặn giành quyền kiểm soát nhiều khu vực ở Avdiivka.

Tình báo quân sự Anh hôm 29/2 cho biết, lực lượng Nga đã tiến thêm khoảng 6,5 km tính từ trung tâm Avdiivka trong 2 tuần qua. Đây là một bước tiến nhỏ nhưng nhanh bất thường so với các hoạt động tấn công trước đó.

Khu vực này đã bị tấn công kể từ năm 2014 và Ukraine đã tạm thời giành  lại quyền kiểm soát được khu vực này kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt hồi tháng 2/2022. Nhưng hệ thống phòng thủ của Ukraine bên ngoài Avdiivka cho thấy những công sự thô sơ bằng đất, thường có rãnh nối để quân bộ binh tiếp cận các vị trí bắn gần kẻ thù nhất.

Lực lượng phòng thủ Nga mạnh mẽ hơn

Việc Ukraine thiếu các tuyến phòng thủ vững chắc trong khu vực đặc biệt rõ ràng khi so sánh với lực lượng phòng thủ đáng gờm của Nga, vốn đã cản trở quân của Kiev tiến vào đây hồi mùa hè năm ngoái trong cuộc phản công  đầy kỳ vọng nhưng cuối cùng đã thất bại của Ukraine.

Các công sự của Nga bên ngoài ngôi làng phía nam Verbove mà Ukraine đã cố gắng chiếm lại vào mùa thu năm nay nhưng không thành công, lại cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác.

Không giống các ngôi làng kiên cố mà lực lượng Nga đang cố gắng giành quyền kiểm soát bên ngoài Avdiivka, Verbove có một vòng công sự đồng tâm.

Nó bắt đầu với một chiến hào đủ rộng để bẫy xe tăng và xe bọc thép đang tiến tới, tiếp theo là mạng lưới chướng ngại vật bằng xi măng được gọi là răng rồng - cũng được sử dụng để ngăn chặn các phương tiện - và cuối cùng là một chiến hào rộng lớn dành cho bộ binh.

Hình ảnh vệ tinh từ tháng 2 cho thấy hệ thống phòng thủ nhiều lớp của Nga ở phía tây Verbove, với hàng nghìn hố đạn pháo có thể được nhìn thấy từ các khu vực xung quanh.

Một lựa chọn rất tốn kém

Có nhiều lý do có thể giải thích cho việc Ukraine thiếu năng lực phòng thủ.

Các quan chức Mỹ và chuyên gia quân sự cho biết, Ukraine có thể đã quá tập trung vào các hoạt động phản công vào năm ngoái mà không dành các nguồn lực cần thiết cho việc xây dựng nhiều chiến hào và bẫy xe tăng.

"Ai quan tâm và ai coi đó là một lựa chọn - bởi vì đó là một lựa chọn rất tốn kém - xây dựng các tuyến phòng thủ? Nên không ai quan tâm cả", Serhiy Hrabskyi, cựu đại tá quân đội Ukraine cho biết đồng thời lưu ý Ukraine có rất ít nguồn lực dự phòng vào thời điểm đó.

Các quan chức Mỹ cũng cho rằng, có thể có yếu tố tâm lý. Nếu quân đội Ukraine rải mìn dày đặc ở một số khu vực nhất định để cản trở bước tiến của Nga, đó sẽ là sự thừa nhận ngầm rằng họ khó có thể thực hiện các hoạt động tấn công ở cùng khu vực đó trong tương lai. Các quan chức cho biết, trên thực tế, họ sẽ phải giao lại quyền kiểm soát lãnh thổ đó cho quân đội Nga.

Trong khi Moscow bắt đầu xây dựng các tuyến phòng thủ ở phía nam hơn nửa năm trước cuộc phản công của Kiev, thì Ukraine dường như chỉ mới bắt đầu kế hoạch xây dựng các công sự mới cách đây 3 tháng, khi các quan chức chính phủ tuyên bố thành lập một nhóm làm việc để phối hợp các nỗ lực giữa chính quyền dân sự và quân sự.

Các quan chức cho biết, trách nhiệm xây dựng tuyến phòng thủ đầu tiên sẽ thuộc về các đơn vị quân đội đóng trong khu vực, trong khi các tuyến phòng thủ tiếp theo sẽ do chính quyền dân sự xây dựng với sự giúp đỡ của các nhà thầu tư nhân.

Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal cho biết, khoảng 30 tỷ hryvnia Ukraine, tương đương khoảng 800 triệu USD, đã được phân bổ cho việc củng cố công sự trong năm nay. Trong chuyến thăm gần tiền tuyến vào cuối tháng 11/2023, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết các khu vực ở khu vực phía đông Donetsk "sẽ nhận được sự chú ý tối đa", đồng thời lưu ý "sự cần thiết phải tăng cường và đẩy nhanh việc xây dựng các công trình" ở đây.

Nhưng chuyên gia phân tích Pasi Paroinen của Black Bird Group, chuyên phân tích hình ảnh vệ tinh và nội dung mạng xã hội từ chiến trường, nói rằng "không có thay đổi gì đáng kể "kể từ chuyến thăm của ông Zelensky. Ông Paroinen nói thêm, bên ngoài Avdiivka, "có những vị trí mới đang được chuẩn bị, nhưng chúng chưa tạo thành một tuyến phòng thủ đặc biệt đáng gờm" và không thể so sánh về quy mô với các công sự của Nga ở phía nam.

Chính quyền Ukraine cho biết họ thiếu nhân lực có thể thực hiện công việc xây dựng. Vào giữa tháng 1, các quan chức địa phương ở vùng Ivano-Frankivsk phía tây cho biết đang tìm kiếm 300 công nhân sẵn sàng giúp xây dựng công sự ở vùng Donetsk, cách đó hơn 800 km về phía đông.

"Chúng tôi thiếu các đơn vị kỹ thuật. Và ngay cả các đơn vị của chúng tôi cũng thiếu trang thiết bị", ông Hrabskyi nói.

Cả ông Hrabskyi và Paroinen đều thừa nhận Nga có nhiều thiết bị, vật liệu và nhân sự giàu kinh nghiệm hơn khi xây dựng các tuyến phòng thủ. Một số nhà báo ở Ukraine đã lên án thực tế thiếu các tuyến phòng thủ vững chắc bên ngoài Avdiivka, đánh dấu động thái chỉ trích công khai hiếm hoi đối với quân đội.

Sự chậm trễ trong việc xây dựng công sự có nghĩa là quân đội Ukraine giờ đây có thể phải củng cố các tuyến phòng thủ của họ trong khi bị phía Nga tấn công dữ dội, khiến nhiệm vụ trở nên khó khăn hơn gấp bội.

Ông Hrabskyi cho biết, Nga hiện đang ngăn cản quân đội Ukraine tăng cường phòng thủ bằng cách bắn phá không ngừng vào họ, bao gồm cả việc sử dụng bom lượn cực mạnh mang theo hàng trăm tấn thuốc nổ có thể xuyên thủng ngay cả những công sự được xây dựng kiên cố.

"Chất lượng của các tuyến phòng thủ này không thể đủ tốt để chống lại chiến thuật máy ủi khổng lồ của lực lượng Nga", ông Hrabskyi thừa nhận.