Haiti "kêu cứu", Mỹ cử FBI tới điều tra vụ ám sát tổng thống chấn động

"Để đáp lại yêu cầu hỗ trợ điều tra và an ninh của Haiti, chúng tôi sẽ cử các quan chức cấp cao của Cục Điều tra Liên bang (FBI) và Bộ An ninh Nội địa (DHS) tới Port-au-Prince trong thời gian sớm nhất để đánh giá tình hình và cách thức chúng tôi có thể hỗ trợ Haiti", Thư ký Báo chí Nhà Trắng Jen Psaki nói với các phóng viên hôm 9/7.

Bà Psaki cũng cho biết Mỹ đang cung cấp 5 triệu USD cho Cảnh sát Quốc gia Haiti (PNH) "để phối hợp với các cộng đồng chống lại các băng đảng".

"Tăng cường năng lực thực thi pháp luật của Haiti là ưu tiên hàng đầu của Mỹ, từ trước khi xảy ra vụ ám sát (tổng thống) vài ngày trước, và bây giờ tiếp tục được thực hiện. Cục Thực thi Pháp luật và Phòng chống Ma túy Quốc tế của Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ cung cấp hỗ trợ trực tiếp cho Cảnh sát Quốc gia Haiti", Thư ký Báo chí Nhà Trắng cho biết thêm.

Cảnh sát Quốc gia Haiti ngày 8/7 cho biết lực lượng này đã bắt giữ hoặc tiêu diệt 28 sát thủ thuộc nhóm biệt kích xông vào nhà riêng của Tổng thống Jovenel Moise ở ngoại ô thủ đô Port-au-Prince vào sáng sớm 7/7, cướp đi sinh mạng của ông và làm bị thương vợ ông. 2 trong số nghi phạm được xác định là người Mỹ và 26 người là người Colombia, trong đó có 17 người được cho là cựu quân nhân.

Các nghi phạm người Mỹ khai rằng họ chỉ đơn giản là người phiên dịch cho nhóm biệt kích và nhóm này ban đầu chỉ có ý định bắt giữ, chứ không giết tổng thống 53 tuổi. Tuy nhiên, cảnh sát cho biết tổng thống qua đời sau khi trúng hàng loạt viên đạn.

Bà Psaki cho biết cuộc điều tra về 2 nghi phạm người Mỹ "sẽ không ảnh hưởng đến sự hỗ trợ mà Mỹ đang cung cấp" cho Haiti.

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết: "Chúng tôi biết về vụ bắt giữ 2 công dân Mỹ ở Haiti và đang theo dõi tình hình chặt chẽ. Do xem xét quyền riêng tư, chúng tôi không có bình luận gì thêm".

Colombia hỗ trợ Haiti

Tổng thống Colombia Ivan Duque ngày 9/7 cho biết, người đứng đầu cơ quan tình báo quốc gia Colombia và giám đốc tình báo của cảnh sát quốc gia Colombia cũng sẽ tới Haiti cùng với Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (Interpol) để giúp điều tra vụ ám sát tổng thống Haiti.

"Chúng tôi cung cấp mọi sự trợ giúp có thể để tìm ra sự thật về thủ phạm của vụ ám sát", Tổng thống Duque viết trên Twitter, đồng thời cho biết ông đã nói chuyện qua điện thoại với Thủ tướng tạm quyền của Haiti Claude Joseph.

Các nhà điều tra ở Colombia đã phát hiện ra rằng, 17 trong số các nghi phạm trong vụ ám sát tổng thống Haiti là thành viên của quân đội Colombia nghỉ hưu từ năm 2018 đến năm 2020.

Jorge Luis Vargas, giám đốc cảnh sát quốc gia Colombia, cho biết các cuộc điều tra ban đầu cho thấy 11 nghi phạm Colombia đã đi từ thành phố Punta Cana ở Cộng hòa Dominica tới Haiti. 2 nghi phạm khác đã di chuyển bằng đường hàng không đến Panama, trước khi đáp chuyến bay đến thủ đô Santo Domingo của Dominica và sau đó là thủ đô Port-au-Prince của Haiti.

Haiti kêu gọi giúp đỡ

Các quan chức chính phủ Haiti cho biết họ đã yêu cầu Mỹ gửi quân đến bảo vệ cảng, sân bay, kho dự trữ xăng dầu và các cơ sở hạ tầng quan trọng khác của Haiti, khi đất nước rơi vào tình trạng hỗn loạn sau vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise.

Bộ trưởng phụ trách bầu cử của Haiti, Mathias Pierre, cho biết yêu cầu này được đưa ra vì Tổng thống Mỹ Joe Biden và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã hứa sẽ giúp đỡ Haiti.

Ông Pierre cho biết Haiti đối mặt với một vấn đề lớn từ "những kẻ khủng bố đô thị". Chúng có thể nhân cơ hội này để tấn công các cơ sở hạ tầng quan trọng của đất nước, trong khi cảnh sát đang tập trung vào việc truy lùng nghi phạm vụ ám sát.

"Nhóm tài trợ cho lính đánh thuê (ám sát tổng thống) muốn tạo ra sự hỗn loạn trong nước. Tấn công vào kho dự trữ khí đốt và sân bay có thể là một phần của kế hoạch này", quan chức Haiti cảnh báo.

Theo một bức thư từ văn phòng thủ tướng Haiti gửi các văn phòng Liên Hợp Quốc ở Haiti, nước này đã yêu cầu Liên Hợp Quốc gửi quân đội để giúp đảm bảo an ninh, đặc biệt là bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng, sau vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise.

Bức thư đề ngày 7/7 - ngày Tổng thống Moise bị bắn chết tại nhà riêng - cho biết mục đích của lời kêu gọi nhằm "hỗ trợ những nỗ lực của cảnh sát quốc gia Haiti trong việc thiết lập lại an ninh và trật tự công cộng trên toàn lãnh thổ".

Robenson Geffrard, phóng viên của Le Nouvelliste - một trong những tờ báo hàng đầu của Haiti, cho biết "cảm giác bất ổn" và "bóng đen của bạo lực" đang phủ bóng thủ đô Port-au-Prince, làm dấy lên lo ngại rằng tình hình có thể tiếp tục vượt khỏi tầm kiểm soát.

"Trong các siêu thị và chợ, mọi người đang chen lấn để tích trữ các mặt hàng cơ bản như gạo và mì ống, và xếp hàng tại các trạm bán gas - nhiên liệu thường được sử dụng để nấu ăn", Geffrard cho biết.

Tình hình trở nên tồi tệ hơn trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát tại Haiti. Haiti, quốc gia duy nhất ở châu Mỹ không có chiến dịch tiêm chủng Covid-19, hầu như không có liều vắc xin nào và các chuyên gia y tế nói rằng Covid-19 ở nước này nghiêm trọng hơn nhiều so với báo cáo công khai.

Ngày càng nhiều người lo ngại rằng tình trạng mất an ninh trên đường phố và bất ổn chính trị sau vụ ám sát tổng thống có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng vốn đã tồi tệ ở Haiti trong nhiều năm qua. Haiti đang gặp nhiều khó khăn trong bối cảnh rối ren chính trị, bạo lực băng đảng, khủng hoảng dịch bệnh và những khó khăn trong việc cung cấp viện trợ quốc tế thiết yếu.