F-35 Mỹ thành "bộ não" hiệp đồng tác chiến, áp đảo đối thủ trên không

Không quân Mỹ đang bước vào giai đoạn chuyển mình quan trọng với chương trình Collaborative Combat Aircraft (CCA), sáng kiến phát triển mạng lưới UAV phản ứng nhanh, có khả năng phối hợp tác chiến cùng các tiêm kích có người lái thế hệ mới như F-35.

Mục tiêu của CCA là tạo ra những UAV tự động hoặc bán tự động, có thể bay đơn lẻ hoặc theo đội, đảm nhiệm nhiệm vụ tấn công, trinh sát, tác chiến điện tử và hỗ trợ cảm biến, từ đó tăng cường sức mạnh cho các phi đội có người lái thay vì thay thế hoàn toàn họ. 

F-35 được đánh giá là một trong những tiêm kích hiện đại bậc nhất thế giới. Không chỉ sở hữu tốc độ cao, khả năng tàng hình nhờ thiết kế khí động học và lớp phủ đặc biệt, F-35 còn nổi bật với hệ thống cảm biến tích hợp tiên tiến.

Từ radar AESA AN/APG-81, tổ hợp EOTS, mạng lưới camera DAS đến các gói tác chiến điện tử, tất cả giúp phi công phát hiện, định vị và chia sẻ dữ liệu mục tiêu theo thời gian thực. Chính nền tảng đó biến F-35 trở thành “bộ não” chỉ huy lý tưởng cho biên đội UAV CCA, mở ra thế trận nơi con người và máy móc phối hợp tạo ưu thế trên chiến trường hiện đại.

Ý tưởng cốt lõi của mô hình F-35 kết hợp UAV CCA là đặt phi công ở vị trí trung tâm chiến lược. Trong không chiến, họ là người phản ứng và ra quyết định nhanh nhất, vì thế các UAV CCA khi được phi công trực tiếp kiểm soát có thể kịp thời thích ứng với diễn biến trận đấu.

Trong kịch bản hợp lực, biên đội F-35 có thể xuất phát từ tàu sân bay, trong khi mạng lưới UAV CCA được bố trí rải rác tại những căn cứ, luôn sẵn sàng nhận lệnh. Khi giao tranh bùng nổ, phi công trên F-35 sẽ là người trực tiếp điều phối, phân công và ra lệnh cho từng UAV, biến chúng trở thành cánh tay nối dài của phi đội trên chiến trường.

Mới đây, Lockheed Martin vừa chính thức công bố kế hoạch phát triển mẫu UAV CCA tích hợp trí tuệ nhân tạo mang tên Vectis. Thuộc nhóm hạng nặng, Vectis được thiết kế với khả năng sống sót và tính đa nhiệm cao, có thể đảm đương từ tấn công, phòng không, tác chiến điện tử đến trinh sát tình báo.

Tuy nhiên, Lockheed không phải là cái tên duy nhất trong cuộc đua CCA. Không quân Mỹ đã giao hợp đồng phát triển nguyên mẫu cho nhiều nhà thầu, nổi bật là General Atomics và Anduril. Đồng thời, các công ty công nghệ như RTX hay Shield AI cũng tham gia phát triển phần mềm tự chủ, hình thành hệ sinh thái cạnh tranh giữa tập đoàn quốc phòng lâu đời và các công ty khởi nghiệp công nghệ. 

Chương trình CCA đang trở nên cấp thiết không chỉ bởi sự tiến bộ công nghệ, mà còn từ thực trạng hiện tại: Quy mô đội bay có người lái ngày càng thu hẹp, khí tài trở nên cũ và tỷ lệ sẵn sàng ở mức chưa cao do gánh nặng bảo trì, nhân lực và chi phí. 

Trong bối cảnh đó, CCA được coi là lời giải mang tính kinh tế và linh hoạt, khi UAV vừa rẻ hơn, dễ thay thế hơn, vừa có thể nhân lên sức mạnh tác chiến, áp chế phòng không đối phương và bảo vệ các máy bay có người lái.

Tố Uyên